«Είναι η χήρα του Παπανικολή, η πεινώσα εκείνη και γυμνητεύουσα, χήρα ανδρός ατρομήτου, όστις εν Σάμω διέσωσε τον ελληνικόν στόλον από βέβαιον όλεθρον και δι’ αυτού διέσωσε την Ελλάδα», αναφέρει η εφημερίδα Αθηνά, επί τη αγγελία του θανάτου του θρυλικού ήρωα πυρπολητή της Επανάστασης, του Ψαριανού Δημητρίου Παπανικολή.
Η επισημότητα της κηδείας και το αξίωμα του πλοιάρχου Α΄ τάξεως του βασιλικού ναυτικού δεν είναι ενδεικτικά της οικονομικής κατάστασης του Δημήτριου Παπανικολή, ο οποίος πεθαίνει ενώ είναι εν ενεργεία Πρόεδρος του Ναυτοδικείου.
Η προαναφερθείσα εφημερίδα φιλοξενεί προς τιμήν του μακροσκελή περιγραφή της φτώχειας του πυρπολητή, αλλά και της οικτρής κατάστασης στην οποία βρισκόταν η πολυμελής οικογένειά του.
Η ναυμαχία της Ερεσσού
Ο Παπανικολής καταξιώνεται ως πυρπολητής και αγωνιστής στη Ναυμαχία της Ερεσσού της Λέσβου.
Πυρπολεί ένα τουρκικό δίκροτο με 74 πυροβόλα και 1000 άνδρες στο συγκεκριμένο λιμάνι, κάνοντας την αρχή ώστε οι Έλληνες να μην αναλογίζονται πλέον με φόβο την άνιση αναμέτρηση με το μέγεθος του τουρκικού στόλου, συνειδητοποιώντας πλέον τη δύναμή τους.
Στις 23 Μαΐου του 1821, ο ελληνικός στόλος αποτελούμενος από 57 πλοία, αποπλέει από τα Ψαρά και τίθεται προς αναζήτηση του τουρκικού στόλου, για τον οποίον οι πληροφορίες αναφέρουν ότι από μέρα σε μέρα θα εξέλθει από τα Στενά. Την επομένη ημέρα οι Έλληνες ναύαρχοι ειδοποιούνται ότι τρία πλοία προερχόμενα από τα Στενά εξέρχονται στο Αιγαίο. Πρόκειται για εμπορικά με ρωσική σημαία με προορισμό την Ευρώπη. Οι πλοίαρχοί τους πληροφορούν ότι το πλοίο που τους ακολουθεί είναι πολεμικό δίκροτο χωρίς σημαία. Οι Έλληνες πλοίαρχοι συμπεραίνουν ότι είναι εχθρικό και αποτελεί την προφυλακή του τουρκικού στόλου.
Το καταδιώκουν, αλλά ενώ εκείνο πλέει στο στενό της Χίου, αλλάζει ξαφνικά κατεύθυνση στρεφόμενο προς τις δυτικές ακτές της Λέσβου και συγκεκριμένα προς το λιμάνι της Ερεσσού.
Η παρακολούθηση γίνεται από απόσταση καθώς το μέγεθος και ο οπλισμός του δεν επιτρέπουν την προσέγγισή του. Εν τούτοις, το πλοίο του Υδραίου Γιάννη Ζάκκα βάλει κατά του δικρότου. Δέχεται όμως, σφοδρά πυρά από τα κανόνια του τουρκικού πολεμικού και γρήγορα αναγκάζεται να οπισθοχωρήσει, με απώλειες τρεις νεκρούς κι έναν τραυματία.
Το δίκροτο προσορμίζει στο λιμάνι της Ερεσσού αποβιβάζοντας απόσπασμα στην ξηρά. Η αποστολή του είναι να ενισχύσει με πολεμοφόδια και άνδρες τις φρουρές στα νησιά κατά μήκος της Μικράς Ασίας. Το ελληνικό ναυτικό αποτολμά και δεύτερη επίθεση με τη γολέτα του Ιάκωβου Τομπάζη, αλλά τα φοβερά πυρά του αναγκάζουν τους Έλληνες να εγκαταλείψουν το εγχείρημα.
Ο Παπανικολής είναι μόλις 19 ετών και πλοιαρχεί στο καράβι ετέρου Ψαριανού αγωνιστή του Αποστόλη Αποστόλη. Κατά τη ναυμαχία της Ερεσσού κυβερνώντας το, για λογαριασμό της Τρινησίας λίμνιο Βρίκιο το μετατρέπει σε πυρπολικό ο Πάργιος, Ιωάννης Δημολίτσας, εμβολίζοντάς το κατά του τουρκικού δίκροτου το οποίο και πυρπολείται σχεδόν σύψυχο με ελάχιστους διασωθέντες. Το αυτό επαναλαμβάνει και στη Ναυμαχία του Γέροντα προκαλώντας με τους συντρόφους του τον τρόμο στον οθωμανικό στόλο. Ακολουθούν πολλές άλλες καταδρομικές και αποβατικές επιχειρήσεις που συμμετέχει, με τις επιτυχίες του να δημιουργούν κατάπληξη και θαυμασμό στους άλλους ναυμάχους.
