Η ιστορική διαδρομή των Αιγυπτιωτών Ελλήνων στις σελίδες ενός βιβλίου

Σε τρία και πλέον αφιερώματα της Καθημερινής από τη Μαργαρίτα Πουρνάρα, δύο το 2019 και ένα τουλάχιστον τον περασμένο Μάρτη, παρουσιάζεται η διαδρομή, επιστημονική και όχι μόνο, του γνωστού ιστορικού Αλέξανδρου Κιτροέφ. Στα αφιερώματα τίθεται το δίλλημα του «ρωσικού» επιθέτου του έγκριτου επιστήμονα, κάτι που ο ίδιος παρά την κατάρτιση και δυνατότητα της έρευνας, δεν μπόρεσε να διαλευκάνει, όσο και η αναφορά, ότι η οικογένεια Κιτροέφ έχει τις ρίζες της στη Χίο. «Πριν από λίγες ημέρες πήρα τα αποτελέσματα του τεστ DNA που δεν έδειξε καθόλου ρωσικά γονίδια», αναφέρει ο ίδιος στην πρώτη του συζήτηση του 2019 με την κυρία Πουρνάρα και συνεχίζει: «Το μόνο που ξέρουμε είναι πως ο Έλληνας προπροπάππος μου, πάντως, που ήταν μεταφραστής του Οθωμανού διοικητή ξεκίνησε από τη Χίο και εγκαταστάθηκε στην Αίγυπτο για να ασχοληθεί με το βαμβάκι και οι κατοπινές γενιές ήταν Αιγυπτιώτες». Ο γνωστός ιστορικός γεννιέται μεν στην Ελλάδα, αλλά έχει περάσει το μεγαλύτερο μέρος του βίου του σπουδάζοντας στη Βρετανία και ύστερα διδάσκοντας σε πανεπιστήμια των ΗΠΑ, με ειδίκευση στην ελληνική διασπορά.

Φίλαθλος του «Τριφυλλιού» Την ίδια χρονιά (2019) το Αμερικανικό Πανεπιστήμιο του Καΐρου εκδίδει στην αγγλική γλώσσα το πόνημά του για τον ελληνισμό της Αιγύπτου. Προσφιλές του αντικείμενο ο ελληνισμός όπου γης, όπως προκύπτει από την εν γένει εργογραφία του, καταπιάνεται και με τους συμπατριώτες μας που μετανάστευσαν στην Αμερική, ενώ έχει γίνει περισσότερο γνωστός μέσα από τα ντοκιμαντέρ για τη Σμύρνη και την ανταλλαγή πληθυσμών της σκηνοθέτιδος Μαρίας Ηλιού. Φανατικός φίλαθλος του «Τριφυλλιού» από παιδί, ασχολείται με το αρχείο του Απόστολου Νικολαΐδη για να γράψει το βιβλίο «Ελλάς, Ευρώπη, Παναθηναϊκός».

«Δεν πρόλαβα να δω και πολλά ντέρμπι, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι έπαψα να παρακολουθώ και την ομάδα. Έφυγα από την Ελλάδα στην εφηβεία μου και τελείωσα το σχολείο στην Αγγλία. Έκανα εκεί σπουδές και αργότερα, λίγο πριν κλείσω τα 30 μου, πήγα στη Νέα Υόρκη για να εργαστώ στο City University of New York και έμεινα στην Αστόρια. Αμέσως αισθάνθηκα πολύ πιο ευπρόσδεκτος απ’ ό, τι μία δεκαπενταετία στη Βρετανία. Η Αμερική μάς πάει εμάς των Ελλήνων. Μας κάνει και νιώθουμε στα νερά μας. Ακόμα και σήμερα είναι μια χώρα πολύ πιο ανοιχτή στους ξένους. Της οφείλω πολλά. Με έμαθε να εργάζομαι σκληρά και να ξέρω ότι μια ημέρα θα ανταμειφθώ, να είμαι συστηματικός και οργανωμένος, να κινούμαι ανάμεσα σε διαφορετικές κουλτούρες και νοοτροπίες και να νιώθω άνετα με κάθε λογής ανθρώπους».

Μυρωδιές της Αλεξάνδρειας

«Μεγάλωσα στην Αθήνα με ιστορίες της Αιγύπτου, έναν κόσμο γεμάτο αναμνήσεις, εικόνες και μυρωδιές της Αλεξάνδρειας. Η οικογένειά μου ήταν στα βαμβάκια, αλλά έχασαν τα χρήματά τους με το κραχ του 1929. Ο πατέρας μου πήρε μέρος στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο με το βρετανικό ναυτικό και ήρθε στην Ελλάδα πριν από τον Νάσερ. Ο παππούς μου ήρθε το 1963».

