Στο πλαίσιο της διαδικασίας μετεγκατάστασης του σωφρονιστικού καταστήματος της Χίου σε νέο χώρο και κατόπιν σχετικών προβληματισμών, που μεμονωμένα δημόσια υποστηρίχθηκαν, θεωρούμε χρήσιμο εξ αυτού του γεγονότος να εκφράσουμε τη δική μας προσέγγιση.Όπως είναι γνωστό, στη Χίο ανέκαθεν λειτουργούσαν φυλακές, αλλά το σύγχρονο σωφρονιστικό κατάστημα, εγκαινιασθέν από του 1960, επί Υπουργού Δικαιοσύνης Καλλία και Προέδρου του Δ.Σ. Χίου και μετέπειτα Δημάρχου κ. Τσιμιδόπουλου, λειτουργεί εύρυθμα μέχρι σήμερα εντός του αστικού ιστού της πόλης μας.
Ήδη το κατάστημα κράτησης της Χίου δεν πληροί τις προδιαγραφές ενός σύγχρονου ευρωπαϊκού σωφρονιστικού καταστήματος, με αποτέλεσμα να οδηγείται σε παύση της λειτουργίας του, βάσει του νέου χωροταξικού σχεδιασμού του Υπουργείου Δικαιοσύνης, από το 2016 και έπειτα. Μετά το 2016, τα καταστήματα που δεν πληρούν τις σχετικές προδιαγραφές θα παύσουν σταδιακά να λειτουργούν. Το γεγονός αυτό, έχει δρομολογήσει από το 2010 τουλάχιστον, τις εξελίξεις προς την κατεύθυνση της δημιουργίας νέου κτηριακού συγκροτήματος φυλακών στη Χίο. Άρα δεν πρόκειται για νέες φυλακές, αλλά για αντικατάσταση του παλαιού κτηρίου με νέο, ούτως ώστε αυτό να πληροί τις ευρωπαϊκές προδιαγραφές και να αποτραπεί έτσι η παύση λειτουργίας του ήδη υπάρχοντος σωφρονιστικού καταστήματος. Συνακόλουθα, πρόκειται περί αναβάθμισης του σωφρονιστικού καταστήματος, στον αντίποδα της οποίας βρίσκεται η παύση της λειτουργίας αυτού που ήδη υπάρχει στη Χίο. Όχι πάντως για ίδρυση νέου σωφρονιστικού καταστήματος.
Επειδή το θέμα της μετεγκατάστασης των φυλακών της Χίου έτυχε μεμονωμένων δημοσιευμάτων – «ψιθύρων εκφοβισμού και ανασφάλειας», θεωρούμε ότι είναι εποικοδομητικό, με την απαιτούμενη απόσταση και ψυχραιμία νε εξετάσουμε τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα των όποιων επιλογών μας. Σήμερα στο υφιστάμενο σωφρονιστικό κατάστημα της Χίου απασχολούνται 69 εργαζόμενοι, ηλικίας 30-45 ετών, οικογενειάρχες με παιδιά το πλείστον και σε παραγωγική φάση της ζωής τους.
Οι υπάρχοντες χώροι κράτησης υστερούν σε σχέση με τις προδιαγραφές ενός σύγχρονου σωφρονιστικού συστήματος, αλλοιώνοντας άτυπα και μη θεσμοθετημένα την ποιότητα των συνθηκών έκτισης της ποινής και δυσχεραίνοντας συνάμα το ρόλο των σωφρονιστικών υπαλλήλων (ακατάλληλοι χώροι, μεγάλος αριθμός κρατουμένων κλπ ). Η παύση της λειτουργίας των φυλακών Χίου, σημαίνει ότι οι οικογένειες των 69 εργαζομένων θα αποκτήσουν έναν άνεργο στο σπίτι τους και όλη η οικονομική δραστηριότητα των φυλακών πχ. η τροφοδοσία, η θέρμανση και η προμήθεια φαρμάκων και άλλων υλικών θα παύσει σε βάρος της οικονομίας μας. Ακόμη και η τυχόν μετάθεση του προσωπικού, πέραν των δυσκολιών των ίδιων των εργαζομένων, θα έχει δυσμενείς επιπτώσεις στο έμψυχο δυναμικό του νησιού, αφού εργαζόμενοι και οικογένειες συνθέτουν ένα σύνολο νέων ανθρώπων, που έχει ανάγκη ο τόπος και δε πρέπει να το στερηθεί (ας μην ξεχνάμε και το δημογραφικό μας πρόβλημα).
