Κώστας Πλακωτάρης: Ο Έλληνας εκφραστής του Ορφικού Κυβισμού

 «H κίνησι των κυβιστών που άκμαζε τότε στην Γερμανία με επηρέασε […]. Σιγά, σιγά όμως κατάλαβα ότι όλα τα κινήματα αυτά κυβισμός, κονστρουκτιβισμός, κλπ. με περιόριζαν και γύρισα πάλι στην μελέτη της φύσης και τον ρεαλισμό».

Κώστας Πλακωτάρης, ζωγράφος

(Απόσπασμα από το βιογραφικό του)

Ο Πλακωτάρης γεννιέται στο ξημέρωμα του 20^ου αιώνα και συγκεκριμένα το 1902 από Χιώτες γονείς στην Κωνσταντινούπολη. Η χιακή του καταγωγή επιβεβαιώνεται, όταν κάποια χρονική στιγμή μετά τον πόλεμο, επισκέπτεται το νησί αναζητώντας συγγενείς στον Κάμπο.(οικογένεια Πλακωτάρη, μέλη της οποίας, ο Γιώργος και ο Ισίδωρος, μας κοινώνησαν την πληροφορία σήμερα).

Μετά το δημοτικό φοιτά στη διάσημη Ροβέρτειο Σχολή της Πόλης, όπου παίρνει και τα πρώτα μαθήματα ζωγραφικής κοντά στον Κ. Ι. Κώτη. Ακολουθούν μαθήματα από το 1920 έως ότου φύγει στο εξωτερικό, με τον Ισπανό ζωγράφο K. Mala.

Το 1922 φεύγει για σπουδές στη Γερμανία και εγγράφεται στα εργαστήρια ζωγραφικής και χαρακτικής της Reihmann Kunstschule στο Βερολίνο, με δάσκαλο το νεωτεριστή ζωγράφο, μέλος της November Gruppe, Moritz Melzer. Στο Βερολίνο παράλληλα σπουδάζει επιπρόσθετα πολιτικές και οικονομικές επιστήμες. Σπούδασε ζωγραφική και χαρακτική στο Βερολίνο στη Reihmann. Παρουσιάζει το έργο του σε ατομικές εκθέσεις όπως Ρόμβος 1948, Ζαχαρίου 1951, Κεντρικόν 1953, 1955, Ηλίαση 1957, Ζυγός 1959και1961, Martelli Φλωρεντία 1964, Νέες Μορφές 1966, 1968. Ατομικές του εκθέσεις διοργανώνονται και μετά το θάνατό του όπως στις Νέες Μορφές το 1970, στην Ώρα το 1978, στο ΕΠΜΑΣ 1983και στην Αργώ το1991. Έργα του συμμετείχαν ακόμη σε πολλές ομαδικές εκθέσεις. Με μια μεγάλη έκθεση τον τιμά η Εθνική Πινακοθήκη, επίσης το 1978. Θα εγκατασταθεί στην Αθήνα το 1925, αφού προηγουμένως, μέσα στο 1924, περάσει δέκα μήνες στο Παρίσι. Στα έργα που φιλοτεχνεί κατά τη διάρκεια του Μεσοπολέμου, αναγνωρίζονται απηχήσεις της προβληματικής του αναλυτικού κυβισμού και του ορφισμού, ένα σύντομο κίνημα στην Τέχνη που εμφανίζεται τη δεύτερη δεκαετία του 20^ου αιώνα.

Ορφικός κυβισμός

Ο Ορφισμός αποτελεί καλλιτεχνικό ρεύμα που αναπτύσσεται στο Παρίσι την σύντομη περίοδο 1912-1914 στη ζωγραφική. Τον όρο επινοεί ο Γάλλος ποιητής Γκυγιώμ Απολλιναίρ προκειμένου να περιγράψει το λυρισμό των έργων του ζωγράφου Ρομπέρ Ντελονέ (Robert Delaunay) και αποτελεί αναφορά στον Ορφέα της ελληνικής μυθολογίας. 

Οι μορφές των έργων του Πλακωτάρη εκείνης της περιόδου, παραμένουν αναγνωρίσιμες, αν και περικλείονται από περιγράμματα, διαλύονται, εξαϋλώνονται καλύτερα, με σκοπό να εντείνεται η έμφαση στην αυστηρή γεωμετρία της σύνθεσης και το χρώμα με τονικές διαβαθμίσεις, ώστε να επιτείνει την αίσθηση της απλοποίησης.

