Σπάνια με τόση υπευθυνότητα ο χειρισμός μιας μεγάλης καταστροφής

 
Κύριε Διευθυντή,
σας στέλνω την παρούσα επιστολή με αφορμή τα δημοσιεύματα της εφημερίδας σας σχετικά με τις ενέργειες πρόληψης και διαχείρισης πλημμυρικών φαινομένων που ενδεχομένως προκύψουν κατά τη χειμερινή περίοδο στις περιοχές που κάηκαν στην πρόσφατη πυρκαγιά και με την ιδιότητα του μέλους μιας εκ των τριών μελετητικών ομάδων που συστάθηκαν για το σκοπό αυτό. Διευκρινίζω εκ των προτέρων ότι τα παρακάτω αποτελούν αυστηρά προσωπικές μου απόψεις και δεν λειτουργώ ως «εκπρόσωπος» κανενός από τα εμπλεκόμενα μέρη, δηλαδή τους συναδέλφους μελετητές ή το Δήμο Χίου.
Η νέκρωση των δέντρων και της χαμηλής βλάστησης σαν συνέπεια μιας πυρκαγιάς δημιουργεί πλήθος προβλημάτων με πολλές συνιστώσες. Ένα από τα προβλήματα που χρειάζεται αντιμετώπιση είναι η αλλαγή της συμπεριφοράς των καμένων εκτάσεων στη διαχείριση των κατακρημνίσεων (βροχές) και την απορροή των υδάτων προς το φυσικό αποδέκτη (χείμαρρος, ποταμός, θάλασσα).
Εν ολίγοις, όταν βρέχει ένα τμήμα του νερού απορροφάται από το έδαφος και διανέμεται στον Υπόγειο Υδροφόρο Ορίζοντα (ΥΥΟ, εφεξής) και το υπόλοιπο κυλάει λόγω βαρύτητας και καταλήγει σε ένα χείμαρρο, ποτάμι και τελικά στη θάλασσα.
Η ύπαρξη βλάστησης δρα ωφέλιμα διότι επιβραδύνει την ταχύτητα απορροής, συγκρατεί ποσότητα ύδατος και έμμεσα αποτρέπει μικρο-κατολισθήσεις αφού η ανάπτυξη του ριζικού συστήματος προσφέρει δυνάμεις ευστάθειας στο έδαφος. Η απουσία της
βλάστησης ή/και η νέκρωσή της αναιρούν τους ωφέλιμους παράγοντες και δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για προβληματικές καταστάσεις όπως πλημμύρες, λασπορροή, κατολισθήσεις, εκγύμνωση πρανών, κτλ. Επιπρόσθετα, σε περιοχές που έχουν καεί δημιουργείται ένα επιφανειακό υδρόφοβο στρώμα το οποίο ενισχύει τα προβληματικά φαινόμενα.
 