Αντιθέτως, με την έγερση νέου καταστήματος, αμέσως θα δημιουργηθούν επιπρόσθετες θέσεις εργασίας και θα ενεργοποιηθεί ένας διευρυμένος κύκλος συναλλαγών προς εξυπηρέτηση των αναγκών του. Το νέο κτήριο θα πληροί τα ευρωπαϊκά πρότυπα για τις συνθήκες κράτησης αλλά και ασφαλείας των εμπλεκόμενων στη σωφρονιστική διαδικασία και θα βρίσκεται έξω από την πόλη, σε κάποιο από τα γήπεδα που έχει επεξεργαστεί η συσταθείσα αρμοδίως Επιτροπή με τη «ΘΕΜΙΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΗ» και το Υπουργείο Δικαιοσύνης σε συνεργασία με τους τοπικούς φορείς.
Στα μειονεκτήματα, όπου εστίασαν τα όποια δημοσιεύματα, ήταν η ανησυχία για την αύξηση της εγκληματικότητας εξαιτίας της λειτουργίας ενός μεγαλύτερου σωφρονιστικού καταστήματος και η τυχόν «αρνητική προβολή του νησιού» με επιπτώσεις στον τουρισμό.
Επί των ανησυχιών αυτών, είναι λεκτέα τα ακόλουθα: Από το 1960 μέχρι τώρα, δεν έχουν σημειωθεί ανησυχητικά περιστατικά, η δε εγκληματικότητα δεν έχει δείξει να συνδέεται με την ύπαρξη σωφρονιστικού καταστήματος. Εφόσον οι φυλακές δεν έχουν δημιουργήσει προβλήματα έως σήμερα, δεν μπορούμε να αντιληφθούμε πώς, η δημιουργία νέου και ασφαλέστερου κτηρίου, με τη στελέχωσή του από επαρκές και κατάλληλα εκπαιδευμένο προσωπικό, θα προκαλέσει τώρα για πρώτη φορά δήθεν αύξηση της εγκληματικότητας στο νησί !(sic)
Είναι πραγματικά θλιβερό όμως, να επικαλούμαστε καταστάσεις που «τραυμάτισαν» το νησί και μας προβλημάτισαν όλους, για τους κινδύνους που ελλοχεύουν στην κοινωνία μας, προκειμένου να πείσουμε για πράγματα ασύνδετα με αυτές. Ας μην ξεχνάμε, ότι η πρόσφατη εμπειρία μας με τα ανήλικα και νεαρά ενήλικα παιδιά, αφορούσε σε παιδιά της διπλανής πόρτας που πήγαιναν στο σχολείο ή στα «καφέ» και είχαν μια «φυσιολογική» καθημερινότητα, χωρίς να σχετίζονται καθ΄ οιονδήποτε τρόπο με το υπάρχον σωφρονιστικό κατάστημα. Τέτοιες ατεκμηρίωτες απόψεις αδικούν καταφανέστατα τους σωφρονιστικούς υπαλλήλους (το πλείστον των οποίων είναι πτυχιούχοι) αλλά και αυτούς τούτους τους κρατούμενους, αποδίδοντάς τους ευθύνες που δεν έχουν.
Δε θα πρέπει να μας διαφεύγει, ότι η προσπάθεια για την ανέγερση νέου κτηρίου φυλακών εντάσσεται στο πρόγραμμα ανέγερσης νέων καταστημάτων κράτησης από το αρμόδιο Υπουργείο σε όλη τη χώρα, με στόχο τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης και ιδίως την αποσυμφόρηση των κρατουμένων στα υπάρχοντα καταστήματα. Προς τούτο, εκπονήθηκε από τη «ΘΕΜΙΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΗ Α.Ε.» και εγκρίθηκε με την υπ’ αριθμ. 28704/4362/26-11-2001 ΚΥΑ υπουργών ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. - Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών – Υ. Εσωτερικών Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης – Υ. Ανάπτυξης – Υ. Γεωργίας – Υ. Πολιτισμού – Υ. Εμπορικής Ναυτιλίας – Υ. Μεταφορών και Επικοινωνιών (ΦΕΚ 1575/Β/28-11-2001) Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης Καταστημάτων Κράτησης (Ε.Π.Χ.Σ.Α.Α.Κ.Κ)[1]. Έτσι και στη Χίο, στο πλαίσιο του 5ου υποπρογράμματος Εφαρμογής του Αναθεωρημένου Ειδικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού, προβλέπεται η μεταστέγαση των φυλακών εκτός του αστικού ιστού της πόλης, υπό την προϋπόθεση ότι θα εξευρεθεί και θα παραχωρηθεί το κατάλληλο γήπεδο.
