Αυτοδιοικητικές εκλογές 1903 - Βία και νοθεία στον Πειραιά

Το 1834 με νόμο της Αντιβασιλείας του Όθωνα διεξάγονται οι πρώτες αυτοδιοικητικές εκλογές και μάλιστα μόνο στο νομό της Αργολιδοκορινθίας, με την εκλογή του δημάρχου να γίνεται με έμμεσο τρόπο. Οι πολίτες, μόνο οι άνδρες, προσέρχονται στις κάλπες, όμως όχι όλοι, παρά μόνον αυτοί που καλύπτουν ορισμένα εισοδηματικά κριτήρια. Εκλέγονται μόνο δημοτικοί σύμβουλοι, με το δημοτικό συμβούλιο να συμπληρώνεται με ισάριθμο αριθμό συμβούλων, διορισμένων από την Κυβέρνηση. Δικαίω τω λόγω δεν μπορούμε να μιλάμε για αυτόνομη και ανεξάρτητη τοπική αυτοδιοίκηση, αφού, η κυβέρνηση τελικά, επιλέγει για τη θέση του δημάρχου έναν εξ αυτών.

Επαναληπτικές εκλογές του 1903

Οι πρώτες δημοτικές εκλογές του 20^ου αιώνα προκηρύσσονται για την Κυριακή 7 Σεπτεμβρίου με το πολύπλοκο σύστημα του σφαιριδίου. Σχεδόν σε όλη τότε την επικράτεια επικρατεί σύγχυση από τις βιαιοπραγίες και το μένος μεταξύ αλλήλων, των αντιπάλων παρατάξεων. Εκλογική νοθεία, δωροδοκίες, πλαστοπροσωπίες, νεκρανάσταση πεθαμένων, άρα «συμμετεχόντων» στην εκλογική διαδικασία, είναι μερικές από τις αντιδημοκρατικές πρακτικές που χρησιμοποιούνται. Στον Πειραιά συγκεκριμένα πριν από 120 χρόνια, οι πρώτες αυτές δημοτικές εκλογές του 20ού αιώνα, χαρακτηρίζονται από αιματηρές συμπλοκές, με νεκρούς και τραυματίες, τόσο ώστε να εκδοθούν δικαστικές αποφάσεις που αποκαλύπτουν όλα τα καλπονοθετευτικά τεχνάσματα. Το αποτέλεσμα, λόγω των ανωτέρω, ανανεώνει τη θητεία του Αθανασίου Μουτζόπουλου -προκαλώνταςτην έκπληξη- με 4.104 επιπλέον ψήφους από τον αντίπαλό του, χιακής καταγωγής, Παύλο Δαμαλά. Την επομένη των εκλογών της 7^ης Σεπτεμβρίου πραγματοποιείται μαζική πορεία από τον Πειραιά στην Αθήνα 3.000- 4.000 Πειραιωτών, οι οποίοι υποβάλλουν υπομνήματα στον πρωθυπουργό Δημήτριο Ράλλη και στον διάδοχο Κωνσταντίνο, ζητώντας επανάληψη των εκλογών. Τις επόμενες μέρες, η πλευρά Δαμαλά, με πολλές δυσκολίες, συγκεντρώνει στοιχεία και προσφεύγει στο Πρωτοδικείο Αθηνών. Ορίζονται, κατόπιν όλων τούτων, επαναληπτικές εκλογές για την Κυριακή 30 Νοεμβρίου του ιδίου έτους, μετά από ένσταση του Δαμαλά, κατηγορώντας τον Μουτζόπουλο (ή Μουτσόπουλο) για δωροδοκίες. Στο πρώτο λιμάνι τελικά και μετά την αποχώρηση του Μουτζόπουλου, επικρατεί ο Παύλος Δαμαλάς, γιος του Αμβρόσιου Δαμαλά, δημάρχου Ερμούπολης, με την οικογένεια Δαμαλά να συγκαταλέγεται στους πρώτους οικιστές της πιο νέας πόλης της Ελλάδας, ως διασωθέντες πρόσφυγες από τη Σφαγή της Χίου. Στην καταγγελία του γιατρού Παύλου Δαμαλά περιλαμβάνεται και το γεγονός ότι ψήφοι 500 νεκρών προσμετρώνται στο αποτέλεσμα για την αλλοίωση του. Τελικά, κάτω από το βάρος της εκτεταμένης επιχείρησης νόθευσης του αποτελέσματος και της βίας, η Δημοτική Αρχή Μουτζοπούλου, του οικονομικού κατεστημένου για την ακρίβεια, υποχρεώνεται να παραδώσει οριστικά τον δήμο.

