«Πολλά είδαν τα μάτια μου και ψαριανές καμήλες»

«Πολλά είδαν τα μάτια μου και Ψαριανές καμήλες», αναφωνεί Ψαριανός τελώνης στην νεοσυσταθείσα Ερμούπολη, όταν από ένα καράβι συμπατριωτών του ζητήθηκε να δηλωθεί η προέλευση των εμπορευμάτων του, την εποχή του Ιωάννη Καποδίστρια. Το νεοϊδρυθέν Ελληνικό κράτος προσπαθεί με κάθε μέσο να πατάξει την πειρατεία στο Αιγαίο, δραστηριότητα που ασκούν πολλοί Ψαριανοί καραβοκύρηδες. Ανάμεσα στα άλλα αγαθά, που όλα προέρχονταν από ρεσάλτα, υπήρχαν και δύο καμήλες. Οι πειρατές δηλώνουν ως τόπο προέλευσης ακόμα και για τις καμήλες τα Ψαρά. Όμως ο τελώνης που γνώριζε, εκτός από την αλήθεια και την πειρατική δράση των συμπατριωτών του, θέλοντας επιπρόσθετα να τους καλύψει αναφωνεί αγανακτισμένος τη φράση που θα έμενε στην ιστορία να φωτογραφίζει την ψαριανή πειρατεία.

Οι Ψαριανοί και τα ρεσάλτα τους

Στα πρώιμα χρόνια της ναυτοσύνης των Ψαρών, στα τέλη του 17ου αιώνα, οι Ψαριανοί εκμεταλλευόμενοι την θέση του νησιού τους, επάνω στους θαλάσσιους δρόμους που οδηγούν προς και από την Κωνσταντινούπολη και την Σμύρνη, θα επιδοθούν στην πειρατεία. Όμως με την άνοδο του νόμιμου εμπορίου και την ναυπήγηση μεγαλύτερων πλοίων που θα τους επιτρέπουν να ταξιδεύουν στην Δυτική Μεσόγειο και τη Βόρειο Ευρώπη η πειρατεία θα εγκαταλειφθεί. Κατά τον ρωσοτουρκικό πόλεμο του 1770 πολλά καράβια των Ψαρών εφοδιάζονται με καταδρομικές άδειες από την Ρωσία, ώστε να δρουν στο Αιγαίο και ως καταδρομικά αλλά και ως κουρσάρικα. Όμως μετά το άδοξο τέλος του πολέμου εκείνου, οι Ψαριανοί κουρσάροι συνεχίζουν τις εμπορικές τους δραστηριότητες. Είναι χαρακτηριστικό ότι όταν πειρατές εντόπιζαν κάποιο ψαριανό πλοίο φώναζαν μεταξύ τους: «Ψαριανό ΄ναι το καράβι και δεν πασάρει». Δηλαδή δεν κάνει πίσω όποτε δεν έχει νόημα να επιτεθούμε. Με την κήρυξη της Επανάστασης το 1821 αντιλαμβάνονται ότι το νησί τους είναι ανοχύρωτο. Η έλλειψη πυροβόλων καθώς και η ανεπάρκεια οικονομικών πόρων ωθούν του Ψαριανούς στην οργάνωση καταδρομικού αποσπάσματος αποτελούμενο από 4 πλοία υπό την αρχηγία του Ανδρέα Γιαννίτση με σκοπό να «απαλλοτριώσουν» Οθωμανικά όπλα δια εφόδου εάν και εφόσον καταφέρνουν να εντοπίζουν αξιόλογο στόχο. Έτσι κατά τις επιδρομές τους στα βόρεια μικρασιατικά παράλια αποσπούν αρκετά κανόνια και όπλα.

