Του Παύλου Καλογεράκη
Ο δημόσιος χώρος είναι το κοινό μας σπίτι. Είναι εκεί όπου κινούνται οι ζωές μας, έξω από τα όρια του ιδιωτικού. Είναι το πλαίσιο της καθημερινότητας, της συνύπαρξης, της συλλογικής μνήμης και αισθητικής. Παρ’ όλα αυτά, εμείς οι Έλληνες φαίνεται πως δεν έχουμε ακόμη κατανοήσει πόσο μεγάλη σημασία έχει να τον σεβόμαστε – και, τολμώ να πω, να τον αγαπάμε περισσότερο κι από το ίδιο μας το σπίτι. Υπάρχει μια μεγάλη αλήθεια που, ως κοινωνία, συστηματικά αρνούμαστε να δούμε κατάματα. Αυτό που ο δημόσιος χώρος μάς αποκαλύπτει: Μας καθρεφτίζει πολύ πιο πιστά από τα σπίτια μας και παρουσιάζει στα μάτια του κάθε τρίτου, την πολιτισμική μας ταυτότητα. Ο δημόσιος χώρος είναι συλλογική προέκταση της ταυτότητάς μας. Είναι η αυλή της πόλης μας. Αν επικρατεί η ασχήμια, η ακαταστασία, η παράνομη κατάληψη και η αδιαφορία, δεν φταίει πάντα ούτε το κράτος, ούτε κάποια αφηρημένη έννοια.
Και το συνολικό σημερινό αποτέλεσμα αυτής της δημόσιας αυλής δεν είναι κολακευτικό. Η «φροντίδα» που του προσφέρει μια μεγάλη μερίδα των συμπολιτών μας είναι –στην καλύτερη περίπτωση– αδιάφορη. Στην πραγματικότητα, είναι ντροπιαστική. Εμείς, οι Έλληνες, με την πλούσια – υποτίθεται - ιστορική συνείδηση και κληρονομιά, δείχνουμε ασυγχώρητη αναλγησία απέναντι στον δημόσιο χώρο. Λες και είναι κάτι ξένο, απρόσωπο, ένα “ενδιάμεσο” πεδίο που δεν μας αφορά.
Μέσα στο σπίτι μας φροντίζουμε για την καθαριότητα, την τάξη, την αισθητική. Στον δημόσιο χώρο όμως; Εκεί, συχνά η εικόνα είναι θλιβερή. Το πρόβλημα, όμως, δεν είναι μόνο πρακτικό, είναι βαθιά πολιτισμικό και αξιακό. Ο τρόπος με τον οποίο διαχειριζόμαστε τον δημόσιο χώρο αντικατοπτρίζει την κουλτούρα μας. Και δυστυχώς, στον τομέα αυτό, δεν παίρνουμε καλό βαθμό. Η αισθητική μας είναι «προβληματική». Πώς είναι δυνατόν σε μια χώρα που καυχιέται για την πολιτιστική της κληρονομιά να βλέπουμε ναούς ή αρχαιολογικούς χώρους πνιγμένους από σκουπίδια ή εμπορικές κατασκευές; Πώς ανεχόμαστε αυτή την ασχήμια; Γιατί δεχόμαστε να υποβαθμίζεται η συλλογική εμπειρία του χώρου από την αδιαφορία και την προχειρότητα κάποιων;
Ίσως γιατί λείπει η αντίληψη του «κοινού αγαθού». Ίσως γιατί μάθαμε να αγαπάμε μόνο ό,τι μας ανήκει ατομικά και όχι ό,τι ανήκει σε όλους. Κι όμως, ο δημόσιος χώρος είναι όλων μας – και γι’ αυτό ακριβώς θα έπρεπε να τον προστατεύουμε με ακόμη μεγαλύτερη συνέπεια και αγάπη. Γιατί μόνο μέσα από την ομορφιά, την καθαριότητα και τον σεβασμό στον κοινό χώρο μπορούμε να ζήσουμε μια ζωή πραγματικά ανθρώπινη και πολιτισμένη.
Η διαχείριση των απορριμμάτων είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου. Κρύβει από κάτω της ένα πολυσύνθετο πρόβλημα…. Πού είναι η ελκτική αισθητική της κάθε πλατείας; Πού είναι το στόλισμα του πεζόδρομου; Πού είναι το παγκάκι στο σκιερό ή στο ήσυχο μέρος; Πού είναι το μικρό άγαλμα ή η προτομή σε έναν μικρό κενό χώρο; Πού είναι το πράσινο; Αν είναι όμως να βρούμε θέση για τους βρωμερούς κάδους, πολύ γρήγορα και εύκολα βρίσκουμε. Απλώς, κατάφατσα!! Η τραγικότητα της αισθητικής στο αποκορύφωμά της!
Ο δημόσιος χώρος και η σωστή αισθητική του είναι πολιτισμός! Πολιτισμός δεν είναι η διαφημιστική αφίσα η παρατημένη επί μήνες στους τοίχους και τις κολώνες, ούτε είναι τα βαψίματα των ανεγκέφαλων δήθεν φιλάθλων. Σε όλα τα παραπάνω οι κάθε μορφής Αρχές – πολιτικές ή μη- πέραν των σχεδιασμών, των προγραμματισμών και των έργων, έχουν ένα ξεκάθαρο σημαντικό καθήκον, υποχρέωση και ουσιαστικό λόγο. Και πρέπει να το επιτελούν με επιμονή μέχρι να καταλάβουν όλοι οι συμπολίτες ότι δεν έχουν δικαίωμα να ρυπαίνουν τον δημόσιο χώρο που χρησιμοποιούν και οι άλλοι. Διότι ο δημόσιος χώρος, και μόνον αυτός, είναι το αληθινό πρόσωπο της κοινωνίας μας. Ο δημόσιος χώρος δεν είναι “ουδέτερος” – είναι ιερός !!
Υ.Γ. Ένα χαρακτηριστικό, νομίζω, παράδειγμα: Εμπρός από τον Άγιο Ιάκωβο πόλεως Χίου, στην κορυφή του Δημοτικού Κήπου, εκεί από όπου περνούν όλοι οι Χιώτες και οι επισκέπτες, είτε πεζή είτε με το αυτοκίνητο, τουλάχιστον μια φορά τη μέρα, θα θυμάστε ότι είχαν τοποθετηθεί σε πρώτη φάτσα «καμαρωτοί –καμαρωτοί» για δεκαετίες οι οποίοι επί τέλους μετακινήθηκαν πριν 2 χρόνια, 5 κάδοι!! Ω! της υπέροχης δημόσιας καλαισθησίας!! Βέβαια, στο ίδιο σημείο, το εγκαταστηθέν, επίσης προ ετών, περίπτερο - ψιλικατζίδικο, ακόμα παραμένει εκεί σταθερό και ακίνητο, ως ντεκόρ κοινωνικής ανάδειξης της σύγχρονης τάσης οικονομικής ανάπτυξης και θρησκευτικής ασέβειας!
Ακολουθήστε μας στο Google News. Μπείτε στην Viber ομάδα μας και δείτε όλες τις ειδήσεις από τη Χίο και το Βόρειο Αιγαίο.
facebook
youtube
instagram
X
