Εξήντα Χρόνια Μετά

Την 6^η προς 7^ηΣεπτεμβρίου 1955 έγιναν τα γνωστά επεισόδια εναντίον των Ελλήνων της Κωνσταντινουπόλεως. Οργανωμένο πλήθος Τούρκων δρώντας σε μορφή όχλου κατέστρεψε ό,τι αντίκρισε και ήταν ελληνικό· δευτερευόντως ό,τι ήταν αρμενικό και εβραϊκό. Κατέστρεψε εκκλησίες, κατοικίες, καταστήματα, σχολεία, νεκροταφεία. Να σημειωθεί πως υπήρξαν και ανθρώπινα θύματα.

Το απόγευμα της 6^ης Σεπτεμβρίου κυκλοφόρησεέκτακτο παράρτημα της ημερησίας εφημερίδαςΕξπρές της Κωνσταντινουπόλεως με το οποίο πληροφορούσε τους αναγνώστες της ότι, στη Θεσσαλονίκη στο σπίτι όπου γεννήθηκε ο Κεμάλ, εξερράγη βόμβα. Ο οργανωμένος από την κρατική μηχανή και δη από το κυβερνών Δημοκρατικό Κόμμα όχλος, άρχισε τις βιαιοπραγίες και τους βανδαλισμούς εναντίον των Ελλήνων στην Κωνσταντινούπολη και του ελληνικού κλιμακίου στο στρατηγείο του ΝΑΤΟ στη Σμύρνη.

Όπως αποδείχθηκε, τον εκρηκτικό μηχανισμό είχε τοποθετήσει πράκτορας των τουρκικών μυστικών υπηρεσιών, έλλην πολίτης, μουσουλμάνος από τη Δυτική Θράκη, ο οποίος σπούδαζε στη Θεσσαλονίκη. Το όνομα αυτού Οκτάϊ Εγκίν, ο οποίος αν και συνελήφθη και απεδείχθη η ενοχή του φυγαδεύθηκε στην Τουρκία, όπου και ανταμείφθηκε για τις υπηρεσίες του. Επίσης είχε εμπλοκή και η σύζυγοςτου Προξένου.

Τι είχε προηγηθεί; Την 1^η Απριλίου του ιδίου έτους είχε αρχίσει ο ένοπλος αγώνας των Κυπρίων. Οι Αγγλοι για να περιπλέξουν τα πράγματα προσκάλεσαν τους υπουργούς Εξωτερικών Ελλάδος και Τουρκίας στο Λονδίνο για να συζητήσουν το κυπριακό. Ο πρωθυπουργός της χώρας Αλέξανδρος Παπάγος ήταν ασθενής, ο υπουργός Εξωτερικών Στέφανος Στεφανόπουλος δέχθηκε την πρόσκληση. Όπως αποδείχθηκε ιστορικά αυτή ήταν μια κακή απόφαση. Η Τουρκία δια της συνθήκης της Λωζάνης είχε παραιτηθεί παντός δικαιώματος επί της Κύπρου. Η ερμηνεία που δίνω εγώ είναι πως ο Στεφανόπουλος εν όψει διαδοχής ήθελε να έχει καλές σχέσεις με τους Άγγλους.

Τα λάθη της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής ήταν πολλά. Αναφέρω μερικά απ’ αυτά. Πρωτίστως, ο Μακάριος άρχισε τον αγώνα και δη τον ένοπλο χωρίς να υπολογίσει και να σταθμίσει όλες τις πιθανές εξελίξεις. Δεύτερον, ως ιερωμένος δεν αποτελούσε το κατάλληλο πρόσωπο για την προσέγγιση των μουσουλμάνων οι οποίοι τον καιρό εκείνο ήσαν ελληνόφωνοι και οι σχέσεις τους με την Τουρκία πολύ χαλαρές. Τρίτον, οι Τούρκοι την διένεξη στην Κύπρο την είδαν ως συνολική ελληνοτουρκική διαφορά και κτύπησαν όπου μπορούσαν. Ο Ελληνισμός της Κωνσταντινουπόλεως ήταν ο πιο εύκολος στόχος. Τέταρτον, η Ελλάς δεν προέβη ποτέ σε αντίποινα, πράγμα που θα έδινε θάρρος στους Έλληνες της Κων/πόλεως αλλά θα έδινε και ένα μήνυμα στην Τουρκία πως οι ενέργειές της δεν θα έμεναν χωρίς απάντηση.

Δύο βιβλία γραμμένα από πανεπιστημιακούς είναι σημεία αναφοράς για τα όσα έγιναν. Το πρώτο είναι του καθηγητή Σπύρου Βρυώνη και το δεύτερο της καθηγήτριας Γκιουβέν Ντιλέκ· αμφότερα κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις του Βιβλιοπωλείου Εστίας.

Φέτος δόθηκε ιδιαίτερη σημασία στην εξηκοστή επέτειο των γεγονότων. Δύο εφημερίδες περιέλαβαν βιβλία στις κυριακάτικες εκδόσεις τους. Στο σύντομο αυτό άρθρο θα παρατηρήσω πώς η εσωτερική κατάσταση της χώρας επηρεάζει την εξωτερική πολιτική. Είμαι αντίθετος με την εκτίμηση ότι «έξω πάμε καλά». Αν δεν είμαστε καλά μέσα δεν ημπορούμε να πηγαίνουμε καλά έξω. Θα αναφέρω μερικά γεγονότα. Αυτά του 1955 έλαβαν χώρα την στιγμή που ο πρωθυπουργός της χώρας ήταν ετοιμοθάνατος. Τον Νοέμβριο 1967 η Τουρκία απείλησε με εισβολή αν η Ελλάς δεν απέσυρε την μεραρχία της από την Κύπρο. Το καθεστώς τον Οκτώβριο είχε αποστρατεύσει 1.200 αξιωματικούς τον επόμενο δε μήνα έλαβε χώρα το βασιλικό αντιπραξικόπημα. Ασφαλώς, δεν υπήρχε ισχυρή κυβέρνηση. Προτιμώ να ξεχάσω το 1974. Θα αναφέρω, όμως, το 1996. Είχαμε στήσει σκηνές έξω από το Ωνάσειο. Προσάραξε ένα εμπορικό πλοίο στα Ίμια. Ποιος θα σπεύσει για βοήθεια; Το πράγμα το είχαν προσχεδιάσει οι Τούρκοι και στις 30 Ιανουαρίου 1996 είχαμε την κρίση, με τα γνωστά επακόλουθα.

Εμείς νομίζουμε πως ζούμε εν κενώ αέρος, γι’ αυτό και κάνουμε εκλογές όποτε λάχει, έχουμε υπηρεσιακές κυβερνήσεις, το πρωτάκουστο οικουμενικές κυβερνήσεις, μια εντολή που την περιφέρουν οι αρχηγοί των κομμάτων, την δεδηλωμένη και άλλα πολλά. Μας δόθηκε η ευκαιρία να συντάξουμε ένα σύγχρονο και λειτουργικό σύνταγμα. Προτιμήσαμε όμως μια παραλλαγή του Γκλυξβουργικού Συντάγματος. 

Ειδήσεις σήμερα

Μπείτε στην ομάδα μας στο Viber και δείτε όλες τις ειδήσεις από τη Χίο και το Βόρειο Αιγαίο. Ακολουθήστε μας στο Google News. Σχολιάστε στην σελίδα μας στο Facebook.

Ο Πολίτης είσαι εσύ. Γίνε συνδρομητής της εβδομαδιαίας έντυπης έκδοσης.