Κουρσάροι και μετά την Επανάσταση

Μετά το ολοκαύτωμα των Ψαρών το 1824, οι διασωθέντες φιλοξενούνται για μερικούς μήνες σε διάφορα νησιά του Αιγαίου. Στη συνέχεια με την οικονομική ενίσχυση του συμπατριώτη τους Ιωάννη Βαρβάκη, αρχίζουν να ναυπηγούν μικρά πλοία. 30 Ψαριανά καράβια υπάρχουν εγκατεστημένα στην πειρατική βάση τους στη Τήνο και άλλα 15 δρουν μεμονωμένα. Πιεζόμενοι και διωκόμενοι για πειρατεία από τα ξένα πολεμικά, πετυχαίνουν τελικά, περί το Μάιο του 1826, να αποκτήσουν από την ελληνική διοίκηση άδειες καταδρομής. Οι άδειες αυτές συνοδεύονται από συγκεκριμένες διαταγές, για το χώρο και τρόπο της δράσης τους, ώστε να τηρούνται οι κανόνες που ρύθμιζαν την ελεύθερη ναυσιπλοΐα και να μην παραβιάζεται το διεθνές δίκαιο. Όμως οι Ψαριανοί ναυτικοί εγκαταλείπουν την αποστολή και τα καθήκοντα τους, που περιορίζονταν αυστηρά στην καταδίωξη των τουρκικών εμπορικών πλοίων και στρέφονται σχεδόν αποκλειστικά σε πράξεις πειρατείας. Κανένα εμπορικό πλοίο, μικρό ή μεγάλο, ελληνικό ή ξένο, δεν μπορεί να ξεφύγει από τα μάτια των πειρατών, που έχουν εγκαταστήσει το ορμητήριο τους στους όρμους των νησιών των Βορείων Σποράδων. Ακόμα, οι συχνότερες επιδρομές τους, αποσκοπούσαν στη λεηλασία των παράλιων οικισμών, την απαγωγή ποιμνίων, όπλων, πλοίων και τη σύλληψη σημαινόντων αιχμαλώτων, που θα μπορούσαν να ανταλλαγούν με λύτρα. Η συνήθης τιμή ανταλλαγής ενός αιχμαλώτου φτάνει τα 3.000 – 5.000 γρόσια, ενώ υπάρχουν και περιπτώσεις που συλληφθέντες αντηλλάγησαν ακόμα και για 8.000 γρόσια.

Διεθνής αντίδραση και κατακραυγή

Από τις επιχειρήσεις των Ψαριανών υποφέρουν και η ουδέτερη ναυτιλία και ιδιαίτερα η αυστριακή που μονοπωλούσε εκείνη την περίοδο το εμπόριο στα παράλια της Ιωνίας. Σε αυτές τις επιχειρήσεις διακρίθηκαν πειρατές όπως οι Στ. Κουνιάδης, Γεώργιος Μικές, Δημ. Καλημέρης και πολλοί άλλοι. Ο τελευταίος μάλιστα συνελήφθη από αυστριακό μπρίκι, μεταφέρεται στην Αυστρία και καταδικάζεται για πειρατεία σε κάθειρξη 13 ετών. Το Μάιο του 1826, πέντε ψαριανά πειρατικά συλλαμβάνουν βρετανικό εμπορικό και λαφυραγωγούν τα μεταφερόμενα στην Πόλη πολύτιμα αργυρά σκεύη του εκεί Βρετανού πρέσβη Κάνιγκ, αδελφού του Βρετανού πρωθυπουργού. Το τόλμημα αυτό φοβίζει και τους ίδιους τους πειρατές, οι οποίοι μεταφέρουν τα λάφυρα αυτά στην Αίγινα, όμως μετά από γενική κατακραυγή αναγκάζονται να τα επιστρέψουν. Τα νησιά είναι γεμάτα με κάθε είδους εμπορεύματα, με τη Σύρο και την Αίγινα να γίνονται τα κέντρα και οι επίσημες αγορές των πειρατών, όπου πουλιόνται ακόμη και δούλοι. Όταν όμως οι πειρατείες των Ψαριανών φτάνουν στο απροχώρητο, ο Βρετανός πλοίαρχος Χάμιλτον απευθύνει στις 3 Μαΐου 1826 απειλητική διακοίνωση προς την επιτροπή των Ψαριανών στην Αίγινα, με την οποία ζητά την απαγόρευση των καταδρομών και την πώληση λειών, απειλώντας ομαδικά και την επιτροπή και την πόλη της Αίγινας. Ο Γάλλος μοίραρχος Δε Ριγνύ, με τη σύμφωνη γνώμη του Κανάρη, αποβιβάζει αγήματα στην Αίγινα με σκοπό να διασκορπίσει τους πειρατές. Οι γαλλικές φρεγάτες καίνε 14 πειρατικά πλοιάρια αλλά και όσα βρέθηκαν στα ναυπηγεία. Με εντολή της διοίκησης ο λόχος του φιλέλληνα Φαβιέρου και με τη συνδρομή των Ψαριανών προκρίτων, καταστρέφει και τα υπόλοιπα πλοία διώχνοντας και τους τελευταίους τους πειρατές. Τέλος με εντολή του Ιωάννη Καποδίστρια ο Ανδρέας Μιαούλης καταφέρνει να εξαφανίσει σχεδόν το φαινόμενο της πειρατείας από το Αιγαίο.

 (Πηγή:http://psarianokaravi.blogspot.com/2017/01/blog-post.html)

Ειδήσεις σήμερα

Μπείτε στην ομάδα μας στο Viber και δείτε όλες τις ειδήσεις από τη Χίο και το Βόρειο Αιγαίο. Ακολουθήστε μας στο Google News. Σχολιάστε στην σελίδα μας στο Facebook.

Ο Πολίτης είσαι εσύ. Γίνε συνδρομητής της εβδομαδιαίας έντυπης έκδοσης.