Ανδρέας Ζαννή Μάμουκας

Ο Ανδρέας Μάμουκας γεννιέται στη Χίο από ντόπιους γονείς, τον έμπορο, με συναλλαγές στη Σμύρνη, Ζαννή και τη Μαρία, το γένος Νικολάου Ευμορφόπουλου. Φοιτά στην Σχολή της Χίου από το 1810 έως το 1819 που αποφοιτά ή αποχωρεί για να επιδοθεί στο εμπόριο.
Στις 29 Μαΐου του 1821 επιστρέφει από τη Σμύρνη στη Χίο, που όμως συλλαμβάνεται από τους Οθωμανούς, για να κρατηθεί ως όμηρος στο Κάστρο. Η τύχη είναι χειρότερη για τον πατέρα του Ζαννή, ο οποίος επίσης συλλαμβάνεται και τελικά απαγχονίζεται. Την άνοιξη του 1822 βρίσκεται εκτός φυλακής, εκτελώντας χρέη φύλακα και τροφοδότη των άλλων κρατουμένων, γεγονός που του δίνει την ευχέρεια να αποδράσει. Θα καταταγεί εθελοντικά στο σώμα του Λυκούργου Λογοθέτη και του Αντώνη Μπουρνιά , στο οποίο υπηρετεί ως γραμματικός. Μετά την αποτυχία του κινήματος θα συλληφθεί μαζί με τη μητέρα του και θα φυλακισθεί για ενάμιση μήνα. Τον Ιούνιο του 1822 θα καταφύγει στην Σμύρνη, όπου θα αρχίσει να καταγράφει τα απομνημονεύματά του. Εστιάζει στην αποτύπωση την Μεγάλης Σφαγής κατά την οποία επισημαίνει την επαίσχυντη στάση και συμπεριφορά των Εβραίων δουλεμπόρων.

Δημόσιος Λειτουργός

Από τη Σμύρνη διαφεύγει στην επαναστατημένη Ελλάδα, όπου χάρις στην μόρφωσή του θα προφέρει υπηρεσίες στους αγωνιστές. Ορίζεται γραμματικός του Κων. Κανάρη, παρακολουθώντας την ανατίναξη της Οθωμανικής Ναυαρχίδας, ενώ στη συνέχεια διορίζεται από τον ναύαρχο Αν.Μιαούλη γραμματέας στον Σπετσιώτικο στόλο. Όταν καταφθάνει ο Καποδίστριας στην Ελλάδα, το 1828, τοποθετείται πρωτοκολλητής και επεξεργαστής των δικαστικών λογαριασμών στο Υπουργείο Δικαιοσύνης. Κατά τη δεύτερη εκστρατεία στη Χίο, εγκαταλείπει τη θέση του για να συμμετάσχει σε αυτήν και τελικά να επιστρέψει όταν αυτή ματαιώνεται. Εκλέγεται Βουλευτής Σύρου στις Ελληνικές βουλευτικές εκλογές 1847 και σε αυτές του 1850. Το δε 1856 καταλαμβάνει τη θέση του Γενικού γραμματέα στο υπουργείο των Εκκλησιαστικών και Δημόσιας Εκπαιδεύσεως, θέση στην οποία παραμένει μέχρι το θάνατό του, στις 13 Μαρτίου 1884. Οι δεσμοί του Μάμουκα με την πατρίδα του τη Χίο παραμένουν στενοί, έτσι το 1857 την επισκέπτεται πάλι, ενδιαφερόμενος ιδιαίτερα για τα εκπαιδευτικά ζητήματα του νησιού. Αποστέλλει βιβλία για τον εμπλουτισμό της βιβλιοθήκης του Γυμνασίου. Φροντίζει να σταλεί ταξινόμος της βιβλιοθήκης ο Νικόλαος Πολίτης το 1871. Μεσολαβεί για την αγορά από τη Σχολική Εφορεία Χίου της νομισματικής συλλογής του Σπυρίδωνα Αργυρόπουλου. Εποπτεύει τις σπουδές των Χίων υποτρόφων σε Αθήνα και εξωτερικό.

