Η Ελλάδα είναι μια περίπλοκη περίπτωση, καθώς η ανατολική χώρα δέχεται όση βροχή δέχεται και η Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου (γνωστή για την ανομβρία της), ενώ η δυτική παίρνει όση και το Παρίσι περίπου (πόλη που είναι γνωστή για τα υψηλά επίπεδα βροχοπτώσεων).Η κλιματική αλλαγή επιδρά αρνητικά και στους υπόγειους υδροφορείς. Η υπεράντληση, ιδιαίτερα για αρδευτικούς σκοπούς, σε συνδυασμό με την εισροή θαλασσινού νερού στις παράκτιες περιοχές οδηγεί σε υφαλμύρωση και καταστροφή πολύτιμων αποθεμάτων γλυκού νερού. Περιοχές όπως η Κρήτη, η Θεσσαλία, η Πελοπόννησος και τα νησιά του Αιγαίου βρίσκονται ήδη σε καθεστώς υδατικής πίεσης, με τους τοπικούς φορείς να καταφεύγουν σε λύσεις ανάγκης όπως η αφαλάτωση ή η μεταφορά νερού με υδροφόρες.H ερημοποίηση δεν οφείλεται μόνο σε φυσικούς παράγοντες, αλλά ενισχύεται από ανθρώπινες δραστηριότητες όπως η εντατική γεωργία, η υπερ άντληση υδάτινων πόρων, η αποδάσωση και η κακή διαχείριση των εδαφών. Στις περιοχές με τον υψηλότερο κίνδυνο περιλαμβάνονται η Κρήτη, η Λέσβος, η Ανατολική Στερεά Ελλάδα, η Πελοπόννησος, καθώς και τμήματα της Θεσσαλίας και της Θράκης.Για τα νησιά, η δημιουργία μονάδων αφαλάτωσης και η υιοθέτηση στρατηγικών διαχείρισης των υδάτων μοιάζει μονόδρομος.
Πόσο «διψάνε» οι καλλιέργειες
Το πότισμα είναι και το μεγαλύτερο πρόβλημα της Ελλάδας που απειλείται από τη δίψα, καθώς η γεωργία απορροφά ποσοστό μεγαλύτερο από το 80% της συνολικής κατανάλωσης γλυκού νερού στη χώρα. Οι παραδοσιακές μέθοδοι άρδευσης, όπως η κατάκλυση, έχουν χαμηλή απόδοση και υψηλές απώλειες νερού.
Ενα άλλο ζήτημα είναι η καλλιέργεια ποικιλιών με υψηλές απαιτήσεις σε νερό (όπως το βαμβάκι, το καλαμπόκι και τα κηπευτικά, που αποτελούν ιδιαίτερα υδροβόρες καλλιέργειες και εντείνουν τις πιέσεις στους υδατικούς πόρους ειδικά στις περιοχές με ξηροθερμικό κλίμα) και πολιτικές στήριξης του αγροτικού τομέα που ενδέχεται να αυξήσουν τις αρδευόμενες εκτάσεις ενισχύοντας περαιτέρω την πίεση στους υδάτινους πόρους.
Οι διαρροές
Ένα από τα πιο σοβαρά - αλλά λιγότερο προβεβλημένα- προβλήματα είναι οι απώλειες νερού στα δίκτυα διανομής. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, σε πολλές περιοχές της χώρας μέχρι και το 50% του πόσιμου νερού δεν φτάνει ποτέ στους τελικούς χρήστες, χάνοντας τον δρόμο του λόγω διαρροών, αστοχιών και παλαιότητας των υποδομών.
Τα περισσότερα δίκτυα ύδρευσης στην Ελλάδα κατασκευάστηκαν τις δεκαετίες του '60 και του '70 χωρίς τις προβλέψεις για τις σύγχρονες απαιτήσεις. Ο συνδυασμός παλαιωμένων σωλήνων, χαλαρής επιτήρησης και περιορισμένων επενδύσεων στην προληπτική συντήρηση έχει οδηγήσει σε ένα σύστημα με σημαντικές απώλειες και συνεχείς βλάβες. Το δίκτυο αυτό φτάνει τα 7.000 χλμ. και χρήζει άμεσης αντικατάστασης.
