9.7.2021 17:06

«Η Αιχμάλωτη» και ο δημιουργός της Θεόδωρος Ράλλης

«Η Αιχμάλωτη», το εξαιρετικό έργο του που κυριάρχησε σε δημοπρασίες των κορυφαίων οίκων Sotheby’s και Bonhams

Εικαστικό αριστούργημα του κορυφαίου Χιώτη ζωγράφου

Μπορεί οι εκτιμήσεις των ειδικών να μην επαληθεύτηκαν επακριβώς, η τιμή του 2007 που έκλεισε η δημοπρασία του ίδιου έργου να είχε ξεπεράσει το ένα (1) εκατομμύριο ευρώ (!), για την ακρίβεια 1.046.232 € (!), όμως, στην επαναδημοπράτησή του τον προηγούμενο μήνα, παρέμεινε στην κορυφή, ξεπερνώντας και πάλι σε αξία, δημιουργίες των λοιπών Ελλήνων ζωγράφων. Ο λόγος για το αριστούργημα του Θεοδώρου Ράλλη, του κατεξοχήν «οριενταλιστή» δημιουργού με τις χιακές ρίζες, «Η Αιχμάλωτη», έργο που και στις δύο δημοπρασίες, με χρονική διαφορά μάλιστα δεκατεσσάρων συναπτών ετών, η πρώτη του οίκου Sotheby’s και η δεύτερη του 38ου Greek Sale του οίκου Bonhams χαρακτηρίζεται «ως εμβληματικό και μουσειακής ποιότητας έργο».

Το έργο είχε να ανταγωνιστεί πίνακες του Γιάννη Μόραλη, «του πιο περιζήτητου καλλιτέχνη των τελευταίων ετών», έναν Θεόφιλο από τη συλλογή του Ανδρέα Εμπειρίκου και εκείνα του Νίκου Εγγονόπουλου, εμπνευσμένα από τα χρόνια της σκλαβιάς και τον Αγώνα της Ανεξαρτησίας. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά η εφημερίδα lifo, σε αφιέρωμα της Αργυρώς Μποζώνη, που αποτελεί κα την κύρια πηγή μας, η δημοπρασία «περιλαμβάνει σπουδαία έργα μεγάλων Ελλήνων ζωγράφων».

Ο Θ. Ράλλης επί το έργον στο παρισινό του ατελιέ

Το έργο

Η «Αιχμάλωτη», ελαιογραφία που ο ζωγράφος φιλοτέχνησε το 1885, απεικονίζει μια Ελληνίδα να κοιτάζει με βλέμμα υποταγής, δεμένα τα χέρια της, ενώ λίγο πιο μακριά κάθονται οι δυο Τούρκοι που την έχουν αιχμαλωτίσει. Δεν την κοιτάζουν καν και ο ένας καπνίζει νωχελικά. Η αιχμάλωτη νέα γυναίκα με τους μεγάλους κύκλους γύρω από τα μάτια ακουμπά δίπλα σε ένα στασίδι και μπροστά σε μια μισοσβησμένη αγιογραφία της Παναγίας. Γύρω της επικρατεί μια χαοτική κατάσταση, ριγμένα ρούχα και ένα ανοιγμένο κασελάκι με ασημένια κοσμήματα.

Το μεγαλύτερο μέρος της καλλιτεχνικής του παραγωγής καλύπτεται από θέματα που αντλούνται από τη λατρευτική και καθημερινή ζωή στην ελληνική επαρχία, την οποία επισκέπτεται τον Απρίλιο του 1876 και συγκεκριμένα τη Θήβα, την Αράχοβα και άλλες περιοχές της Στερεάς Ελλάδας.

Το 1885 ο Ράλλης επισκέπτεται το Άγιον Όρος, όπου παραμένει για περίπου δύο εβδομάδες μελετώντας τη βυζαντινή τέχνη, για να παρατηρήσει τη ζωή των μοναχών. Οι καλλιτεχνικοί καρποί του ταξιδιού είναι πλούσιοι και αποτελούν σταθερή πηγή έμπνευσης για τον ζωγράφο κατά τα επόμενα χρόνια.

