Ο φυσικός και πνευματικός Ίμερος και η φιλοσοφική του διάσταση

Πριν από χρόνια βρέθηκα σ’ ένα εξοχικό σπίτι που ξεχώριζε όχι μόνο από την προσεγμένη κατασκευή, αλλά και την ζηλευτή προσοχή- ρύθμιση και εκμετάλλευση τού εξωτερικού χώρου…

Εκτός από την ομορφιά του τοπίου, πιο αξιόλογη φαινόταν η πνευματικότητα που ενέπνεε ο χώρος. Αυτό διαπιστώθηκε όταν σε εμφανές σημείο διαβάζω «ο Ίμερος του Γιώργη». Τότε μεταξύ σοβαρού και αστείου ο ιδιοκτήτης λέει: «βλέπετε όλα είναι ήμερα εδώ πέρα» προφανώς για να ανοίξει συζήτηση για τον…ίμερο. Όπως και έγινε. Από τη συζήτηση λοιπόν -που συν τω χρόνω επεκτάθηκε σε μικρή έρευνα- αποκαλύφθηκε, πως ο Ίμερος* ήταν μικρή θεότηταπου άνηκε στη συνοδεία της θεάς Αφροδίτης∙ και ως ακόλουθος της θεάς του έρωτα συνέβαλε και αυτός στην φλογερή επιθυμία, τον πόθο αλλά και τη λαχτάρα για κάθε ωραίο.

Ο ίμερος λοιπόν με τη θεϊκή ιδιότητα του έρωτα ως κυρίαρχου στοιχείου της ζωής, δεν μπορεί να κλειστεί στα στενά καλούπια της σωματικής – βιολογικής ηδονής, που, αν και αποβλέπει  στην αισθησιακή ηδονή και αισθητική ομορφιά, ανιχνεύεται και στην ιερή πνευματική ρίζα της ζωής μέσω της χριστιανικής αγάπης αλλά και ηθικής, καθώς δεν απέχει από την κοινωνική ομορφιά και τάξη (βλ. παρακάτω). Η αντίληψη της ομορφιάς αυτής όχι μόνο βρίσκεται αλλά και συγγενεύει με τη λαϊκή ψυχή όπως αυτό γίνεται φανερό στην λαϊκή ερωτική ποίηση, και γίνεται πράξη με το φιλί του Τάσου στη αξιέραστη Γκόλφω, μακριά από τα αδηφάγα και ανέραστα βλέμματα. Αυτό ερμηνεύει ουσιαστικά την σημερινή βαθειά κρίση του ίμερου. Και λόγω της κρίσης αυτής, η ζωή του ανθρώπου όχι μόνο έχει προσανατολιστεί αλλά και «αποκτά νόημα» ζώντας  την ένταση της ζωής μέσω του αφύσικου∙ προκειμένου ουσιαστικά να απαλλαγούμε από τον φόβο του θανάτου.

Ο ίμερος παραβλέπει  τον όποιο κίνδυνο, κρατώντας όμως μέσα του το στοιχείο της ενοχής που στην περίπτωσή μας μπορεί να οδηγήσει ακόμα και στον θρήνο∙ γιατί ο ίμερος είναι γείτονας του θρήνου,όπως υποδηλώνει ποιητικά η φράση του Ομήρου**. Αυτός υπερβαίνει την ισορροπία και φτάνει στο επίπεδο του πάθους∙ και γι’ αυτό αν αποτύχει, πέφτει στα μάτια όσων δεν γνωρίζουν την ένταση της λατρείας και καταγίνονται απλά με το σαρκικό πάθος, που όμως δεν πληρώνει***, αλλά αδειάζει χωρίς να ανιχνεύει την ερωτική ρίζα, αφού απολυτοποιεί τον φαλλό παρασυρόμενος από την ερωτική αναιμία, αφού βιάζει τη συμπεριφορά, ευνουχίζει το πνεύμα και αλλοιώνει  την ηθική. Αυτό όμως έχει ως επακόλουθο, το φυσικά ιερό να γίνεται ηθικά ανίερο, υπερβαίνοντας ουσιαστικά την ηθική τάξη, αφού προσθέτει ενοχές στις ήδη υπάρχουσες προκαταλήψεις. Γιατί ενοχή στην περίπτωσή μας ουσιαστικά σημαίνει απουσία πνεύματος. Και ο  ίμερος ως ερωτικό πάθος υπερβαίνει ακόμα και την ερωτική ισορροπία  αφού προσδίδει λάμψη στο πάθος συμβάλλοντας θετικά… μια και η ενέργεια αυτή δεν έχει σχέση με οποιονδήποτε κορεσμό, γιατί, όχι μόνο συμβάλλει, αλλά είναι η πηγή στη φυσική αλλά και την πνευματική πορεία του ανθρώπου∙ που χωρίς να βουλιάζει στο βούρκο του πάθους, δοξολογεί παράλληλα την ακμάζουσα οργιαστική φύση μέσα από την ισορροπία του πνεύματος, φτάνοντας πολλές φορές μέσω της ερωτικής ιερουργίας στην απώθηση του πόνου και στον εξαγνισμό της τραγικής κάθαρσης…

Όλα αυτά ανιχνεύονται ακόμα και στη χριστιανική αγάπη, ντυμένα με μια ιερή ερωτική ρίζα που φτάνει μέχρι τη λατρευτική ένταση. Όπως για παράδειγμα στο νυμφίο Χριστό και την μητρική αγάπη τής Παναγίας ακόμη και της Κασσιανής ή της μοιχαλίδας, που, αν και ο ίμερος στο πρόσωπό τους μοιάζει φυσικός μέσω της λατρείας τής ευλάβειας αλλά και της προσμονής τού αιωνίου, εν τούτοις φανερώνει την αγωνία του ανθρώπου  για το «αφύσικο» του θανάτου.

