«Τα Μάρκου»: Αποτύπωμα των Γενουατών στη βορειοδυτική Χίο

Η Χίος, τόπος πλούσιος σε μεσαιωνικούς οικισμούς, πέραν των κατοικημένων χωριών του κεντρικού και νοτίου τμήματος, διαθέτει αρκετούς εγκαταλελειμμένους, με ανάμεσά τους τον οικισμό «Τα Μάρκου» στην περιοχή της Αμανής και πολύ κοντά στη γραφική Πισπιλούντα. Για το συγκεκριμένο οικισμό υπάρχει αφιέρωμα στην ιστοσελίδα «Η Μηχανή του Χρόνου» και φωτογραφικό υλικό, όπως και ένα video τραβηγμένο με πτήση drone από τον Κωνσταντίνο Αναγνώστου.

Ο Πύργος –οχυρό της Βυζαντινής περιόδου

Στο νησί διασώζονται μέχρι σήμερα κάστρα, πύργοι, βίγλες και οχυρωμένοι οικισμοί, που μαρτυρούν το ιστορικό παρελθόν του νησιού στα χρόνια της Μεσαιωνικής περιόδου. Ο οικισμός «Τα Μάρκου» είναι ένας από αυτούς με τον αμυντικό του Πύργο να χρονολογείται από τον 15ο αιώνα. Τμήματα του εν λόγω πύργου διατηρούνται έως σήμερα, και αποτελούν το βασικό χαρακτηριστικό του οικισμού. Ο Πύργος του οικισμού υπήρξε οχυρό της Χίου κατά την Βυζαντινή περίοδο. Ο οικισμός «Τα Μάρκου» είναι χτισμένος σε απόσταση δυο χιλιομέτρων από το χωριό Πισπιλούντα στα βορειοδυτικά του νησιού. Ο κεντρικός αμυντικός Πύργος του οικισμού ανάγεται στον 15ο αιώνα και σήμερα διασώζεται το ισόγειο τμήμα του και μέρος του πρώτου ορόφου. Η ίδρυσή του εντάσσεται στα οχυρωματικά έργα που πραγματοποιήθηκαν εκείνη την περίοδο στο νησί από το βυζαντινό κράτος, στην προσπάθειά του να ανακτήσει τον έλεγχο της Μεσογείου.
Η γεωστρατηγική σημασία της Χίου στο όριο της Ανατολικής Μεσογείου, την έκανε ιδιαίτερα σημαντική την περίοδο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, αλλά και μετέπειτα αποτέλεσε στόχο κατάκτησης από τις ναυτικές δυνάμεις της Γένοβας και της Βενετίας.
Στα βυζαντινά χρόνια, ο αυτοκράτορας εμπιστευόταν την διοίκηση και την ασφάλεια της περιοχής σε τοπικούς ισχυρούς άρχοντες και τους παραχωρούσε κτήματα προς εγκατάσταση. Ως κεντρικό οχυρό της συγκεκριμένης περιοχής στη Χίο ορίστηκε ο Πύργος, και γύρω του αναπτύχθηκε ολόκληρος ο οικισμός, με περιτειχίσματα και μικρότερα πυργάρια. Υπάρχουν δύο ναοί, της Παναγίας και της Αγίας Παρασκευής, ενώ το παλαιό φρέαρ και οι δεξαμενές ομβρίων υδάτων που κατασκευάστηκαν, ανέδειξαν τον εντυπωσιακό αρχαϊκό τρόπο άρδευσης της περιοχής. Ο Πύργος σήμερα διατηρεί το ισόγειο τμήμα του, καθώς και τμήμα του 1ου ορόφου.

Η ονομασία «Τα Μάρκου»

Το 1346, η Χίος πέρασε στην κυριαρχία των Γενουατών ή Γενοβέζων. Μετά την κατάληψη του νησιού τις αρμοδιότητες των βυζαντινών τιτλούχων ανέλαβαν οι «Μαονείς», οι εταίροι της τρομερής Μαόνα, του οργανισμού που εκμεταλλευόταν κατ’ αποκλειστικότητα την πολύτιμη μαστίχα. Καθώς ίσχυε ότι η περιοχή παίρνει το όνομά της από το όνομα του ιδιοκτήτη, τα ακίνητα του βασιλικού οίκου Μάρκου, έδωσαν το όνομα στον οικισμό.
Η ονομασία προέρχεται από τη φράση «του Μάρκου» και λόγω ιδιαιτερότητας της τοπικής διαλέκτου έμεινε με τα χρόνια ως «Τα Μάρκου». Η ταυτοποίηση του ονόματος με συγκεκριμένο πρόσωπο δεν είναι γνωστή, αλλά πιθανολογείται πως ήταν κάποιος Γενουάτης τοπικός ηγεμόνας. Στα τέλη του 19ου αιώνα ο οικισμός μαζί με το γειτονικό χωριό Πισπιλούντα αριθμούσε 150 κατοίκους, αλλά το 1928 εγκαταλείφθηκε οριστικά. Σήμερα, σώζονται τμήματα του πύργου και των σπιτιών του οικισμού, ενώ έχουν ανακαινισθεί οι εκκλησίες. Εν κατακλείδι δεν είναι τυχαίο ότι στην ευρύτερη περιοχή το όνομα Μάρκος συνηθίζεται πολύ, ανεξάρτητα από το γεγονός ότι δεν υπάρχει φερώνυμος ναός του Ευαγγελιστή. Στον Άγιο Μάρκο πολιούχο της πόλης της άλλοτε κραταιάς θαλασσοκράτειρας Βενετίας, ενοριακοί ή καθεδρικοί ναοί είναι αφιερωμένοι μόνο σε περιοχές που στα μεσαιωνικά χρόνια αποτέλεσαν επαρχίες δυτικών μεσαιωνικών δυνάμεων, όπως η Κρήτη ή η Χίος.

Ειδήσεις σήμερα

Μπείτε στην ομάδα μας στο Viber και δείτε όλες τις ειδήσεις από τη Χίο και το Βόρειο Αιγαίο. Ακολουθήστε μας στο Google News. Σχολιάστε στην σελίδα μας στο Facebook.

Ο Πολίτης είσαι εσύ. Γίνε συνδρομητής της εβδομαδιαίας έντυπης έκδοσης.