Η ασφάλεια, συνεπώς, η προστασία του αστικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος και η οικονομικοκοινωνική δραστηριοποίηση αποτελούν παράγοντες που έχουν ληφθεί υπόψιν από το αρμόδιο Υπουργείο. Ιδίως ως προς τη χωροθέτηση στις νησιωτικές περιοχές, σημαντικοί παράγοντες που λαμβάνονται υπόψιν είναι η εγγύτητα σε εφετειακή έδρα, το τοπικό αναπτυξιακό όφελος, καθώς και οι υφιστάμενες ήδη εγκαταστάσεις. Οι τοπικές Αρχές πανελληνίως καλούνται και συνεργάζονται στο εγχείρημα της μετεγκατάστασης των σωφρονιστικών καταστημάτων, υπό την αιγίδα πάντοτε του Υπουργείου Δικαιοσύνης και συνεισφέρουν δια των Τεχνικών Υπηρεσιών τους στην υπόδειξη των κατάλληλων γηπέδων. Διότι έτσι κι αλλιώς, πανελλαδικώς στις τοπικές Αρχές εναπόκειται η υπόδειξη των κατάλληλων γηπέδων, ώστε στη συνέχεια να κινηθούν οι διαδικασίες για την πιστοποίηση της καταλληλότητάς τους και προς το σκοπό αυτό να διεξαχθούν προκαταρκτικές μελέτες (γεωλογική, περιβαλλοντική κλπ. ). Το ερώτημα που τίθεται εν προκειμένω είναι, υπάρχει βούληση για συνεργασία; Και πόσο θετική ή έστω απροκατάληπτη είναι η σχετική διάθεση για συνεργασία;
Έπειτα, δεν είναι εύκολο να κατανοήσουμε τον τρόπο, με τον οποίο το νησί μας θα προβληθεί με «αρνητικό» τρόπο, εξαιτίας την αντικατάστασης του παρόντος σωφρονιστικού καταστήματος με ένα σύγχρονο και με περισσότερες θέσεις εργαζομένων, σε αναλογία πάντοτε του αριθμού κρατουμένων, ιδίως από τη στιγμή που ήδη ο τόπος μας έχει σωφρονιστικό κατάστημα. Αντιθέτως, το νέο κατάστημα θα μπορεί να ανταποκρίνεται από μόνο του στις ανάγκες από απορρέουν από τον αριθμό των κρατουμένων του, χωρίς να «επιστρατεύεται» η συνδρομή της Αστυνομίας εκ των ενόντων, όπως συμβαίνει τώρα αρκετές φορές, με τρόπο σαφώς πιο επισφαλή. Στην Ελλάδα λειτουργούν σωφρονιστικά καταστήματα σε τόπους όπως Κασσάνδρα Χαλκιδικής, Ναύπλιο, Κορυδαλλό, Αυλώνα, Βόλο, Κασσαβέτεια, Ελεώνα Θηβών, Πάτρα, Χαλκίδα, Κέρκυρα, Αλικαρνασσό, Κω, Χίο, Ηράκλειο, Τρίκαλα, Μαλανδρίνο, Ιωάννινα, Κομοτηνή, Κόρινθο, Λάρισα, Θεσσαλονίκη, Νεάπολη, Τρίπολη, Χανιά και Άμφισσα. Δεν ακούσαμε όμως, ποτέ κανέναν, να πει «Δεν πάω διακοπές στην Κέρκυρα ή στην Κω, επειδή φοβάμαι τους κινδύνους από το σωφρονιστικό κατάστημα», αντίθετα «σφύζουν» από τουρισμό η Κέρκυρα, Κρήτη, Κως, Ναύπλιο κλπ..
Συνακόλουθα, ο τουρισμός επηρεάζεται από τις τιμές των προϊόντων, τα αξιοθέατα που θέλγουν τον κόσμο και την προσφορά ενός δελεαστικού συνδυασμού φυσικής ομορφιάς και ποιοτικών υπηρεσιών,που το νησί μας πιστεύουμε όλοι ότι κατέχει. Κυρίως όμως, ο τουρισμός συνδέεται με την υποστήριξη της σύγχρονης, άνετης και οικονομικής πρόσβασης σε αυτό, από αέρος και θαλάσσης, στοιχείο που επείγεται να βελτιώσουμε και εκεί πρέπει να εργαστούν οι τοπικοί άρχοντες, με ζητούμενα το αεροδρόμιο, τη θαλάσσια σύνδεση, τα όχι πανάκριβα εισιτήρια!!! Ενόψει όλων αυτών αναμένουμε να δούμε ποιες είναι οι θέσεις των τοπικών Αρχών, των κομμάτων και των υποψηφίων τους, ενόψει των εκλογών!