Ο Κώστας Πλακωτάρης διορίζεται για να διδάξει τεχνικά στην Αναργύρειο Σχολή Σπετσών (1930-1935), προσλαμβάνεται ως καθηγητής χειροτεχνίας στο Κολέγιο Αθηνών (1937-1940, 1950-1959), όπως και τεχνολογίας υλικών στο ΑΤΙ (Αθηναϊκό Τεχνολογικό Ινστιτούτο (1959-1961)). Η εξαιρετική τεχνική του κατάρτιση εξάλλου αποτυπώνεται στην εργασία του «Υλικά και τεχνική στη ζωγραφική και διακοσμητική», που εκδόθηκε στην Αθήνα το ίδιο έτος της εκδημίας του το 1969. Έχει εργαστεί ακόμη ως καλλιτεχνικός συντάκτης του εικονογραφημένου περιοδικού «Αγροτικόν Μέλλον» (1937-1941). Την ίδια περίοδο συμμετέχει ως μέλος της ομάδας «Ελεύθεροι Καλλιτέχναι», ενώ από το 1945 ως το 1947 είναι γενικός γραμματέας του ΚΕΕ, του Καλλιτεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας, του οποίου διατελεί για κάποιο διάστημα γενικός γραμματέας. Το ΚΕΕ είναι ο πρόδρομος του Εικαστικού Επιμελητηρίου της Ελλάδος. (ΕΕΤΕ). Στα χρόνια της κατοχής εντάσσεται και συντάσσεται με το ΕΑΜ.

Επιμέλεια σκηνικών μεγάλων θιασαρχών

Το 1935 παραιτείται από την Αναργύρειο και εργάζεται στην Αθήνα ως ελεύθερος επαγγελματίας. Σκηνογραφεί στο θέατρο REX τον Μάκβεθ του Σαίξπηρ, για το θίασο της Μαρίκας Κοτοπούλη. Είχε προηγηθεί η μόνιμη συνεργασία του το 1926, ως μόνιμος σκηνογράφος στο θέατρο «Οι Νέοι» της Ελένης Χαλκούση. «Τη ζωή του Κώστα Πλακωτάρη τη γιομίζει νόημα κι ομορφιά η γυναίκα του Αλεξάνδρα Πλακωτάρη, η γνωστή ποιήτρια», γράφει στα «Θρακικά Χρονικά» το 1965 ο Γιώργος Πλατάρης, όπου η Χαλκούση αποκαλείται «κυρία» αφού το 1965 ήταν εν ζωή. «Η ποίησή της», συνεχίζει ο Πλατάρης, «έχει την αυτοδύναμη αίσθηση του Ελληνικού δημοτικού τραγουδιού και ξεκινάει από τον Όμηρο. Είναι ο λόγος κι ο παλμός ο ελληνικός… ο στίχος της έχει διαφάνεια, έχει το πλάτος το αγαπητό, την ατμόσφαιρα που βλέπουμε στις ακουαρέλες… το σπίτι τους αγιασμένο από αγάπη. Εδώ στο χώρο της ευσυνειδησίας, στο χρέος συναντάμε τους δύο. Το ζωγράφο και την ποιήτρια. Και οι δύο ζωγραφίζουν και οι δύο τραγουδούν. Τος σπίτι τους αγιασμένο από αγάπη… ». Στο ίδιο αφιέρωμα αναφέρεται η δωρεά του Πλακωτάρη πέντε χαρακτικών του έργων στο δήμο Ξάνθης, τα οποία κοσμούν τη Δημοτική Βιβλιοθήκη. Έργα του Κώστα Πλακωτάρη φιλοξενούνται, εκτός από την Εθνική Πινακοθήκη, στην Πινακοθήκη του δήμου Αθηναίων, στα βασιλικά ανάκτορα-νυν προεδρικό Μέγαρο, στην πινακοθήκη της Ρόδου, των Ιωαννίνων, της Φλώρινας, στη Συλλογή της Τράπεζας της Ελλάδος, στη Συλλογή Κουτλίδη και σε ιδιωτικές συλλογές.

Πηγές:

1. Θρακικά Χρονικά, τεύχος 20 του 1965.
2. www.natioanalgallery.gr
3. www.nikias.gr
4. Wikipedia 

Ειδήσεις σήμερα

Μπείτε στην ομάδα μας στο Viber και δείτε όλες τις ειδήσεις από τη Χίο και το Βόρειο Αιγαίο. Ακολουθήστε μας στο Google News. Σχολιάστε στην σελίδα μας στο Facebook.

Ο Πολίτης είσαι εσύ. Γίνε συνδρομητής της εβδομαδιαίας έντυπης έκδοσης.