Η αστική παρακαταθήκη των Αιγυπτιωτών

«Η λεωφόρος 3ης Σεπτεμβρίου είναι πάντα λίγο μελαγχολική τα βράδια όταν κλείνουν τα μαγαζιά της. Όμως η αίθουσα του Συνδέσμου Αιγυπτιωτών Ελλήνων σφύζει από ζωή, σαν ένας μικρός φάρος νοσταλγίας στη σκοτεινή καρδιά της πόλης, που εκτός από χώρος εκδηλώσεων έχει και καταπληκτική αιγυπτιώτικη κουζίνα (να ένα καλά κρυμμένο αθηναϊκό μυστικό). Η σάλα ήταν κυριολεκτικά κατάμεστη με κομψές ηλικιωμένες κυρίες, καλοντυμένους κυρίους, αλλά και νεότερους που κρατούν κάτι από τις αφηγήσεις των παππούδων τους. Ευγενικές φυσιογνωμίες όλοι τους –είναι αυτή η αστική παρακαταθήκη που εγγράφεται για γενιές στους τρόπους και στο πρόσωπο– είχαν έρθει να ακούσουν τον ομότιμο καθηγητή Ιστορίας του Χάβερφορντ της Πενσιλβάνια, Αλέξανδρο Κιτροέφ, να μιλάει για το προσφάτως εκδοθέν βιβλίο του «Οι Έλληνες και η διαμόρφωση της νεότερης Αιγύπτου», αναφέρει μεταξύ άλλων η Μαργαρίτα Πουρνάρα, στην Καθημερινή της 20^ης Μαρτίου 2023. Η αθρόα προσέλευση στην Εστία της 3^ης Σεπτεμβρίου ήταν αναμενόμενη αφού μέσα από τις σελίδες του παρακολουθεί κανείς την εγκατάσταση, την άνοδο και την απομάκρυνση των συμπατριωτών μας από τη χώρα του Νείλου. Μπορεί η βεβιασμένη και εξαναγκαστική αναχώρησή τους να έγινε τη δεκαετία του ’50, όμως οι Αιγυπτιώτες όντως κλείνουν μέσα στην ψυχή τους την οικογενειακή ιστορία τους: «Σε κανένα άλλο μέρος του κόσμου όπου μετοίκησαν οι Έλληνες, άλλωστε, δεν έφτιαξαν μια λέξη που να τους χαρακτηρίζει, όπως εμείς οι Αιγυπτιώτες», ήταν οι πρώτες κουβέντες του Γιώργου Μακρή, ο οποίος έχει επωμιστεί τις πολιτιστικές εκδηλώσεις του Συλλόγου Αμπετείου Σχολής και προλόγισε τον συγγραφέα. Η έκδοση αποτελεί τη μετάφραση στα ελληνικά από τον Αργύρη Παπασυριόπουλο, ενώ το πρωτότυπο κείμενο κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις του Αμερικανικού Πανεπιστημίου του Καΐρου σε αγγλικά και αραβικά. Πυκνώνει μια ολόκληρη ιστορική διαδρομή, που ξεκίνησε τον 19ο αιώνα και έληξε επί Νάσερ, ο οποίος εφήρμοσε μια εκτεταμένη πολιτική εθνικοποιήσεων στην οικονομία, τον τομέα όπου διέπρεπαν οι Ελληνες. Ταυτόχρονα, όμως, έκανε εξαιρετικά δύσκολη την απόκτηση αιγυπτιακής υπηκοότητας, με αποτέλεσμα οι χιλιάδες συμπατριώτες μας που κάποια στιγμή είχαν ανέλθει σε 100. 000 σε Αλεξάνδρεια, Κάιρο και Πορτ Σάιντ, να μην μπορέσουν πλέον να μείνουν εκεί. Κάπως έτσι η μεγαλύτερη, ακμαιότερη και πιο ποικιλόμορφη κοινότητα ξένων στην Αίγυπτο απισχνάνθηκε και σήμερα έχουν απομείνει μόνον 3. 000.

Πηγές:

1. Μαργαρίτας Πουρνάρα «Η ιστορική διαδρομή των Αιγυπτιωτών Ελλήνων στις σελίδες ενός βιβλίου». Καθημερινή 20/03/2023.
2. «Η ελληνική παρουσία στην Αίγυπτο μέσα από μια ενδιαφέρουσα διάλεξη», Καθημερινή 14/3/2019. Ομιλία της επικεφαλής της Γενναδείου Βιβλιοθήκης Μαρίας Γεωργακοπούλου.
3. Αλέξανδρος Κιτροέφ: Οι ομογενείς θέλουν να βοηθήσουν. Μαργ. Πουρνάρα, Καθημερινή 7/5/2019.

Ειδήσεις σήμερα

Μπείτε στην ομάδα μας στο Viber και δείτε όλες τις ειδήσεις από τη Χίο και το Βόρειο Αιγαίο. Ακολουθήστε μας στο Google News. Σχολιάστε στην σελίδα μας στο Facebook.

Ο Πολίτης είσαι εσύ. Γίνε συνδρομητής της εβδομαδιαίας έντυπης έκδοσης.