Σήμερα, σημαντική έκταση της κεντρικής και δυτικής Χίου είναι καμένη. Οι περιοχές στις οποίες εκτάθηκε η πυρκαγιά έχουν έντονο ανάγλυφο και η νέκρωση των δέντρων και της χαμηλής βλάστησης αποτελούν σημαντικό πρόβλημα σχετικά με τη συμπεριφορά των εκτάσεων σε περιόδους έντονων βροχοπτώσεων. Για την αξιολόγηση των κινδύνων, τον εντοπισμό των κρίσιμων περιοχών και τον τρόπο επέμβασης και γενικότερα διαχείρισης της κατάστασης συγκροτήθηκαν από το
Δήμο Χίου τρεις ομάδες μελέτης οι οποίες αποτελούνται από έμπειρους μηχανικούς, απόφοιτους πολυτεχνείων, μελετητές δημοσίων έργων. 
Κάθε ομάδα μελέτης ανέλαβε να διερευνήσει και να προτείνει τρόπους αντιμετώπισης σε μία υποπεριοχή της καμένης έκτασης. Ο τρόπος επέμβασης ποικίλει ανάλογα με τη μορφολογία του εδάφους, την κρισιμότητα κάθε περιοχής, την προσβασιμότητα της θέσης επέμβασης, την ταχύτητα κατασκευής και το διαθέσιμο προϋπολογισμό. Η φιλοσοφία των επεμβάσεων δεν είναι να «σταματήσουμε» τα νερά.
Τα μέτρα που θα προταθούν έχουν στόχο τη διαχείριση της απορροής. Για να αποφύγουμε τις καταστροφικές συνέπειες των πλημμυρών χρειάζεται να βρούμε τρόπους να παροχετεύονται τα νερά στους χείμαρρουςελεγχόμενα.
Τα κύρια βήματα αυτής της διαδικασίας περιλαμβάνουν τον υπολογισμό της πρόσθετης παροχής λόγω νέκρωσης της βλάστησης, τον προσδιορισμό των θέσεων επέμβασης και το σχεδιασμό των κατάλληλων μέτρων σε κάθε θέση. Οι μελέτες σήμερα βρίσκονται στο τελικό στάδιο σε συνεργασία των μελετητικών ομάδων με το Δήμο Χίου.
Εν προκειμένω, σχετικά με τα δημοσιεύματά της εφημερίδας σας θα ήθελα να ξεκαθαρίσω δύο πράγματα: Κατ΄αρχήν είναι αξιέπαινη η πρωτοβουλία του Ιδρύματος Τσάκου και η διοργάνωση του συνεδρίου στο οποίο ακούστηκαν διάφορες απόψεις για την αντιμετώπιση των συνεπειών. Δυστυχώς, ο Δήμος Χίου αν και συνδιοργανωτής δεν θεώρησε σκόπιμο να καλέσει τις μελετητικές ομάδες (που εκείνος συνέστησε) να προετοιμάσουν μία σχετική εισήγηση και έδωσε αφορμή για ευτελή σχόλια εναντίον του.
Κατά δεύτερον σας δηλώνω ότι αισθάνομαι προσωπικά θιγμένος διαβάζοντας τα σχετικά σχόλια περί μη επάρκειας επιστημονικού προσωπικού, πρόχειρης αντιμετώπισης των καταστάσεων, κτλ. Οι μελέτες που εκπονούνται από επιστημονικά εξειδικευμένο δυναμικό πιστοποιούν το αντίθετο. Η πρόχειρη αντιμετώπιση των προβλημάτων, πάγια τακτική άλλων
εποχών και φορέων, θα διαπιστώνονταν εάν ήδη είχαν κατατεθεί οι μελέτες. Αντίθετα, οι μελέτες εκπονούνται με την «επιστημονικότητα» που τους αρμόζει. Συλλέγονται δεδομένα, πραγματοποιούνται αποτυπώσεις
των περιοχών, δοκιμάζονται (επί χάρτου) σενάρια, ελέγχονται οι θέσεις και οι τρόποι επέμβασης, κτλ. Για τον τελικό καθορισμό συνεκτιμούνται πληροφορίες από διεθνείς προδιαγραφές και κανονισμούς, η αποδοτικότητα των διαφόρων μέσων επέμβασης από καταγραφές πραγματικών περιστατικών και τρόπων αντιμετώπισης καθώς και
το κόστος των επεμβάσεων. Τα μέτρα που ήδη εκτελούνται με πρωτοβουλία του Δήμου Χίου (καθαρισμοί ρεμάτων, κοπή δέντρων) θα συνεκτιμηθούν για το τελικό αποτέλεσμα. Καλό θα ήταν να μην προτρέχουμε και να διερευνούμε τα δεδομένα
προτού κρίνουμε. Είναι από τις σπάνιες φορές που μια προβληματική κατάσταση στο νησί αντιμετωπίζεται με υπευθυνότητα και σχέδιο δράσης. Ας σταθούμε αρωγοί και όχι ενάντιοι. 

Ειδήσεις σήμερα

Μπείτε στην ομάδα μας στο Viber και δείτε όλες τις ειδήσεις από τη Χίο και το Βόρειο Αιγαίο. Ακολουθήστε μας στο Google News. Σχολιάστε στην σελίδα μας στο Facebook.

Ο Πολίτης είσαι εσύ. Γίνε συνδρομητής της εβδομαδιαίας έντυπης έκδοσης.