Αυτή τη φυσική όμως ευλάβεια, πέραν της μεταφυσικής ανίχνευσης, μπορεί όχι μόνο να την αντιληφθεί αλλά και να την βιώσει  καθένας που κατανοεί έστω και επιφανειακά τη φυσική ιερουργία ως μυστήριο, αλλά και το υπηρετεί με τον αυθεντικότερο τρόπο∙ χαϊδεύοντας ένα άνθος ή ξεφλουδίζοντας τον κορμό ενός δέντρου, ξεφυλλίζοντας  και πετώντας στη γη τα γέρικα και πονεμένα  φύλλα, δίδοντας ζωή στη φύση μέσω της προσωπικής συμβολής- παρέμβασης που υπερβαίνει ακόμα και την όποια συμβολή της επιστήμης, αφού η τέχνη της φυσικής αναγέννησης αρκεί για την κυοφορία τής φύσης με τη γονιμότητα που της δίδει ο θάνατος.    

Το μυστήριο αυτό κάποιοι το καταλαβαίνουν ως απλή αγάπη για τη φύση, και γι’ αυτό θεωρούν περιττές τις οποιεσδήποτε εξηγήσεις και προεκτάσεις. Όμως δεν πρέπει να ξεχνάμε πως η ερμηνεία κάθε μυστηρίου ή φαινομένου προϋποθέτει σκέψη∙ που στην περίπτωσή μας δεν χωράει καμιά μεταφυσική εξήγηση, γιατί εδώ κυριαρχεί ο νατουραλισμός της φυσικής ομορφιάς που με τη λάμψη του συμβάλει στην φυσική και πνευματική ισορροπία, η οποία δεν έχει την ανάγκη της όποιας μεταφυσικής εξήγησης.

Γιατί ακόμα και τα κρίνα του αγρού έχουν την ανάγκη της φροντίδας ιδιαίτερα στην εποχή μας που η φυσική ομορφιά έχει εκλείψει, δίνοντας τη θέση της στο αφύσικο της ζωής χωρίς τη γνώση που μας δίδει ο ίμερος του πνεύματος. Η πνευματική αυτή αναζήτηση ανιχνεύεται πέραν της καθημερινής τριβής και θεωρούμενης ανάγκης που μας οδηγεί η δεινή δεξιότητα της επιστήμης, στην παρέμβασή της οποίας ο άνθρωπος προσβλέπει για την θεραπεία πάσας νόσου…

Η πορεία όμως αυτή δεν λαμβάνει υπόψη ή και αγνοεί την καίρια συμβολή της φιλοσοφίας, αφού η δεξιότητα αυτή όχι μόνο δεν συμβάλει αλλά αποφεύγει τη διάσπαση του σκότους με το φανάρι του Διογένη, όταν μεσούσης της ημέρας έψαχνε άνθρωπο μακράν του άπτερου και δίποδος ζώου του οποίου η σκέψη περιφέρεται χωρίς να υπερβαίνει τα όρια που κάποιοι έχουν θέσει στη σκέψη, ακόμα και στην  καθημερινότητα του.

* βλ. Ησιόδου Θεογονία 200 -2 «τῇ δ’ Ἒρος ὡμάρτησε και Ἳμερος ἓσπετο καλός γεινομένῃ τα πρῶτα θεῶν τ’ ἐς φῦλον ἰούσῃ». Δηλ. ο Έρως μόλις γεννήθηκε την συντρόφεψε και τη συνόδεψε ο ωραίος πόθος στον πηγαιμό της στους θεούς.

** βλ. Ιλ. Ψ 14 «γόου ἳμερον ὦρσε» (μιλώντας για της Θέτιδας τον γοερό θρήνο).

*** ρ. πίμπλημι∙ γεμίζω μέχρι πάνω παράγ. πλήρωμα, πλήρης, αλλά και γέμιση (η) μ.τ.φ ικανοποιώ, δημιουργώ αίσθημα πληρότητας.

Βοηθήματα - πηγές

Ησιόδου θεογονία  Σταύρου και Άγγελου Βλάχου εκδ. Παπαδήμα Αθήνα 2000

Δ. Λιαντίνη ΈξΥΠΝΟΝ ΕΝΥΠΝΙΟΝ  Αθήνα 2000

ΤΡΑΓΩΔΙΑ- Αριστοτελική κάθαρσις β΄εκδ. Γεωργιάδη Αθήναι 2005

Ομήρου Ιλιάς μτφ. Κώστας Δούκας εκδ. Ιδεοθέατρον-Γεωργιάδης Αθήναι 2000

                                                                                                 knafpl@hotmail.com

Ειδήσεις σήμερα

Μπείτε στην ομάδα μας στο Viber και δείτε όλες τις ειδήσεις από τη Χίο και το Βόρειο Αιγαίο. Ακολουθήστε μας στο Google News. Σχολιάστε στην σελίδα μας στο Facebook.

Ο Πολίτης είσαι εσύ. Γίνε συνδρομητής της εβδομαδιαίας έντυπης έκδοσης.