Ο τουρισμός θέλει νερό
Σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας του καθηγητή του Πανεπιστημίου της Μάλαγα, Λάζαρο Φλορίδο-Μπενίτεθ, στην Καταλονία οι τουρίστες καταναλώνουν κατά μέσο όρο 163 λίτρα νερού ημερησίως, ενώ σε πολυτελή ξενοδοχεία η κατανάλωση φτάνει τα 240 λίτρα, σε σύγκριση με τα 160 λίτρα που καταναλώνει ένας κάτοικος της Βαρκελώνης. Αντίστοιχα, στο νησί της Σίφνου οι τουρίστες καταναλώνουν 2 έως 3 φορές περισσότερο νερό από τους ντόπιους, κυρίως λόγω συχνότερων ντους, πλυσίματος σεντονιών και πετσετών, καθώς και της χρήσης πισινών.
Το ερώτημα λοιπόν που θέτουν οι δήμαρχοι νησιών όπως η Σίφνος, η Πάρος, η Νάξος κ.ά. είναι γιατί οι τουριστικές επιχειρήσεις των νησιών τους αλλά και όσοι παραθερίζουν εκεί θα πρέπει να επιβαρύνουν σε τέτοιο βαθμό τις περιορισμένες υδάτινες πηγές του νησιού. Γιατί, για παράδειγμα, θα πρέπει όλα τα σπίτια και τα ξενοδοχεία να διαθέτουν πισίνες ενώ είναι πολύ κοντά η θάλασσα; Είναι αλήθεια απαραίτητες οι πισίνες στα νησιά με τις πανέμορφες παραλίες; Ή γιατί θα πρέπει κανείς σε ένα οικόπεδο 4 στρεμμάτων στο νησί να χτίζει 200 τ.μ. και να φτιάχνει έναν υδρόφιλο κήπο 3,5 στρεμμάτων
Οι λύσεις για τα νησιά
Για τα νησιά, η δημιουργία μονάδων αφαλάτωσης και η υιοθέτηση στρατηγικών διαχείρισης των υδάτων μοιάζει μονόδρομος.
Η κυβέρνηση με τα συναρμόδια υπουργεία έχει δρομολογήσει σειρά μέτρων και παρεμβάσεων με στόχο την ενίσχυση της υδατικής επάρκειας και την αντιμετώπιση της λειψυδρίας στα νησιά, με πιο πρόσφατη την αποδέσμευση 3,5 εκατ. ευρώ, σε 33 παρεμβάσεις σε 21 νησιωτικές Περιφερειακές Ενότητες. Την ίδια ώρα, «τρέχει» η εξειδίκευση πρόσθετων έργων σε νησιά με διαπιστωμένες και καταγεγραμμένες ανάγκες και συγκεκριμένα στα νησιά: Γαύδος, Κρήτη, Οινούσσες, Πάτμος, Ιος, Ψαρά, Κέρκυρα, Διαπόντια Νησιά, Λέρος, Αμοργός, Ανάφη, Νίσυρος, Ηρακλειά, Σχοινούσα, Κύθνος, Αστυπάλαια, Νάξος, Αγιος Ευστράτιος, Λέσβος, Λειψοί και Τήνος.
Αυτές οι χρηματοδοτήσεις έρχονται σε συνέχεια στοχευμένων παρεμβάσεων που αφορούν επιπλέον 13 νησιά με αντίστοιχα ζητήματα λειψυδρίας, με βασικό πυλώνα του σχεδιασμού να είναι η δημιουργία ή η αναβάθμιση μονάδων αφαλάτωσης. Προωθούνται επίσης προγράμματα για τη μείωση των διαρροών στα εσωτερικά δίκτυα ύδρευσης των νησιών μέσα από εκσυγχρονισμό των σωληνώσεων, εγκατάσταση «έξυπνων» μετρητών και αυτοματοποιημένων συστημάτων ελέγχου με στόχο την εξοικονόμηση πολύτιμων ποσοτήτων νερού και τη βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας των δικτύων.
