Εδώ Πασάς, εκεί Πασάς, πού ν ο Πασάς;

Οι μετονομασίες οδών, πλατειών, χωριών, περιοχών, νησιών κλπ, ιδίως εκείνων που τα τοπωνύμιά τους έχουν αποδοθεί μέσα από μακρά ιστορική ζύμωση στο στόμα και στην συνείδηση των ανθρώπων, είναι συνήθως αποτυχημένες, τουλάχιστον κατά τη διάρκεια των πρώτων γενεών αφού οι άνθρωποι συνεχίζουν από συνήθεια να αναφέρουν το παλαιό τοπωνύμιο. Το τοπωνύμιο εξάλλου αποτελεί σημαντικό στοιχείο της πολιτισμικής ταυτότητας ενός τόπου. 

Προ ημερών η νήσος Πασάς ή Παναγιά των Οινουσσών μετονομάστηκε σε Παναγιά σκέτο και έφυγε το τουρκικής προέλευσης ιστορικό τοπωνύμιο. Η μετονομασία φυσικά έγινε για λόγους ευνόητους, σε μια περίοδο τεταμένων σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών, που κάποτε θα την μελετήσει ο ιστορικός του μέλλοντος.

Όπως γράφει όμως ο Vaggelis Charitos : "Το νησί λεγόταν μέχρι προχθές επίσημα "Πασάς ή Παναγιά". Ως "Πασάς" αναφερόταν στους σχολικούς χάρτες. Πασάς ή Παναγιά το ανέφεραν και οι Οινουσσιώτες συγγραφείς πχ ο Ανδρέας Λαιμός, ("Χρονικό των Οινουσσών"). Η Ελένη Αχλιόπτα-Κουνή αναφέρει επίσης και τις δύο ονομασίες και εξηγεί πώς προέκυψε η ονομασία Πασάς. Ένα μεγάλο μέρος του νησιού ήταν ιδιοκτησία του δημογέροντα Δημητρίου Πατέρα, τον οποίον οι Οινουσσιώτες προσφωνούσαν Πασά, όπως έκαναν με όλα τα σημαίνοντα πρόσωπα".

Από προχθές λοιπόν ο Πασάς επισήμως εξαφανίστηκε. 

Στη Χίο όμως έχουμε άλλα δύο τοπωνύμια που περιέχουν τον Πασά. Το ένα είναι η Βρύση του Πασά ή Δασκαλόπετρα και το άλλο είναι το Πασαλιμάνι ή Λιμένας Μεστών.
Μέχρι πριν κάποια χρόνια τα αστικά λεωφορεία της Χίου με προορισμό την Δασκαλόπετρα ανέγραφαν επί της προμετωπίδας τους ΒΡΥΣΗ , εννοώντας την Βρύση του Πασά αφού κανείς δεν την έλεγε Δασκαλόπετρα. Ομοίως, τον Λιμένα Μεστών μέχρι πριν κάποια χρόνια, ιδίως μέχρι να γίνει εκεί το νέο λιμάνι, κανείς δεν τον έλεγε έτσι. Το τοπωνύμιο ήταν Πασαλιμάνι. 

Αυτά τα τοπωνύμια είναι ιστορικά αλλά έχουν αρχίσει πλέον άτυπα εδώ και μερικά χρόνια οι τόποι να γράφουν την ιστορία τους με το νέο τους όνομα, αφού ως Δασκαλόπετρα και ως Λιμένας Μεστών αναφέρονται πλέον στις πινακίδες και σε κάθε επίσημη εγγραφή, αλλά και στο στόμα των σύγχρονων νεώτερων ανθρώπων. Οι παλαιές ιστορικές τους ονομασίες επιζούν μόνο στο στόμα και στις αναμνήσεις των μεγαλύτερων, με αποτέλεσμα να οδεύουν σιγά σιγά προς τη συλλογική λήθη. Κανείς όμως πολιτικός παράγοντας δεν τόλμησε μέχρι στιγμής για λόγους λαϊκισμού και πατριδοκαπηλείας, όπως ο δήμαρχος Οινουσσών, να αιτηθεί επίσημη αλλαγή, με πλήρη αφαίρεση των παλαιών τους τουρκογενών τοπωνυμίων. Ίσως επειδή τείνουν να ξεχαστούν από μόνα τους ή ίσως και να έχουν ήδη ξεχαστεί, ίσως όμως και επειδή δεν δόθηκε αφορμή ή ευκαιρία, και τώρα που έγινε η επίσημη αφαίρεση του ενός Πασά από το νησάκι, να ανακύψουν κι άλλες παρόμοιες πρωτοβουλίες ή αιτήματα.  

Είναι φυσικά δεδομένο ότι με την πάροδο του χρόνου οι αλλαγές που συντελούνται σε έναν τόπο, μπορούν να οδηγήσουν στη δημιουργία νέων τοπωνυμίων και την σταδιακή υποχώρηση των παλαιών, ώσπου να ξεχαστούν. Όταν όμως αυτό συμβαίνει μέσω πολιτικής απόφασης προς εξυπηρέτηση εφήμερων συγκυριών κ προσωπικών ευτελών στόχων, χωρίς γνώση του παρελθόντος, με πλήρη εξαφάνιση - αντικατάσταση του ιστορικού τοπωνυμίου εν μια νυκτί, αυτό αποτελεί στην πραγματικότητα ενέργεια άστοχη, ανιστόρητη αλλά ταυτόχρονα άμεσα επεμβατική στην ιστορική πορεία και στην πολιτισμική ταυτότητα του τόπου.

Ειδήσεις σήμερα

Μπείτε στην ομάδα μας στο Viber και δείτε όλες τις ειδήσεις από τη Χίο και το Βόρειο Αιγαίο. Ακολουθήστε μας στο Google News. Σχολιάστε στην σελίδα μας στο Facebook.

Ο Πολίτης είσαι εσύ. Γίνε συνδρομητής της εβδομαδιαίας έντυπης έκδοσης.