Τέλος, ας μην παρακάμπτουμε μια σημαντική παραδοχή: Η κινητοποίηση του περίπλοκου, πολυδάπανου και πανίσχυρου κρατικού μηχανισμού της ποινικής καταστολής, υπηρετεί έναν και μόνο στόχο: την κοινωνική ειρήνη, την ισορροπία, την ομαλότητα, τη συνύπαρξη. Υπηρετεί το σύνολο της κοινωνίας. Εμένα, εσένα ΚΑΙ αυτόν που εκτίει μια ποινή. Εκτός αν θεωρήσουμε ότι αυτός που τέλεσε μια άδικη πράξη δεν ανήκει πια στην κοινωνία, είναι κάτι άλλο, ξένο, που δεν έχει πια το δικαίωμα να εξυπηρετείται από τον κρατικό μηχανισμό και μοναδικό μέλημα της πολιτείας είναι η αποδυνάμωσή – ακινητοποίησή του. Αν έτσι είναι, θα πρέπει να απαντήσουμε και ποιος έχει τέτοια τεράστια εξουσία (και την αυτοπεποίθηση να την ασκήσει!!)ώστε να αποφασίσει, ότι ένα πρόσωπο πλέον δεν αποτελεί υποκείμενο της κοινωνίας μας.
Είναι λοιπόν θέμα οπτικής, αρχών, πνεύματος δικαίου και κουλτούρας, το ποιους στόχους θεωρούμε ότι επιδιώκει η επιβολή της στερητικής της ελευθερίας ποινής. Δε θα πρέπει όμως να ξεχνάμε, ότι κάποια στιγμή η συνύπαρξη με τους ανθρώπους που εκτίουν ποινές, θα επανέλθει, γιατί κάποτε η έκτιση της ποινής θα ολοκληρωθεί και ο απολυθείς θα επιστρέψει στο σπίτι του. Το ζήτημα είναι, αν και με ποιους τρόπους μπορούμε να έχουμε και κάποια ομαλότητα στην επανένταξη. Γιατί αν έχουμε τόσο ευαίσθητη αισθητική που δεν μπορεί να ανεχτεί αυτούς τους ανθρώπους έγκλειστους σε έναν χώρο, πως θα τους δεχτούμε αφού εκτίσουν την ποινή τους πίσω στη γειτονιά που μεγάλωσαν και που έφτιαξαν τις οικογένειές τους; Η μήπως προτιμάμε να τους κρατήσουμε για πάντα έγκλειστους, ώστε να αισθανόμαστε πιο «ασφαλείς»;
Αντίθετα, δεν μπορούμε να μην αναφερθούμε στις γενναιόδωρες και πολύ ελπιδοφόρες πρωτοβουλίες ιδιωτικών και δημόσιων φορέων, σε μια προσπάθεια επαφής των κρατούμενων σε σωφρονιστικά καταστήματα με το κοινωνικό σύνολο. Είναι πράγματι ενθαρρυντική η λειτουργία εργαστηρίων εντός των σωφρονιστικών καταστημάτων, όπως συμβαίνει στις φυλακές της Αγιάς με το εργαστήρι χειροτεχνιών[2] ή πρωτοβουλίες όπως του Αρσακείου Γενικού Λυκείου Ψυχικού, το οποίο επισκέφθηκε τις φυλακές ανηλίκων κρατουμένων στον Ελεώνα Θηβών[3], της ομάδας της eduACT[4], όπου βρέθηκε στις φυλακές της Κασσαβέτειας με τους νεαρούς κρατούμενους που κατασκεύασαν το δικό τους ρομπότ και του Η. Μαμαλάκη να προσφέρει εθελοντικές υπηρεσίες μάγειρα στις φυλακές Κορυδαλλού ακόμη και με έκδοση βιβλίου με τις συνταγές των κρατουμένων[5]. Επίσης εξαιρετική η πρωτοβουλία του καθηγητή Α. Μαγγανά[6], να διδάξει εθελοντικά μαθήματα Ποινικού Δικαίου και Εγκληματολογίας σε κρατούμενους και εργαζόμενους του καταστήματος κράτησης νέων Αυλώνας. Συνακόλουθα και εδώ, πέρα από τις δράσεις που έχουν πραγματοποιηθεί (βλ. εκδήλωση Κέντρου Πρόληψης κ.ά.), το νέο κτήριο μπορεί να εντάξει το λεγόμενο «σχολείο δεύτερης ευκαιρίας» με εκμάθηση τεχνών, που «ανθούν» στο νησί μας, όπως η τέχνη του ξυστού, του βοτσαλωτού, της φροντίδας των εκκλησιαστικών μπρούντζινων αντικειμένων κλπ. , συνδυαζόμενα όλα αυτά με προγράμματα επανένταξης, σε συνεργασία με τους αρμόδιους φορείς (ΟΑΕΔ κλπ).