Η δικαστική διαδικασία

Παρά την πολιτική σύμπλευση της οικογένειας Μουτζοπούλου με τον Δ. Ράλλη, με δύο δημάρχους Πειραιά και έναν βουλευτή στο κυβερνητικό κόμμα, ο πρωθυπουργός επιδεικνύει αξιοθαύμαστη ακεραιότητα. Ενώ δέχεται πιέσεις και παραινέσεις να παρέμβει στη Δικαιοσύνη, εκείνος ξεκαθαρίζει ότι «η Δικαιοσύνη θα αφεθεί ελευθέρα να πράξει το καθήκον της και εάν πράγματι είναι νόθος η εκλογή να ακυρωθεί». Έτσι το Πρωτοδικείο Αθηνών με την υπ’ αριθμόν 6222/1903 απόφασή του ακυρώνει την εκλογή, διαπιστώνοντας τη νοθεία και καταγράφοντας ότι: 1. Διπλοψηφίζουν τουλάχιστον 8 άτομα 2. Ψηφίζουν δύο μη εγγεγραμμένοι 3. Εμφανίζονται να ψηφίζουν 22 πεθαμένοι (!) 4. Ψηφίζουν 7 άτομα που έλειπαν στο εξωτερικό και τέλος 5. 10 άτομα ψηφίζουν χωρίς δικαίωμα ψήφου.Όμως αυτό το όργιο νοθείας δεν είναι κάτι πρωτοφανές. Η πειραϊκή εφημερίδα «Σφαίρα», παρότι υποστηρίζει την πλευρά Μουτζόπουλου, αναφέρει: «(..) από του 1879 ήρξαντο αναφαινόμεναι και συν τω χρόνω συστηματοποιούμεναι αι εκλογικαί νοθείαι και από της εποχής τούτης ανεφάνη η δωροδοκία, ως πρώτης τάξεως εκλογικός παράγων. (…) η πλαστοπροσωπία είχε λάβη έκτοτε τόσον επίφοβον ανάπτυξιν, ώστε εκατέρα των τοπικών μερίδων είχεν ειδικώς μορφωθέν επιτελείον προς εξακρίβωσιν των τεθνεώτων και των απόντων». Το Εφετείο Αθηνών επικυρώνει την απόφαση του Πρωτοδικείου και ορίζει τις επαναληπτικές εκλογές της 30^ης Νοεμβρίου, αλλά η πλευρά Μουτζόπουλου αποσύρεται από τη διεκδίκηση του δήμου δηλώνοντας τη στήριξή της στον μηχανικό Σπύρο Κριτσιλή.

Επεισοδίων συνέχεια

Ταυτόχρονα, ξεσπά κύμα βίας στην πόλη με ξυλοδαρμούς και ανταλλαγή πυροβολισμών, που κορυφώνεται τη μέρα των εκλογών.Σύμφωνα με πληροφορίες τα αιματηρά επεισόδια προκαλούνται από τους αντιπάλους του Δαμαλά βλέποντας το προβάδισμά του. «Όπως λεγόταν φίλοι του Κριτσιλή θέλοντας να διασπάσουν το πλήθος των Δαμαλικών και να σπείρουν τον τρόμο σε ψηφοφόρους για να μην ψηφίσουν» γράφει την επομένη των εκλογών, η πειραϊκή εφημερίδα «Χρονογράφος».Τα πρώτα μεγάλα επεισόδια λαμβάνουν χώρα στην πλατεία Τερψιθέας, έξω από το σπίτι του Κριτσιλή, αφού εκείνα τα χρόνια τα σπίτια των πολιτευτών χρησιμοποιούνται ως εκλογικά κέντρα. Ένας οπαδός του Δαμαλά, ονόματι Αθανάσιος ή Βασίλειος Δαμαλίτης με καταγωγή από τις Σπέτσες, σκοτώνεται και τραυματίζονται δύο πολίτες και ένας δεκανέας του ιππικού.Το ιππικό σπεύδει να παραταχθεί ανάμεσα στους οπαδούς των δύο υποψηφίων πυροβολώντας στον αέρα και διαλύοντας το πλήθος.Λίγο αργότερα, επεισόδια γίνονται στη σημερινή οδό Βενιζέλου (τότε Ηφαίστου), στα Κρητικά, προς τον Προφήτη Ηλία, ενώ συμπλοκές έχουμε και στα Υδραίικα με τρεις τραυματίες.Τέλοςέξι άτομα τραυματίζονται σοβαρά και πολλοί ελαφρύτερα έξω από το σχολικό συγκρότημα στη Γούβα του Βάβουλα, όπου στεγάζονται δύο εκλογικά τμήματα, όταν πραγματοποιείται αναίτια επέλαση του ιππικού εναντίον συγκεντρωμένων.

