Στέλιος Μηλιάδης: ο ζωγράφος-νοσταλγός της γαλήνης

Πρωτοαντικρίζει αυτόν τον κόσμο το 1881, στη Χίο, όταν την ίδια χρονιά το νησί υφίσταται την τρίτη και τελευταία σκληρή δοκιμασία του μέσα στον 19ο αιώνα, τον πρωτόγνωρης σφοδρότητας σεισμό. Είχαν προηγηθεί η Μεγάλη Σφαγή του 1822 και η «Καύτρα» του 1850, ο πρωτοφανής παγετός που κατέστρεψε όλες τις σοδειές, ιδίως των εσπεριδοειδών.

Ο λόγος για τον εικαστικό Στέλιο Μηλιάδη, εκ των κορυφαίων Ελλήνων ζωγράφων, μαθητή του Κωνσταντίνου Βολανάκη, έργα του οποίου κοσμούν σπουδαία δημόσια και ιδιωτικά κτήρια της χώρας, ιδιωτικές συλλογές και γκαλερί, με τις τιμές τους να κυμαίνονται σήμερα από 2000 έως 5000 ευρώ.

Αγαπημένο θέμα η θάλασσα

Μαθητής του Βολανάκη λοιπόν ο Στ. Μηλιάδης, δεν θα μπορούσε παρά να αγαπά τη θάλασσα που του θύμιζε τη Χίο που γεννήθηκε, αλλά και τον Πειραιά την πόλη που μεγάλωσε. Θαλασσογράφος από άποψη αλλά και ιδιοσυγκρασία, οι πίνακές του –με θέμα τη θάλασσα ή όχι- αποπνέουν γαλήνη και ηρεμία , ακόμη κι αυτοί που απεικονίζουν τη θάλασσα κυματισμένη.

Όπως αναφέρει το σχετικό αφιέρωμα της ιστοσελίδας www.pireorama.gr, που επιμελήθηκε ο κ. Στ. Μίλεσης, το οποίο αποτελεί και την πηγή άντλησης πληροφοριών μας, ο Μηλιάδης πέρασε όλα του τα μαθητικά χρόνια στον Πειραιά. Είναι η εποχή που εκδηλώνει την κλίση του στη ζωγραφική και αυτή του η παρόρμηση τον οδηγεί στις αίθουσες του «Καλλιτεχνικού Κέντρου Πειραιώς», το πολιτιστικό σωματείο, από τα αρχαιότερα της χώρας, δημιούργημα του Κ. Βολανάκη, όπου συγκέντρωνε τους μαθητές του.

Επηρεασμένος από το δάσκαλο, εκφραστή στην Ελλάδα μαζί με τον Νικόλαο Γύζη της περιώνυμης Σχολής του Μονάχου, ταξιδεύει στην ίδια την γεννήτορα πόλη της τεχνοτροπίας αυτής. Έτσι το 1898 στο Μόναχο εγγράφεται στην Ακαδημία Καλών Τεχνών έχοντας καθηγητές τον Γεώργιο Ιακωβίδη στην αρχή και τον Νικόλαο Γύζη αργότερα.

Πέρασμα στον ιμπρεσιονισμό

Επιστρέφει στην Ελλάδα για να παρουσιάσει σε ομαδική έκθεση κάποια από τα έργα του. Όμως σύντομα εγκαθίσταται στη Γαλλία η οποία έμελλε να γίνει η τρίτη πατρίδα του, ύστερα από τη Χίο και τον Πειραιά. Σε ένα νοικιασμένο δωμάτιο στο Μονπαρνάς εργάζεται ακατάπαυστα μεταπηδώντας από τη τεχνοτροπία της Σχολής του Μονάχου στον εμπρεσιονισμό *. Αφοσιώνεται στη μελέτη της νοτισμένης ατμόσφαιρας, στα λιμνάζοντα ύδατα, στα στάσιμα νερά και στους βαλτότοπους. Παίζει με τα χρώματα, την υγρασία, τη σήψη των φύλων, δημιουργεί ένα απόκοσμο περιβάλλον.

Κατά τον Κώστα Θεοφάνους με αυτό το πέρασμα στον εμπρεσιονισμό ο Μηλιάδης καταφέρνει να απεικονίζει τις αποδόσεις του υγρού στοιχείου με μοναδικό τρόπο, προσθέτοντας μια σειρά από αριστουργήματα στην πλούσια πινακοθήκη αυτού του ρεύματος.

Το σπίτι επί της οδού Σαχτούρη 72

Ο Άγγελος Κοσμής τον Ιανουάριο του 1904 ανακαλύπτει τον ζωγράφο να ζει σε ένα μικρό σπιτάκι στον Πειραιά, στην οδό Σαχτούρη 72. «Είχα και εγώ την ευτυχία να επισκεφθώ την ιεράν στέγην εντός της οποίας εγωιστικώς κρύπτει πλείστας εικόνας» γράφει ο Κοσμής αμέσως μετά την επίσκεψή του, ενώ ο γνωστός ποιητής Γεώργιος Στρατήγης σπεύδει να τον επισκεφθεί και ο ίδιος. Του προκαλεί μεγάλη εντύπωση πώς ένας ζωγράφος αυτού του βεληνεκούς έχει επιλέξει στην κυριολεξία να «κρύβεται» στην απόκεντρη αυτή γωνία του Πειραιά.
Τον εντυπωσιάζει το γεγονός ότι μόλις πριν μερικά χρόνια ο Μηλιάδης ήταν ακόμα άγνωστος, μόλις είχε τελειώσει τη σπουδή του στον Πειραιά δίπλα στον Βολονάκη. «Ο Μηλιάδης μαζί με τον Βολονάκη, είναι οι δύο κατ’ εξοχήν καλλιτέχνες της εμπορικής και βιομηχανικής πόλεώς μας» δηλώνει και συνεχίζει: «Δεν είναι κατάλληλο το ατελιέ, ούτε από άποψη τοποθεσίας, ούτε από άποψη φωτός και αέρος».