Στο πλαίσιο του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων και με τη συνδρομή του Ταμείου Ανάκαμψης έχουν ενταχθεί πάνω από 80 έργα που σχετίζονται με την ενίσχυση της υδατικής ασφάλειας στα νησιά. Τα έργα αυτά περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, μικρά φράγματα, δεξαμενές αποθήκευσης, νέες γεωτρήσεις, αλλά και βελτιώσεις στην ενεργειακή αυτάρκεια των μονάδων άντλησης και αφαλάτωσης.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Τα παραπάνω είναι από άρθρο σε αθηναϊκή εφημερίδα.
Για την διαχείριση του νερού έχουμε σαν υπεύθυνους την ΔΕΥΑΝΧ, με προϊσταμένους τον Δήμαρχο επικεφαλής ενός υδροκεφαλικού - συγκεντρωτικού οργανισμού (υπεύθυνο σχεδόν για τα πάντα σε τοπικό επίπεδο) και έναν επικεφαλής μισθωτό αντιδήμαρχο.
‘Ας πάρουμε σαν δεδομένο ότι ο Δήμαρχος και όλοι οι επικεφαλής στους διαφόρους τομείς έχουν τις καλλίτερες των προθέσεων.
Το ζήτημα είναι πόση γνώση έχουν για το εξειδικευμένο αντικείμενο του καθενός. Μάλλον μικρή και το λιγοστό έργο ουσίας που παράγεται επηρεάζεται από πολιτικές δεσμεύσεις.
‘Αρα δεν πρέπει να απορούμε γιατί κάθε τετραετία αλλάζει η δημοτική αρχή. Από τον απερχόμενο συνδυασμό εκλέγονται δύο τρεις σαν σύμβουλοι αντιπολίτευσης, και έτσι η νέα δημοτική αρχή μπορεί να ισχυρίζεται ότι οι παλιοί δεν έκαναν τίποτα καλό ενώ οι παλιοί να αντιλέγουν ότι όλα ήταν καλά με σημαντικά βήματα προόδου και έργα να έχουν γίνει.
Το νερό είναι σημαντικό αγαθό, όπως ο αέρας και το περιβάλλον, χωρίς αυτά δεν συντηρείται η ζωή και δεν σηκώνουν ερασιτεχνισμούς.
Αφού τόσα χρόνια έχουν γίνει πολλά στραβά ( Σωλήνες Ναγού - Φράγμα Κατράρη - Φράγμα Κόρης - Δίκτυα - Αφαλατώσεις - βιολογικός), γιατί ο Δήμος σαν διαχειριστής δεν προωθεί ένα εναλλακτικό μοντέλο - όπως να δοθεί η διαχείριση του νερού και των απορριμμάτων σε έμμισθους μάνατζερ που γνώση έχουν για το αντικείμενο και κατέχουν την οικονομική διαχείριση οργανισμών κοινής ωφελείας αυτού του μεγέθους
Η διαχείριση του νερού στην Αγγλία και την Ουαλία από ιδιωτικές εταιρείες έχει πολλά προβλήματα και είναι ακριβότερη από άλλες περιοχές πχ Σκωτία. Έτσι υπάρχει το σκεπτικό να επανέλθει σε κρατική ή δημοτική διαχείριση.
Η ανάθεση διαχείρισης του κρίσιμου τομέα της διαχείρισης του νερού και των απορριμμάτων σε ιδιώτη πιθανότατα δεν είναι η καλλίτερη επιλογή και πρέπει να αποκλειστεί.
Φυσικά τα εμπόδια για την ανάθεση από τον Δήμο της διαχείρισης σε έμπειρους τεχνοκράτες θα έχει τεράστιες δυσκολίες με αγωγές - απεργίες - δίκες - συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας - έντονη κριτική των αντιπολιτεύσεων και των εργατικών σωματείων( βλ. επέκταση αεροδρομίου/εύρεση πέτρας - δρόμος Χίου-Μεστών - λιμάνι Καρδαμύλων).
