Είχε αδέλφια που θα μπορούσαν να ήταν γονείς της, ως η μικρότερη εν ζωή απ’ αυτά. Γέννημα-θρέμμα του Βροντάδου, γεννήθηκε, μεγάλωσε και έζησε σ’ αυτόν.
Στη σχεδόν εκατόχρονη ζωή της γνώρισε τα πάντα, χαρές και λύπες, από την ευτυχία των παιδιών της ως την άνιση πάλη με το χάρο που της στέρησε σύντροφο και τρία απ’ αυτά. Χάρηκε εγγόνια και δισέγγονα, αλλά δεν ευτύχησε στην περίπτωση να φέρει μια εγγονή το ασυνήθιστο όνομά της.
Ο λόγος για τη γιαγιά Ευρώπη, τη γιαγιά όλου του Βροντάδου για την ακρίβεια, που έφυγε από κοντά μας τον περασμένο μήνα και που βέβαια, λόγω ηλικίας, δεν «έριξε» σε βαθύ πένθος τους οικείους της, αλλά σ’ αυτή την «ήρεμη» θλίψη που κάθε άνθρωπος κουβαλά μέχρι να φύγει, την «ορφάνια» από την αναχώρηση της μάνας, τη στέρηση μιας γλυκιάς γιαγιούλας, συναίσθημα που δε μετρά χρόνια, ηλικίες και κυρίως δεν διέπεται από τη στεγνή λογική.
Η … Ευρώπη στο Βροντάδο
Γεννημένη το 1915, ήταν το ένατο παιδί του Ματθαίου Μουντέ, Αναγνώστη-Ιεροψάλτη στην Ερυθιανή και της Μαρίας Σκανδάλη, από τα είκοσι δύο αδέλφια της (!) από τα οποία ενηλικιώθηκαν τα δεκατρία!
Ο παππούς της Νικόλας Σκανδάλης (από την πλευρά της μητέρας της) ήταν παντρεμένος με την πρώτη Ευρώπη, τη γιαγιά της, που με τη σειρά της υπήρξε παιδί μιας πολυμελούς οικογένειας, όπου τα ονόματα των παιδιών, μετά την εξάντληση αυτών των παππούδων, επιλέγονταν ανάλογα με τις συγκυρίες, τις ανάγκες ή και τις επιθυμίες της οικογένειας.
Η πρώτη Ευρώπη ονομάστηκε έτσι για την καλή επιστροφή από τη Γηραιά Ήπειρο του πατέρα της, θαλασσινού και καραβοκύρη της εποχής. Με άλλα λόγια η οικογένειά του, για να ξορκίσει το (όποιο) κακό, ό,τι κακό μπορεί να σημαίνει ένα ταξίδι προς τη Γηραιά Ήπειρο, αφού η απόσταση για τα πλοία των ιστίων ήταν υπερδιπλάσια και η ταραγμένη εποχή των πολέμων -χώρια η θάλασσα- εγκυμονούσε μυριάδες κινδύνους, βάφτισε τη νεογέννητη μικρή του κόρη με το όνομα Ευρώπη.
Απ’ αυτή τη γιαγιά Ευρώπη προέκυψαν πέντε εγγονές με το ίδιο όνομα, που για να τις ξεχωρίζουν τις φώναζαν, η Ευρώπη του Τριπολίτη, του Ρε, του Ψυλλή ή του Φαφαλιού. Από όλες τελευταία εν ζωή παρέμεινε η Ευρώπη Ματθαίου Μουντέ, χήρα Αντωνίου Φαφαλιού.
Ο προξενητής παπά-Μουσουρούλης
Στην ηλικία των 22 ετών η Ευρώπη παντρεύεται τον Αντώνη Μάρκου Φαφαλιό, νοικοκύρη της περιοχής με κεντρικό κατάστημα «Εδωδίμων και Αποικιακών» στο Βροντάδο, αλλά και εργαστήρι-σαπουνάδικο και παραρτήματα σε Καρδάμυλα και Βολισσό.
Το συνοικέσιο έγινε με την προτροπή και τις ευλογίες του τότε εφημερίου της Ερυθιανής, του παπά-Κωστή Μουσουρούλη, παππού του υπουργού Ναυτιλίας, αφού ο πατέρας της νύφης ήταν ιεροψάλτης του.
Ο γάμος τελέστηκε στις 18 Αυγούστου του 1935 για να ακολουθήσει τριήμερο γλέντι, σε χρόνια βέβαια δύσκολα, που όμως καταναλώθηκαν εξήντα (!) οκάδες ούζο, ενώ στα πρωινά των ημερών σερβίριζαν σούπα, ως αντίδοτο προφανώς στην άφθονη ουζοποσία.
Το γαμήλιο ταξίδι είχε προορισμό τον ….. μακρινό Άγιο Ιωάννη τον Τρυπατέ, κάτι σαν το αντίστοιχο κινηματογραφικό «γύρο της Ακροπόλεως», ενώ ήταν αδύνατο και αδιανόητο να επιτραπεί στο ευτυχές ζεύγος να απομονωθεί πριν την αναχώρησή του.