Από το Δαμαλά στο Σκυλίτση

Όπως είναι αναμενόμενο ο Δαμαλάς εκλέγεται με διαφορά 570 ψήφων. Διανύει μια δημαρχιακή θητεία ταραγμένη καθώς η επαναληπτική εκλογή αφορά μόνο τον δήμαρχο, ενώ θεωρείται έγκυρη η εκλογή των παρέδρων και των δημοτικών συμβούλων. Έτσι η ηττημένη παράταξη Μουτζόπουλου διαθέτει την πλειοψηφία.Ο Δαμαλάς πραγματοποιεί «άνοιγμα» σε αυτούς, ανακηρύσσοντας τον Τρύφωνα Μουτζόπουλο ευεργέτη του δήμου, δίνοντας παράλληλα το όνομά του σε κεντρικό δρόμο. Παρά ταύτα αρκετοί δημοτικοί σύμβουλοι δεν σταματούν να θέτουν εμπόδια, όμως είναι μια δημιουργική θητεία με την υλοποίηση σημαντικών έργων. Η υδροδότηση συνοικιών, η επέκταση ηλεκτρικού φωτισμού σε αρκετές συνοικίες, η ασφαλτόστρωση πλατείας Λουδοβίκου, είναι μερικά από αυτά.Ωστόσο, αλόγιστες σπατάλες εκτροχιάζουν τα οικονομικά, με αποτέλεσμα το έλλειμμα του δήμου να αυξάνεται σε 575.000 δραχμές, μυθικό ποσό για την εποχή.Τέσσερα χρόνια αργότερα, στις επόμενες δημοτικές εκλογές του 1907, αντίπαλος του Δαμαλά βρίσκεται ο μεγαλοβιομήχανος Αλέξανδρος Ρετσίνας, συγκροτώντας ψηφοδέλτιο με πολλούς μεγαλοεπιχειρηματίες, εφοπλιστές και άλλους ισχυρούς οικονομικούς παράγοντες. Ύστερα από μια επίσης έντονη, γεμάτη επεισόδια, εκλογική αναμέτρηση, το «ψηφοδέλτιο των βιομηχάνων» ηττάται, καθώς νικητής αναδεικνύεται με συντριπτική διαφορά, ο στρατιωτικός Δημοσθένης Ομηρίδης Σκυλίτσης, μέλος της επίσης γνωστής χιακής οικογένειας. Ο Παύλος Δαμαλάς περιορίζεται στην τρίτη θέση.

Πηγές:

www.sansimera.gr

Wikipedia

Εφημερίδα των Συντακτών, του Σταύρου Μαλαγκονιάρη

www.efsyn.gr

https://www.iptc.org/

https://www.hellenicaworld.com/

Ειδήσεις σήμερα

Μπείτε στην ομάδα μας στο Viber και δείτε όλες τις ειδήσεις από τη Χίο και το Βόρειο Αιγαίο. Ακολουθήστε μας στο Google News. Σχολιάστε στην σελίδα μας στο Facebook.

Ο Πολίτης είσαι εσύ. Γίνε συνδρομητής της εβδομαδιαίας έντυπης έκδοσης.