Κανένας και ποτέ δεν έχει λογοδοτήσει για την διαχείριση του δημοσίου χρήματος. Για την Μικρασιατική Καταστροφή βρήκαμε 6 εξιλαστήρια θύματα και ελάχιστοι δωσίλογοι της Κατοχής καταδικάστηκαν σε ποινές χάδια.
Από κανένα δεν έχουν αναζητηθεί ευθύνες για την κατασπατάληση των πόρων για τους σωλήνες του Ναγού, τα τρύπια φράγματα Κατράρη -Σαραπιού και για το φράγμα ¨Κόρης Γεφύρι¨.
Στο ενδιάμεσο κανένας δεν βρίσκει μία λύση και τα προβλήματα μετακυλλίονται στους καταναλωτές, που δεν έχουν άλλη επιλογή παρά να πληρώνουν τα υπέρογκα δημοτικά τέλη για υπηρεσίες που δεν λαμβάνουν ( Κακό ποιοτικό νερό με εκ περιτροπής παροχή - διαχείριση των απορριμμάτων - ανακύκλωση - δημοτικό φωτισμό - σχολεία/παιδικοί σταθμοί - ποιότητα δρόμων - λιμάνι -πολεοδομία - αθλητικές εγκαταστάσεις - ναυαγοσώστες μέχρι και για τα αδέσποτα ζώα)
Ο Δήμος είναι υπεύθυνος για ένα τεράστιο αριθμό υπηρεσιών που ας μην κουράσουμε απαριθμώντας τες και στις οποίες τύποις είναι επικεφαλής ο εκάστοτε Δήμαρχος που λογικά δεν έχει ιδέα τι ακριβώς γίνεται σε κάθε μία από αυτές και οι οποίες βγαίνουν στην επιφάνεια μόνο αν χρειάζεται να εγκριθεί κάτι στο δημοτικό συμβούλιο ή προκύψει κάποιο πρόβλημα. Ο δε προϋπολογισμός τους εγκρίνεται στα τυφλά από συμβούλους χωρίς πείρα στα οικονομικά.
Εάν στα δημοτικά τέλη και τα τέλη για το νερό ( που έχει πάγια κατανάλωση ακόμα και για τα κλειστά σπίτια) προσθέσουμε τις δαπάνες προμήθειας εμφιαλωμένου πόσιμου νερού, την δαπάνη φίλτρων, δεξαμενών, πιεστικών, την συχνή αντικατάσταση ηλιακών θερμοσιφώνων και άλλων ηλεκτρικών συσκευών, την αντικατάσταση ειδών υγιεινής, αποσκληρυντές - οσμώσεις από την κακή ποιότητα του νερού, ακόμα έχουμε την προμήθεια νερού με υδροφόρα. ‘Αρα με όλες αυτές τις έξτρα δαπάνες τότε σίγουρα είναι πανάκριβο το νερό στην Χίο.