Ήταν τόσο διαφορετικά τα ήθη της εποχής, οι νοοτροπίες και ο περιορισμός των κοριτσιών, που η Ευρώπη, κι ας ήτανε παιδί θαλασσινών, ανακάλυψε ότι ο Βροντάδος βρέχεται από θάλασσα, μόνο όταν έγινε νύφη!
Ακόμη και το σχολείο ήταν απαγορευτικό για τη μικρή Ευρώπη, αφού η λάτρα του σπιτιού με δεκατρία παιδιά δεν τελείωνε ποτέ και η μάνα της Μαρία, έλεγε για την επιμονή της τότε δασκάλας, «τη χέσα της δασκάλας έχουμε;».
Χαροκαμένη μάνα
Αμέσως μετά το γάμο της η κυρά-Ευρώπη φέρνει στον κόσμο τη Μαρίκα «της», μητέρα των Νίκου, Αντώνη και Ειρήνης Πιτσιλού, το Μάρκο, τον καπετάνιο που έχασε τη μάχη με τον καρκίνο στα 65 του και μπαμπά της καλλιτέχνη Γιάννας Φαφαλιού, το Ματθαίο «της», που χάνει εξάχρονο παλικαράκι από περιτονίτιδα, την Ιωάννα, η οποία πεθαίνει εικοσιεπτάχρονη κοπέλα, αφήνοντας δύο ορφανά, και το «Ματθαιάκι της», τον «αναπληρωματικό Ματθαίο», όπως ο ίδιος αυτοαποκαλείται, πατέρα του Αντώνη και του Χριστόφορου.
Πέντε παιδιά, εννιά εγγόνια και δέκα δισέγγονα, είναι η πλούσια συγκομιδή της και η κ. Ευρώπη έσβησε κοντά στα 100 της χρόνια, όρθια, ρουφώντας κάθε στιγμή της ζωής, εξαντλώντας τα περισσότερα από τα κύτταρά της παλεύοντας με τη φτώχεια, τις αναποδιές, τα μπάρκα του συζύγου και των γιών και κυρίως με το θάνατο που της στέρησε τα τρία από τα πέντε παιδιά της.
Όταν οι δουλειές του κυρ-Αντώνη πήραν την κάτω βόλτα, μετά τον πόλεμο, εκείνος αναγκάστηκε να πάρει το δρόμο της θάλασσας, μεγάλος πια, σαρανταδυάχρονος και να ναυτολογηθεί καμαρότος, αν και ποτέ δεν μπόρεσε να ξεπεράσει το βασανιστικό πρόβλημα της ναυτίας.
Η Ευρώπη, πάντα με χαμόγελο και με χιούμορ, έπαιρνε τη ζωή όπως έρχονταν και εξηγούσε στους εν ζωή: «Φυσικά πονάω και πενθώ αυτούς που έχασα, αλλά μόνη μου, όχι μπροστά σας».
«Αν όλες οι πεθερές είχαν το χαρακτήρα και τη συμπεριφορά της Ευρώπης, ο όρος κακιά πεθερά δε θα υπήρχε», ισχυρίζεται ο γαμπρός της Χαράλαμπος Πιτσιλός, ενώ την ίδια άποψη υποστηρίζουν με φανατισμό και οι συννυφάδες του Φιλιώ και Βούλα Φαφαλιού.
Το σαρανταήμερο μνημόσυνο της Ευρώπης Α. Φαφαλιού τελείται την προσεχή Κυριακή 3 Μαρτίου, που αλλού, στην εκκλησία που λάτρεψε σαν ενορία της, την Παναγία την Ερυθιανή.
Το πρώτο ευρώ από την Ευρώπη στην … Ευρώπη
Στις 17 Δεκεμβρίου του 2001 στο κεντρικό κατάστημα της Εμπορικής Τράπεζας στη Χίο, με πρωτοβουλία του τότε δημάρχου Πέτρου Παντελάρα και του διευθυντή του Καταστήματος Παναγιώτη Καλαμπόκη, παραδόθηκε στην κυρία Ευρώπη –λόγω ονόματος- το πρώτο νόμισμα του ευρώ που θα κυκλοφορούσε από την 1η του ερχομένου έτους, ως νέο και ενιαίο νόμισμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Έτσι από «γιαγιά» του Βροντάδου η χήρα του Αντ. Φαφαλιού αναγνωρίστηκε «επίσημα», λόγω ονόματος, και «γιαγιά» όλης της Ευρώπης.
Στη σεμνή τελετή τη συνόδευαν παιδιά και εγγόνια, ενώ εκείνη χαμογελαστή, καλοσυνάτη και καμαρωτή φωτογραφήθηκε μαζί τους, με στελέχη της Τράπεζας και απάντησε στις ερωτήσεις δημοσιογράφων, των τοπικών και των αθηναϊκών μέσων.
facebook
youtube
instagram
X