«Το αντίδωρο», λάδι σε μουσαμά, 66 x 100 εκ. Λευκωσία, Λεβέντειος Πινακοθήκη

Ο δημιουργός

Ο Θεόδωρος Ράλλης (1852-1909) είναι ο γνωστότερος Έλληνας ζωγράφος του 19ου αιώνα που εγκαταστάθηκε, σπούδασε και έδρασε στο Παρίσι. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι εκεί είχε το παρατσούκλι «Δον Ζουάν», ένας άνδρας με ευγένεια, αβρότητα στους τρόπους, με υπομονή και πείσμα, με αγάπη για τις όπερες του Βάγκνερ, με αδυναμία στους ακουαρελίστες, αλλά πρωτίστως με σιδερένια θέληση και επιμονή, ώστε να γίνει αυτό που ονειρευόταν: ζωγράφος. Καλλιτέχνης με ανελλιπή παρουσία στο επίσημο παρισινό Salon, ο Ράλλης αναπτύσσει παράλληλα διεθνή εκθεσιακή δραστηριότητα. Αντλεί τα εθνογραφικά θέματα και τις σαγηνευτικές εικόνες του από τα συστηματικά ταξίδια του στην Ελλάδα και στην Ανατολή, ενώ διατηρεί για χρόνια ένα δεύτερο ατελιέ στο Κάιρο. Η εικαστική δημιουργία του εναρμονίζεται με το πνεύμα της παραδοσιακής ζωγραφικής που διδάχτηκε κοντά στον διάσημο Γάλλο, επίσης οριενταλιστή, Jean-Léon Gérôme.

Βραβείο «Ράλλη»

Ο θάνατός του στη Λοζάνη τον Σεπτέμβριο του 1909, μετά από νοσηλεία στην κλινική Mont-Riant και σε ηλικία πενήντα επτά ετών, σταματά την επιτυχημένη καλλιτεχνική πορεία του. Με τη διαθήκη του κληροδοτεί στην Εθνική Πινακοθήκη όλα τα έργα με ελληνικά θέματα που υπήρχαν στο εργαστήριό του. Τα έργα αυτά αποτελούν, μαζί με άλλα Νεοελλήνων καλλιτεχνών, μέρος της αρχικής συλλογής της πρώτης μας Εθνικής Πινακοθήκης.

Μετά τον θάνατο του η μητέρα του θεσπίζει βραβείο στη μνήμη του, σε διαγωνισμό νέων Ελλήνων, φοιτητών της Σχολής Καλών Τεχνών. Οι φωτογραφίες που διασώζουν την όψη του Θεόδωρου Ράλλη, γεννημένου στην Κωνσταντινούπολη το 1852, μέλους της κραταιάς, κοινωνικά και οικονομικά, χιακής οικογένειας των Ράλλη, μαρτυρούν την παρακάτω περιγραφή: «Τέλειος τύπος Παρισινού, μ’ ένα καλλιτεχνικόν σκούφον αλά Ερμονβίλλ και γιλέκον από ύφασμα καφέ ανοικτόν με χρυσά περιρράμματα, κουμβωμένον έως τον λαιμόν, νεώτατος ακόμη και φυσιογνωμίας ανοικτής και ευθύμου ο κ. Ράλλης, είνε χαριτωμένος εις την συνδιάλεξήν του και αβρότατος, ομιλεί δε μετ’ ενθουσιασμού περί της Ελλάδος...» (σ.σ. διατηρείται η σύνταξη και ορθογραφία του πρωτοτύπου).

«Η λεία» επίσης λάδι σε μουσαμά, 133 x 100 εκ. Αθήνα, Εθνική Πινακοθήκη – Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου, Συλλογή Ιδρύματος Ε. Κουτλίδη

Ειδήσεις σήμερα

Μπείτε στην ομάδα μας στο Viber και δείτε όλες τις ειδήσεις από τη Χίο και το Βόρειο Αιγαίο. Ακολουθήστε μας στο Google News. Σχολιάστε στην σελίδα μας στο Facebook.

Ο Πολίτης είσαι εσύ. Γίνε συνδρομητής της εβδομαδιαίας έντυπης έκδοσης.

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