Ο πρόεδρος της ΔΕΥΑΝΧ λέει ότι 1) είναι εκτός πλάνων το Φράγμα Κόρης Γεφύρι, είναι ένα έργο σύνθετο, υπεροπτικό, και απαιτεί διαχείριση σε επίπεδο Περιφέρειας και Υπουργείου 2) σαν ασφαλή λύση προτείνει την εξοικονόμηση 3) ως εναλλακτική λύση βλέπει την επαναχρησιμοποίηση νερών του βιολογικού 4) Για την μεταφορά των νερών του Ναγού προχωρά μελέτη μεταφοράς στην πόλη κατά την χειμερινή περίοδο 5) αξιοποίηση τον Σαραπιού, έργο που την μελέτη του υλοποιεί η Περιφέρεια 6) η ΔΕΥΑΝΧ έχει καταθέσει πρόταση χρηματοδότησης για αντικατάσταση παλιών και προβληματικών δικτύων 7) Πειραματικό Πρόγραμμα χλωρίωσης 8) συνεργασία με το Μετσόβιο για την ποιότητα του πόσιμου νερού
9) Ενεργειακή εξοικονόμηση και έγκαιρη πληρωμή των λογαριασμών ρεύματος 10) με τις αυξημένες βροχοπτώσεις έχουμε καλλίτερα αποθέματα 11) δεν αναμένονται προβλήματα από την σύνδεση νερού και τουρισμού 12) για να αντιμετωπιστεί το κόστος προμήθειας νερών από τα Σούπερ Μάρκετ από τον Σεπτέβριο θα ενισχυθεί το δίκτυο λήψης νερού με πολλαπλασιασμό των σημείων 13) υπέρογκες αυξήσεις στα τιμολόγια νερού της περιφέρειας, σε περιοχές όπως τα Καρδάμυλα, η Συκιάδα, η Λαγκάδα, τα χωριά της νότιας Χίου 14)Στην κριτική ότι οι αυξήσεις δεν συνοδεύονται και από βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών (καλύτερη ποιότητα, επαρκή ποσότητα νερού) τόνισε ότι καλύτερα αποτελέσματα δεν μπορούμε να έχουμε από τη μια ημέρα στην άλλη 15) Στην κατηγορία που προσάπτει στη σημερινή διοίκηση της ΔΕΥΑΧ η παράταξη Χίος Μπροστά, ότι «δεν συμμαζεύει τα οικονομικά της επιχείρησης» και προβαίνει σε «αναθέσεις έργου χωρίς να προηγείται ευρεία δημοσιότητα», ο πρόεδρος μίλησε για «λάσπη που πέφτει στον ανεμιστήρα», λέγοντας ότι οι προσκλήσεις δημοσιοποιούνται μέσω του Επιμελητηρίου Χίου16) Δηλώνει ικανοποιημένος για τον περιορισμό των αρδεύσεων από πέρσι, που η πλειοψηφία των περίπου συνδεδεμένων ρολογιών, έμεινε εντός των ορίων. «Πρόστιμα για παραβάσεις θα επιβληθούν στο 1/3 των συνδέσεων»,
Δεν ξέρω τι εμπειρία έχει ο πρόεδρος της ΔΕΥΑΝΧ για το αντικείμενο διαχείρισης του νερού και την οικονομική διοίκηση ενός τέτοιου μεγέθους και δημόσιου ενδιαφέροντος εταιρείας.
Ο Γενικός Διευθυντής φαίνεται ότι έχει σπουδές διαχείρισης υδάτων, εμπειρία ως επικεφαλής μηχανικός στην κατασκευή του φράγματος Κόρη Γεφύρι για 4 χρόνια, και είναι Γενικός δευθυντής της ΔΕΥΑΝΧ από το 2009.
Θα περίμενε κανείς κάποιες συγκεκριμένες λύσεις και προτάσεις και όχι αοριστολογίες και δικαιολογίες για εμπλοκή άλλων υπηρεσιών (Περιφέρεια και Υπουργεία). Η δε Περιφέρεια μέσω του Αντιπεριφερειάρχη Χίου θα εισηγηθεί την απεμπλοκή της Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου από την επίβλεψη του έργου του φράγματος ¨Κόρης Γεφύρι¨, εκφράζοντας την έντονη απογοήτευση του για την πορεία και τις καθυστερήσεις του έργου.
‘Άλλοι γειτονικοί Δήμοι με το ίδιο αν όχι μεγαλύτερο πρόβλημα νερού έχουν α) έχουν εγκαταστήσει αυτόνομες μονάδες παραγωγής/διάθεσης ποσίμου νερού με κόστος 0,50 ευρώ/25 λίτρα β) ‘Έχουν τηλεμετρία για εξοικονόμηση και αντιμετώπιση βλαβών γ) αντικαθιστούν τα δίκτυα τους με κεφάλαια του προγράμματος “ Αντώνης Τρίτσης “ δ) Επισκευάζουν υδροταμιευτήρες - Αντλιοστάσια με κεφάλαια από την Περιφέρεια ε) Εγκαθιστούν το kit με τις συσκευές για τις βρύσες της κουζίνας και του μπάνιου, το ντους και το καζανάκι της τουαλέτας για εξοικονόμηση από το πρόγραμμα Finish ¨ Το νερό είναι στα χέρια μας ¨. Κινήσεις βέβαια που δεν έγιναν χθες αλλά απαιτούν σωστό σχεδιασμό και εφαρμογή.