Μοναδικός σαν Χιώτης

Όπως επισημαίνει ο αείμνηστος Στέργιος Φασουλάκης, ομότιμος καθηγητής Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, αποτελεί την μοναδική, ίσως περίπτωση Χιώτη που διαπρέπει στη διοίκηση τον 19ο αιώνα. Διαθέτει σπάνια προσόντα, ανάμεσά τους διοικητικές και διαχειριστικές ικανότητες, γνώσεις που αποκτά από το παρελθόν του ως έμπορος. Σημαντικό ρόλο στην τοποθέτησή του σε τόσες αξιοζήλευτες θέσεις, έχει παίξει και η ηπιότητα του χαρακτήρα του, όπως αυτή αποτυπώνεται στην αλληλογραφία του και στους επικηδείους που του απευθύνουν στο ύστατο χαίρε. Πρόκειται για άνθρωπο, συνεχίζει ο αείμνηστος καθηγητής, εξυπηρετικό, συνεργάσιμο, συμβιβαστικό, αλλά και συντηρητικό. Σίγουρα στην ανέλιξη του οφείλει πολλά και στους συμπατριώτες του πολιτικούς Γλαράκη και Κοντόσταυλο. Παρά το γεγονός ότι δεν είχε λάβει ποτέ ανώτερες συστηματικές σπουδές γιατί οι περιστάσεις δεν το επέτρεψαν, εντούτοις είχε γερή μόρφωση η οποία είναι ιδιαιτέρως εμφανής στις επιστολές του.

Εργογραφία

Υπογράφει αρκετά συγγράμματα, βιβλία και μελέτες, μερικά από τα οποία είναι

• Κείμενο για τη σφαγή της Χίου με τίτλο «Παράγραφος γραφής ενός Χιώτη Α. Προς τον φίλο του Ν.», 31η Οκτωβρίου 1822 
• «Τα κατά την αναγέννησιν της Ελλάδος» «Ήτοι, συλλογή των περί την αναγεννώμενην Ελλάδα συνταχθέντων πολιτευμάτων, νόμων και άλλων επισήμων πράξεων από του 1821 μέχρι του 1832», Ανδρέου Ζ. Μάμουκα, Τόμος Α'-IA', Πειραιάς, Τυπογραφία Ηλίου Χριστοφίδου, Η αγαθή τύχη, 1839 4ος τόμος (έκδοση 1839): Συνέχεια των περί Κρήτης σωζομένων επισήμων εγγράφων του έτους 1823, Πρακτικά της Εν Επιδαύρω Γ' Εθνικής των Ελλήνων Συνελεύσεως και επίσημα έγγραφα που εξέδωσε η Συνέλευση (1826).
•  «Η καταστροφή της Χίου», δημοσιεύθηκε στον Γ' τόμο του περιοδικού «Εβδομάς» το 1886.
•  Η Χίος κατά την Ελληνική Επανάσταση και τη σφαγή, Μαρτυρίες και ιστορικά κείμενα, Δ. Α. Κόκκινος, Α. Μάμουκας, Γρ. Φωτεινός, Π. Κοντογιάννης, επιμέλεια: Γιάννης Μακριδάκης, Πελινναίο, 2005, 91 σελ.

Ενώ αντικείμενο μελέτης και έρευνας αποτελεί η προσωπικότητα και ο βίος του για τα παρακάτω πονήματα:

• Στέργιος Φασουλάκης, «Ο Ανδρέας Μάμουκας και το Κοραϊκό έργο» στο Αδαμάντιος Κοραής. Βίος και έργα, εκδ. Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα, 1989
• Λ. Καλβοκορέσης, «Ανδρέας Ζανή Μάμουκας», Δελτίον της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος, ΙΓ' 1959, σ. 384-414.

Ειδήσεις σήμερα

Μπείτε στην ομάδα μας στο Viber και δείτε όλες τις ειδήσεις από τη Χίο και το Βόρειο Αιγαίο. Ακολουθήστε μας στο Google News. Σχολιάστε στην σελίδα μας στο Facebook.

Ο Πολίτης είσαι εσύ. Γίνε συνδρομητής της εβδομαδιαίας έντυπης έκδοσης.