Ο Γιάννης Ψυχάρης των κοινωνικών αγώνων

 «Μοιρολογίστρες, Χιώτισσες, πατριώτισσες μου, μανάδες, αδέρφισσες, θυγατέρες μου, εσείς όλες αν τύχει μια μέρα και κατεβείτε στ’ ακρογιάλι, αν τύχει και περάσετε μπροστά στο άσπρο μου το μνήμα, σταθείτε μια στιγμή, τραγουδήστε μου ένα μοιρολόι από ΄κείνα που σας άκουσα να τραγουδάτε σαν ήμουνα παλικάρι και πήγα στα χωριά της μαστίχας, να μάθω τη λαλιά σας, τα ρωμαίικα. Ποιος ξέρει, μπορεί να με ξυπνήσουν άξαφνα ως και στον τάφο. Τόσο τ’ αγάπησα, τόσο βαθιά τα ΄βαλα μέσα για μέσα στην καρδιά μου τη ρωμαίικη. Δεν είναι ανάγκη να’ χει το μοιρολόι σας λόγια πολλά. Φτάνουν δυο. Πείτε μοναχά πως γύρισα τον κόσμο πέρα- πέρα, πως άφησα τη Γαλλία και πως ήρθα να ζεσταθώ, πως ήρθα να ξαποστάσω, στου Ήλιου μας το φως, στην καλοσύνη της πατρίδας….»(επιτύμβια στήλη στον τάφο του Γιάννη Ψυχάρη στη Χίο με δικά του λόγια).

Μετά από μια λαμπρή ακαδημαϊκή διαδρομή, ως γλωσσολόγος στο πανεπιστήμιο της Σορβόννης, τους αγώνες του υπέρ της καθιέρωσης της δημοτικής γλώσσας, την έντονη παρουσία του στους φιλολογικούς, κοινωνικούς και πολιτικούς κύκλους της Γαλλίας, συναναστρεφόμενος τα πιο λαμπρά μυαλά στην πόλη του Φωτός, ο Γιάννης Ψυχάρης επιλέγει να ταφεί στο γνωστό σημείο, πάνω από το ιερό της Κυβέλης και τον κολπίσκο της Δασκαλόπετρας.

H πολύκροτη υπόθεση DREYFUS

Το Φεβρουάριο του 1898, κι ενώ ξεσπάνε βιαιότητες στη δίκη του Emile Zola -που καταδικάστηκε τελικά σε ένα χρόνο φυλακή για το «Κατηγορώ» του- συναντιόνται μερικοί οπαδοί του AlfredDreyfus, εκ των οποίων και ο Γιάννης Ψυχάρης, που αποφασίζουν την ίδρυση μιας Ένωσης για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων του ανθρώπου και του πολίτη. Ο Ψυχάρης αναλαμβάνει χρέη γραμματέα, ενημερώνοντας τους κύκλους των διανοουμένων γι’ αυτήν την πρωτοβουλία. Μέσα σε δύο μήνες η Ένωση αποκτά πάνω από 250 μέλη.

Στο πνεύμα της συμπαράστασης στον αδικοκαταδικασμένο λοχαγό, ο Ψυχάρης αποστέλλει φωτογραφία του με την υποσημείωση: «Συγγνώμη γι' αυτήν τη σπίθα που έπεσε από το τσιγάρο μου, γι' αυτή τη μικρή τρύπα στο χαρτί. Το κάψιμο από την Υπόθεση έχει παραμείνει, τίποτα δεν πρόκειται να το σβήσει μέσα στην καρδιά μου. Τίποτε άλλο εκτός από τη δικαιοσύνη δεν θα γιατρέψει την καρδιά της Γαλλίας». Λατρεύει τη Γαλλία, το πνεύμα, τον πολιτισμό την ιστορία της. Θεωρεί και ορθά, ότι ανατράφηκε με τη γαλλική κουλτούρα, με το επικρατούν πνεύμα στην πρώτη ευρωπαϊκή Δημοκρατία, απόρροια της μεγάλης Γαλλικής Επανάστασης.

Γράφει στον πρόλογο του αυτοβιογραφικού του έργου, του πασίγνωστου «Το Ταξίδι μου»: «Η ζωή μου είναι της Γαλλίας. Ό τι είμαι, στη Γαλλία το χρωστώ. Την αγαπώ σα μητέρα και σαν πατρίδα. Έγινα παιδί της στην ώρα της δυστυχίας και της θλίψης• πώς να μην τη λατρέβω; Γεννήθηκα όμως Γραικός και δεν μπορώ να το ξεχάσω• έχω χρέη και στην Ελλάδα. Θέλησα να της το δείξω. Αφού δεν μπορεί να της είμαι χρήσιμος στον πόλεμο, τουλάχιστο πολεμώ για την εθνική μας γλώσσα».