Η ελλιπής λειτουργία της ΔΕΥΑΝΧ δεν είναι η μόνη, και άλλες υπηρεσίες του Δήμου έχουν κακή απόδοση λειτουργώντας με τρόπο πρόχειρο και αναποτελεσματικό.
( Δείτε τι γίνεται με το κλείσιμο του κολυμβητηρίου, τα προβλήματα στους παιδικούς σταθμούς, την υπηρεσία πρασίνου, την εκτέλεση των εργασιών ανάπλασης οδών στο κέντρο της πόλης και τον κήπο, την συντήρηση των σχολικών κτιρίων κτλ) απλά το ζήτημα του νερού είναι ζωτικής σημασίας, έτσι που τα φυτά στα παρτέρια στους δρόμους και το σιντριβάνι της πλατείας είναι παρανυχίδες.
Σε ιδιώτη θα αναθέσει η ΔΙΑΝΟΧ την αποκομιδή των ανακυκλώσιμων υλικών για το 2ο εξάμηνο του έτους προκειμένου να γίνεται σωστά η διαδικασία. Τα προβλήματα στην αποκομιδή και τα παράπονα των πολίτων οδήγησαν την εταιρεία στην απόφαση να παραχωρήσει τα απορριμματοφόρα σε ιδιώτη εργολάβο που θα προκύψει μετά από διαδικασία που είναι σε εξέλιξη. «Δεν παραχωρούμε σε ιδιώτη την ανακύκλωση. Μια προγραμματική σύμβαση κάνουμε μόνο στο κομμάτι της αποκομιδής. Η διαλογή και όλη η υπόλοιπη διαδικασία θα γίνεται κανονικά από την ΔΙΑΝΟΧ », Η εταιρεία σήμερα το πρωί παρέλαβε 240 νέους κάδους προκειμένου να διευκολύνει τους πολίτες στον τομέα της ανακύκλωσης.
Με τέτοιο προγραμματισμό και σχεδιασμό φυσικά και δεν θα γίνει τίποτα στο μακροχρόνιο πρόβλημα του νερού που διαρκώς με την κλιματική αλλαγή θα επιδεινώνεται. Οι όποιες ενέργειες και αποφάσεις θα μετακυλήσουν στην επόμενη Δημοτική Αρχή που μάλλον θα έρθει με φανφάρες στις επόμενες εκλογές για δραστικές αλλαγές και τότε η παρούσα διοίκηση θα κριτικάρει τις ενέργειες του διαδόχου της από την αντιπολίτευση.
Ο Δήμος μετά τις νομοθετικές ρυθμίσεις και μεταβίβαση αρμοδιοτήτων από τα υπουργεία, είναι ένας φορέας με τεράστια ισχύ / επιρροή στην ζωή του πολίτη και έχει να διαχειριστεί μεγάλα ποσά από εισπράξεις/επιδοτήσεις.
Ίσως κάποια στιγμή η κυβέρνηση θα έχει το σθένος να αποφασίσει για την μονιμότητα των δημοσίων υπαλλήλων /εκπαιδευτικών / ένστολων ώστε να αξιολογούνται για το έργο τους για να βελτιωθούν οι υπηρεσίες. Και επιτέλους ίσως κάποτε αποφασιστεί ο διαχωρισμός κράτους - εκκλησίας
Νικ. Φουντούλης
Χίος 5/6/2025
Ακολουθήστε μας στο Google News. Μπείτε στην Viber ομάδα μας και δείτε όλες τις ειδήσεις από τη Χίο και το Βόρειο Αιγαίο. Νέα συνδρομή στον έντυπο «π» - Κάθε Παρασκευή στην πόρτα σας.
facebook
youtube
instagram
X