Συνεχής Αγώνας
Με την ίδρυση του ελληνικού κράτους αναλαμβάνει ναυτικά αξιώματα και εκλέγεται πληρεξούσιος των Ψαρών στην Εθνοσυνέλευση του 1843-44.
Γεννημένος στα Ψαρά, κατάγεται από ναυτική οικογένεια. Από νεαρή ηλικία ασκεί το επάγγελμα του ναυτικού αρχικά στα πλοία του πατέρα του Γεωργίου και κατόπιν ναυτολογημένος σε άλλους πλοιοκτήτες. Για βραχύ διάστημα είναι και ο ίδιος πλοιοκτήτης.
Στα χρόνια του Αγώνα, ειδικότερα κατά τον Οκτώβριο του 1826 και αντιμετωπίζοντας αρκετές δυσκολίες, ο Παπανικολής καταφέρνει παρά ταύτα, να καθελκύσει δικό του πλοίο, τον Νέλσωνα, που είναι εξοπλισμένος με πυροβόλα. Ο Νέλσων τίθεται αμέσως στην υπηρεσία του Αγώνα, λαμβάνοντας μέρος σε αρκετές επαναστατικές επιχειρήσεις καθώς και στην προσπάθεια υπεράσπισης της Χίου το 1828 όπου αντιμετωπίζει τέσσερα οθωμανικά πλοία επί δυόμισι ώρες. Από τον Ιανουάριο του 1829, ύστερα από την κατάπαυση των μαχών, ο Παπανικολής με το ιδιόκτητο πλοιάριό του επανέρχεται στις εμπορικές του δραστηριότητες. Το ανεξάρτητο πλέον ελληνικό κράτος αγοράζει το πλοίο του και διορίζει τον ίδιο κυβερνήτη, εντάσσοντάς τον στο πολεμικό ναυτικό. Την ίδια χρονιά ο Παπανικολής λαμβάνει διαταγή να μεταφέρει Βαυαρούς στρατιώτες στην Αγκόνα αλλά κοντά στην περιοχή της Κυλλήνης το πλοίο αντιμετωπίζει σφοδρή τρικυμία και τελικά ναυαγεί, χωρίς ωστόσο να υπάρξουν θύματα. Λόγω του συμβάντος ο Παπανικολής οδηγείται στο ναυτοδικείο και τίθεται σε διαθεσιμότητα έως τον Μάρτιο του 1841. Με το πέρας της δοκιμασίας αναλαμβάνει πλοίαρχος της κορβέτας Αμαλία. Το 1843 εκλέγεται παμψηφεί πληρεξούσιος Ψαρών, ενώ το 1846 διορίζεται πρόεδρος του ναυτοδικείου, θέση την οποία διατηρεί μέχρι το τέλος της ζωής του.
Φεύγει από τη ζωή το 1855, στον υπό Αγγλο-Γαλλική κατοχή Πειραιά, εξαιτίας της θέσης μας υπέρ της Ρωσίας στον Κριμαϊκό Πόλεμο, και με προσωπική διαταγή του Όθωνα μεταφέρεται στην Αθήνα για να ταφεί με στρατιωτικές τιμές.
Παρά τις τιμές και την καταξίωση καθ’ όλο το βίο του μαστίζεται από πενία και στέρηση. Όταν ο ατρόμητος πυρπολητής φεύγει από τη ζωή, ήταν Σάββατο 29 Ιανουαρίου 1855, αποκαλύπτεται το δράμα της ανέχειας όλης της οικογένειάς του. Χαρακτηριστικά αναφέρεται για την οικογένεια στον Τύπο της εποχής: «ως αξίαν οικτιρμού και πάσης δυνατής περιθάλψεως».
Πιο συγκεκριμένα η εφημερίδα Αθηνά συμπληρώνει: «Η χήρα του Μαρούσα και τα πέντε παιδιά του έμειναν χωρίς σύνταξη, να ζουν σε ένα υπόγειο του Πειραιά, να λιμοκτονούν και να τρέφονται με την ελεημοσύνη του δήμου».
Το όνομα Παπανικολής έχει δοθεί στα υποβρύχια ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΗΣ Ι και ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΗΣ ΙΙ του ελληνικού πολεμικού ναυτικού, με ειδικά το πρώτο να έχει καταγραφεί και καταξιωθεί ως ο φόβος και ο τρόμος του ιταλικού πολεμικού ναυτικού καθόλη τη διάρκεια του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου.
Πηγές:
Ακολουθήστε μας στο Google News. Μπείτε στην Viber ομάδα μας και δείτε όλες τις ειδήσεις από τη Χίο και το Βόρειο Αιγαίο.
facebook
youtube
instagram
X