Επιστροφή στη Γαλλία

Ένα από τα έργα του αυτής της περιόδου, το «Ηλιόγερμα στα ψαράδικα» αγοράζεται από το Υπουργείο Παιδείας, όμως εκείνος επιστρέφει στη Γαλλία όπου διαμένει έως το 1931. Όταν γυρίζει και πάλι στην Ελλάδα, οι Έλληνες τον έχουν ξεχάσει ύστερα από τη μακροχρόνια απουσία του. Το 1931 κάνει μια ατομική έκθεση στον «Παρνασσό». Εκθέτει πίνακες από διάφορα γαλλικά τοπία που εντυπωσιάζουν. Το υπουργείο Παιδείας αγοράζει και δεύτερο έργο του, ενώ προς τη δύση του βίου του φιλοτεχνεί πολλές ακουαρέλες με θέματα από την παλιά Αθήνα, το λιμάνι του Πειραιά, το Πασαλιμάνι, το Τουρκολίμανο.

Ο Μηλιάδης - Μηλιαντίς κατά τους Γάλλους- συμμετέχει στην Έκθεση Εικαστικών Τεχνών, οργανωμένη το 1953 από τη Φιλολογική Στέγη Πειραιώς ,στο Φουαγιέ του Δημοτικού Θεάτρου, αλλά και στις εκθέσεις Πειραιωτών καλλιτεχνών που από το 1961 διοργανώνει στον κήπο της Τερψιθέας ο όμιλος «Πλάτων».

Σε προχωρημένη πλέον ηλικία ο Μηλιάδης ζει απομονωμένος με τη Γαλλίδα σύζυγό του σε υπόγειο διαμέρισμα δύο δωματίων στο Νέο Ψυχικό. Η τελευταία του καλλιτεχνική εμφάνιση είναι στη γκαλερί Ζαχαρίου τον Φεβρουάριο του 1965, μετά από έντονη πίεση του ζωγράφου Γ. Κοσμαδόπουλου, με έργα από την εποχή που ζούσε στη Γαλλία.

Φεύγει από τη ζωή τον Ιούνιο του 1965.

Το 1935 ο Δ. Καλλονάς γράφει στην εφημερίδα «Η Βραδυνή»:

«Ένας κοντός και γεμάτος, συμπαθέστατος άνθρωπος, με άσπρα μαλλιά αραιά, με ελαφρά ψαλιδισμένο μουστάκι, με κεφάλι ολοστρόγγυλο, απλός στις εκφράσεις του και κάπως απότομος στο ύφος, ευγενής όμως στο βάθος και καλός, απίστευτα καλός. Δεν μιλά εύκολα, όταν όμως αρχίσει, δύσκολα σταματά».

Από την πλευρά του ο Κ. Θεοφάνους σημειώνει με την ευκαιρία της εκδημίας του ό,τι αποκόμισε από την τελευταία του συνάντηση μαζί του το 1953:

«Είχα την τύχη να γνωρίσω προσωπικά αυτόν τον εξαίρετο καλλιτέχνη, με το τόσο πλούσιο έργο και την τόσο πολυκύμαντη ζωή και η εικόνα του μένει ζωηρά χαραγμένη στη μνήμη μου. Ήταν ένας άνθρωπος λιγομίλητος, σεμνός, με μια σπάνια ταπεινοφροσύνη. Θυμάμαι όταν, γύρω στο 1960, τον είχα παρακαλέσει με επιστολή να μου στείλει ένα βιογραφικό του σημείωμα. Ένα μεσημέρι, καλοκαίρι σχεδόν, επιστρέφοντας από τη δουλειά μου, τον βρήκα καθισμένο στο κατώφλι της πόρτας μου. Απόρησα και αγανάκτησα με τη γυναίκα μου που δεν τον κάλεσε μέσα. Εκείνος όμως με βεβαίωσε πως είχε παρακληθεί σχετικά, μα πως προτίμησε να με περιμένει εκεί στο σκαλάκι, στον ίσκιο μιας ακακίας. Δε θέλησε με κανένα τρόπο να μπει στο σπίτι μου έστω για λίγο. Μου έδωσε ένα φάκελο με το σημείωμα και με το αρνητικό φιλμ ενός έργου του, κι έφυγε. Γιατί δεν μου το ταχυδρόμησε, παρά έκανε διαδρομή από το Νέο Ψυχικό στον Πειραιά, μέσα στην κάψα του μεσημεριού; «Για να μη χαθεί», είπε και για να με δει λίγο».

(* Εμπρεσιονισμός = Η αρχή του Μοντερνισμού στην Τέχνη. Εμφανίζεται στη Γαλλία μετά το θάνατο του Ντελακρουά στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα).

Ειδήσεις σήμερα

Μπείτε στην ομάδα μας στο Viber και δείτε όλες τις ειδήσεις από τη Χίο και το Βόρειο Αιγαίο. Ακολουθήστε μας στο Google News. Σχολιάστε στην σελίδα μας στο Facebook.

Ο Πολίτης είσαι εσύ. Γίνε συνδρομητής της εβδομαδιαίας έντυπης έκδοσης.