Κλείνοντας το άρθρο αυτό, συνοψίζουμε στα εξής: Η προσπάθεια για το σωφρονιστικό κατάστημα, δεν αφορά σε ίδρυση σωφρονιστικού καταστήματος στη Χίο. Η επιλογή είναι ανάμεσα στη «νωθρότητα» που απειλεί την κατάργηση του ήδη υπάρχοντος ή στην ενεργή δραστηριοποίηση όλων για την μετεγκατάσταση της δομής σε νέο κτηριακό συγκρότημα, με όλα όσα αυτονοήτως πλεονεκτήματα για τον τόπο συνεπάγεται. Δεν πρέπει να ξεχνάμε, ότι για όλες τις εποικοδομητικές πρωτοβουλίες σε έναν τόπο, παρά τις δυσκολίες που υπάρχουν, κάποιοι άνθρωποι δουλεύουν σιωπηρά και επίμονα. Παρόλα αυτά, αξίζει να επισημάνουμε τη συνδρομή της Εισαγγελέως Χίου κ. Εμ. Κετσιατζή και τις «ανοικτότατες» εκδηλώσεις του Δ.Σ. Χίου στο ίδρυμα «Μαρία Τσάκος» για το σωφρονιστικό σύστημα και τις εκτεταμένες αναφορές σε αυτό, στην από 10.11.2014 εκδήλωση της εκατονταετίας του Δικηγορικού Συλλόγου Χίου. Αντίστοιχα και στην Κρήτη, για να δημιουργηθεί το εκεί νέο σωφρονιστικό κατάστημα, κάποιοι άνθρωποι εργάστηκαν σκληρά, απαίτησαν, εκφράστηκαν με τρόπο δημιουργικό, συνεργάστηκαν, για να έχουν στο τέλος την ικανοποίηση ότι δρομολόγησαν τις διαδικασίες για να προσφέρουν κάτι στον τόπο τους[7] και ανάλογα μόλις πρόσφατα δρομολογήθηκε και στην Κω. Δεν τους «συγκράτησε» ο φόβος της πτώσης του τουρισμού τους, αλλά ωθήθηκαν από τα πλεονεκτήματα που θα έχουν στην τοπική οικονομία τους. Το ερώτημα συνεπώς, δεν είναι γιατί να δεχτούμε ένα νέο σωφρονιστικό κατάστημα στη Χίο, αλλά γιατί για πολλοστή φορά να δημιουργούμε προσκόμματα και να παρακάμπτουμε το συμφέρον του νησιού μας.
Υστερόγραφο: Στους «προβληματισμούς»που αφορούν τάχα τα κριτήρια επιλογής του νησιού μας ως τόπου δημιουργίας του νέου σωφρονιστικού καταστήματος -έκπληκτοι για τη φύση του ερωτήματος - απαντάμε ότι η επιλογή ήταν εύλογη με δεδομένο ότι στη Χίο υπάρχει ήδη σωφρονιστικό κατάστημα που λειτουργεί ομαλά άνω της πεντηκονταετίας, έχει την εγγύτητα της εφετειακής έδρας κ.ά. Για το λόγο αυτό, η αναμενόμενη συμπεριφορά θα ήταν η τοπική κοινωνία να αντιδρά ενόψει της τυχόν παύσης λειτουργίας του υφιστάμενου σωφρονιστικού καταστήματος και όχι εξαιτίας της μεταφοράς και αναβάθμισής του. Και επιτέλους, τι «σύμπλεγμα» είναι αυτό, να παραπονούμεθα επειδή το Υπουργείο Δικαιοσύνης μας επέλεξε και δε μας αγνόησε, όπως κατ΄ επανάληψη έχει συμβεί στο παρελθόν με τη προτεραιότητα, να δίνεται πάντοτε σε άλλους τόπους;
facebook
youtube
instagram
X