Ένθερμος αγωνιστής των κοινωνικών δικαίων

Η φιλία του με τον EmileZola, όπως και με την αφρόκρεμα της Γαλλικής διανόησης, έφερε τον Ψυχάρη κοντά σε κινήσεις και ομάδες με κοινωνική ευαισθησία και δημοκρατική συνείδηση, Στη δύση του 19^ου αιώνα, η 3^η Γαλλική Δημοκρατία κλονίζεται από συνομωσίες, διαφθορά και πολιτικά σκάνδαλα. Νέα στοιχεία έρχονται στο φως, όσον αφορά την υπόθεση Dreyfus, υπόθεση που το 1893 ξεσήκωσε τη σχεδόν καθολική μήνη της κοινής γνώμης. Με τη νέα τροπή ο κατάδικος μεταφέρεται από το Νησί του Διαβόλου, όπου εκτίει την ποινή του, η δίκη επαναλαμβάνεται, αλλά ένα στρατιωτικό και πολιτικό κατεστημένο προσπαθεί να κωλυσιεργεί για την ολοκλήρωση των διαδικασιών. Στις 13 Ιανουαρίου 1898 ο συγγραφέας της «Νανάς» δημοσιεύει στην εφημερίδα «L’ Auror» το περίφημο «J’ Accuse», γνωστότερο σε μας ως «Κατηγορώ». Το φύλλο τυπώνεται σε 300000 αντίτυπα, αντί του συνήθους αριθμού των 30000 και γίνεται ανάρπαστο. Το κλίμα αναστρέφεται υπέρ του Dreyfus και ο συντάκτης του κειμένου για λόγους ασφαλείας φιλοξενείται στην οικία Ψυχάρη. Στη συντροφιά των ομοϊδεατών περιλαμβάνονται ο σοσιαλιστής και ειρηνιστής ηγέτης JeanJaurès, o στρατηγός Marie-Georges Picquart, ο σοσιαλιστής βουλευτής Edmond Gast , ο Octave Mirbeau, συγγραφέας του «Ημερολογίου μιας καμαριέρας» και η σύζυγός του Alice.

Η οικογένεια Ψυχάρη και τα γράμματα

O Ernest Psichari, γιος του Γιάννη Ψυχάρη και της Noemie Renan, κατατάσσεται στο στρατό σε ηλικία 20 ετών μετά από μια υπαρξιακή κρίση που τον απομακρύνει από τα σοσιαλίζοντα, ειρηνιστικά και αντιθρησκευτικά πιστεύω της οικογένειας. Γράφει μία σειρά βιβλία βασισμένα στις στρατιωτικές του εμπειρίες, ταξιδιωτικά διηγήματα και μυθιστορήματα που εξυμνούν το ιδεώδες της αυταπάρνησης και του ηθικού μεγαλείου. Ήταν από τους πρώτους νέους αξιωματικούς που σκοτώνονται στο γαλλογερμανικό μέτωπο, σε έναν πόλεμο όπου ξεκληρίζεται ο ανθός της γαλλικής λογοτεχνίας (Alain-Fournier, Guillaume Apollinaire, Jules Leroux, Charles Péguy, Louis Pergaud...). Η Henriette Psichari, αδελφή του Ernest αναφέρει τον κύκλο του πατέρα της και τις προσωπικότητες που σύχναζαν στο σπίτι τους (Emile Zola, Georges Clemenceau, Ernest Vaughan, εκδότης της εφημερίδας L'Aurore, στρατηγός Marie-Georges Picquart, κ.α) την εποχή της «υπόθεσης Dreyfus». Μία ακόμη γενιά Ψυχάρη που επιδίδεται στο συγγραφικό έργο εκπροσωπείται από τον εγγονό Lucien Psichari, εγγονός παράλληλα Γάλλου συγγραφέα Anatole France. Ο πατέρας του, ο Michel Psichari, μικρότερος γιος του Ψυχάρη, σκοτώνεται το 1917 στον πόλεμο, ενώ η μητέρα του Suzanne, κόρη του Anatole France, πεθαίνει κι εκείνη νέα, το 1919. Τέλος ο πεθερός του Έλληνα γλωσσολόγου και δημοτικιστή, ο Ernest Renan, είναι ο φιλόσοφος, ιστορικός, φιλόλογος και συγγραφέας, ο οποίος έχοντας ασπαστεί τις θεωρίες του Δαρβίνου, προκαλεί τη μήνη της Καθολικής Εκκλησίας επειδή υποστήριξε πως «τα Ευαγγέλια θα έπρεπε να εξεταστούν κριτικά σαν οποιοδήποτε ιστορικό ντοκουμέντο».

Πηγές:

1. https://www.lifo.gr/san-simera/giannis-psyharis
2. https://el.wikipedia.org

Ειδήσεις σήμερα

Μπείτε στην ομάδα μας στο Viber και δείτε όλες τις ειδήσεις από τη Χίο και το Βόρειο Αιγαίο. Ακολουθήστε μας στο Google News. Σχολιάστε στην σελίδα μας στο Facebook.

Ο Πολίτης είσαι εσύ. Γίνε συνδρομητής της εβδομαδιαίας έντυπης έκδοσης.