Το ναυάγιο της Κώμης

Η ετήσια μεταβολή του βυθού αποκάλυψε φέτος ένα ναυάγιο γνωστό εδώ και δεκαετίες στους Καλαμωτούσους και στους παρεπιδημούντες στην Κώμη. Το γέρικο σκαρί κοιμάται ήσυχα εδώ και 105 χρόνια στα ρηχά νερά αποτελώντας ένα σημείο αναφοράς στις παιδικές μας αναμνήσεις. Η ιστορία του όμως είναι γνωστή και καλά τεκμηριωμένη στους ιστορικούς του Α΄Παγκοσμίου Πολέμου και στους “κυνηγούς” των ιστορικών ναυαγίων.

Το πλοίο παραγγέλθηκε το 1906 στα ναυπηγεία Schneider στο Chalons-sur-Saône της Γαλλίας και παραδόθηκε το 1907 με την επωνυμία “Demir Hisar” ως το πρώτο από τα τέσσερα τορπιλλοβόλα που απέκτησε το οθωμανικό ναυτικό πριν από την πολεμική δωδεκαετία 1911-1923 και ανέπτυξαν ιδιαίτερη δράση κατά την περίοδο των μαχών της Καλλίπολης. 

Το μήκος του έφτανε τα 40,2 μέτρα, το πλάτος του τα 4,40 και το βύθισμα του το 1,90. Η θεωρητικά μέγιστη ταχύτητα των 26 κόμβων στις επιχειρήσεις του Α΄Παγκοσμίου Πολέμου δεν ξεπερνούσε τους 11 κόμβους.

Το συγκεκριμένο πλοίο είχε σαν αποστολή με βάση τη Σμύρνη να παρεμποδίζει την άφιξη, από την Αίγυπτο στην Λήμνο, ενισχύσεων για τα βρετανικά στρατεύματα. Στο πλαίσιο αυτής της αποστολής ξεγέλασε τα συμμαχικά σκάφη που είχαν αποκλείσει την περιοχή και κατάφερε να αιχμαλωτίσει το μεταγωγικό “Μανιτού” που μετέφερε δυνάμεις από την 147η Ταξιαρχία της 29ης Μεραρχίας του Βασιλικού Πυροβολικού. Απειλώντας να βυθίσει το σκάφος ανάγκασε τους επιβάτες να το εγκαταλείψουν με αποτέλεσμα να πνιγούν 50 τουλάχιστον άνδρες. Το Demir Hisar απέτυχε να βυθίσει το Μανιτού παρά τις τρεις τορπίλες που εξαπέλυσε και καταδιώχθηκε από συμμαχικά σκάφη και κυρίως τα βρετανικά αντιτορπιλικά “Dartmouth” και “Minerva”, τα οποία ανάγκασαν τον Γερμανό κυβερνήτη του Οθωμανικού σκάφους να προσαράξει στην Κώμη. Οι Βρετανοί αφαίρεσαν από το σκάφος τον οπλισμό και την εξάρτηση και το άφησαν να βουλιάξει επί τόπου.

Οι ναυαγοί, 34 Τούρκοι και Γερμανοί, έτυχαν της περίθαλψης των Καλαμωτούσων και των Ελληνικών αρχών, αφού η Ελλάδα τηρούσε ουδέτερη στάση. Κάποιοι από τους Οθωμανούς φέρεται ότι επέστρεψαν στην Τουρκία, μετά από οκτάχρονη αιχμαλωσία, το 1923, ενώ πέντε λέγεται ότι απεβίωσαν σε ελληνικά στρατόπεδα συγκέντρωσης.

Η είδηση των ανθρώπινων απωλειών στο μεταγωγικό «Μανιτού» σε συνδυασμό με την τραγελαφική κατάληξη της αποστολής του Demir Hisar τροφοδότησαν πολλά δημοσιεύματα στον Ελληνικό και στον παγκόσμιο Τύπο, μέχρι και στους New York Times.

Σε τοπικό επίπεδο η μνήμη αδυνάτισε και μόνο μια φωτογραφία θυμίζει την εποχή που το τορπιλοβόλο ήταν ορατό έξω από το νερό. Σήμερα, κάτω από την επιφάνεια είναι ορατό το πρόσθιο τμήμα του σκάφους, σχεδόν μέχρι την μέση, εύκολα προσβάσιμο ακόμα και για τα παιδιά.

Περισσότερο από έναν αιώνα μετά την προσάραξη του το μικρό πολεμικό πλοίο του Α΄Παγκοσμίου Πολέμου αξίζει να τύχει μιας αναγνώρισης και προστασίας από την πολιτεία για να προσκαλέσει με την σειρά του νέους επισκέπτες έξω από τον οικογενειακό κύκλο των παλιών παραθεριστών.

Περισσότερες πληροφορίες

• http://www.navypedia.org/ships/turkey/tu_dd_demirhisar.htm

Γεώργιος Δαμαλάς, Καλαμωτή. Ένα παραδοσιακό Μεσαιωνικό Μαστιχοχώρι της Χίου, Αθήνα 1989

• Bernd Langensiepen, Ahmet Güleryüz, The Ottoman Steam Navy, 1828-1923, Annapolis, Maryland (Naval Institute Press) 1995
• Το προσαράξαν τουρκικόν τορπιλλοβόλον. Όλαι Άι λεπτομέρειαι, Εφημερίδα ΣΚΡΙΠ, 17-04-1915
• Ιnformation Concerning Some of the Principal Navies of the World. A Series of Tables Compiled to Answer Popular Inquiry. Office of the Naval Intelligence March, 1916, Washington (Government Printing Office) 1916
• Lieut.-Colonel R.M.Johnson, 29th Divisional Artillery, War Record and Honours Book 1915-1918, Digital edition converted and distributed in 2012 by Andrews UK Limited
• Turkish News Tuhaf - I'm Not Making This Up_ TNT History Archives_ Ottoman Ship’s Crew, Captured in 1915, Returned from Greek POW Camps 8 Years Later.pdf

Φωτογραφίες

KOMI TOURKIKO ANTITORP 1917.tif Το ναυάγιο σε φωτογραφία του 1917 (πηγή Γ. Δαμαλάς)

DSCN1028 copy  Η πλώρη του Demir Hisar το 2019 σε φωτογραφία του οκτάχρονου Διογένη Βαρλά

Ναυάγιο_DemirHisar Δημοσίευμα της εφημερίδας της Ινδιάνα (ΗΠΑ) The Terre Haute Tribune.

Sultanhisar (1) και Ali_Riza_and_Ottoman_torpedo_boat_Sultan_Hisar To “δίδυμο» σκάφος του Demir Hisar σε φωτογραφία εποχής

Ειδήσεις σήμερα

Μπείτε στην ομάδα μας στο Viber και δείτε όλες τις ειδήσεις από τη Χίο και το Βόρειο Αιγαίο. Ακολουθήστε μας στο Google News. Σχολιάστε στην σελίδα μας στο Facebook.

Ο Πολίτης είσαι εσύ. Γίνε συνδρομητής της εβδομαδιαίας έντυπης έκδοσης.