Οικογένεια Σκαναβή: «Από τους τραπεζίτες της Υψηλής Πύλης ως τους εξόριστους του γκουλάγκ» (Μέρος Β')

(Β΄ Μέρος)

Παρατίθεται το δεύτερο και τελευταίο μέρος της συναρπαστικής συνέντευξης του κ. AlexandreStroev, την οποία αλιεύσαμε από τον «Παρατηρητή» της Θράκης και την οποία παραχώρησε στην κ. Τζένη Κατσαρή-Βαφειάδη.

ΠτΘ: Ποια είναι η σχέση του Αλέξανδρου Σκαναβή με την οικογένεια Σκαραμαγκά;

A.S.: Ο Αλέξανδρος Σκαναβής παντρεύεται την Αλεξανδρίνα Σκαραμαγκά και είναι ο προπάππους μου. Ο προπάππους μου με την Αλεξανδρίνα Σκαραμαγκά απέκτησαν οκτώ παιδιά ή ακριβέστερα απέκτησαν περισσότερα αλλά τα οκτώ επιβίωσαν. Η οικογένεια λοιπόν, τα οκτώ παιδιά, έκαναν πάρα πολύ καλές σπουδές  και αναπτύχθηκαν πολύ στις τέχνες, τη μουσική και το θέατρο και ιδίως η αδερφή του παππού μου, η Ελίζα, ήταν μία από τις πρώτες που σπούδασαν στο πανεπιστήμιο στη Ρωσία μαθηματικά και μάλιστα ενάντια στη θέληση της μητέρας της που πίστευε ότι είναι αταίριαστο για μια γυναίκα να σπουδάσει στο πανεπιστήμιο. Ο προπάππους μου πέθανε όταν ήταν σχετικά νέος, στην ηλικία των πενήντα περίπου ετών. Τότε,  ο αδερφός της Αλεξανδρίνας Σκαραμαγκά, ο Γεώργιος, ασχολήθηκε με τα παιδιά και  την οικογένεια. Ήταν ένας πάρα πολύ καλλιεργημένος άνθρωπος που είχε σπουδάσει στο Aix-en-Provence της Γαλλίας και ήταν ταυτόχρονα τραπεζίτης και έμπορος. Μάλιστα διηγούνταν έναν οικογενειακό μύθο ότι ο νεαρός Αντόν Τσέχωφ μπήκε ως μαθητευόμενος  στην επιχείρηση Σκαναβή. Τον είχε στείλει ο πατέρας του. Ο πατέρας του Τσέχωφ ήταν έμπορος και είχε διδάξει τα νέα ελληνικά στους γιους του. Μετά από ένα μήνα μαθητείας, οι Σκαναβοί έδιωξαν τον Τσέχωφ, γράφοντας ότι αυτός ο νεαρός ποτέ δεν θα μπορέσει να γίνει έμπορος. Χάρη σε αυτό ο Τσέχωφ έγινε συγγραφέας. Η μητέρα μου, Αλεξάνδρα, αφιέρωσε το πρώτο της βιβλίο στον Τσέχωφ.

«Χάρη στην προστασία του Γεωργίου Σκαραμαγκά, ο παππούς μου ο Σκαναβής έχει μια σημαντική θέση στην Εθνική Τράπεζα»

ΠτΘ: Κατά τη διάρκεια της Οκτωβριανής επανάστασης τι κάνει η οικογένεια Σκαναβή;

A.S.: Ήρθε λοιπόν η επανάσταση και ο εμφύλιος πόλεμος στη Ρωσία. Η μισή οικογένεια Σκαναβή -η μητέρα και τα τέσσερα νεότερα παιδιά- φεύγει στην Αθήνα. Τα τέσσερα μεγαλύτερα παιδιά μένουν στη Ρωσία, γιατί σκέφτονται ότι μετά την επανάσταση θα μπορούν να κάνουν κάτι καλό και ουσιαστικό.
Ο παππούς μου, ο Νικολάι Σκαναβή, ήταν μηχανικός και αποφασίζει να εγκατασταθεί στη Μόσχα, μετά από πρόσκληση του θείου του Γεώργιου Σκαραμαγκά, τον οποίο κάλεσε η κυβέρνηση να αναπτύξει το εμπόριο σιτηρών της Μαύρης Θάλασσας. Είναι η νέα οικονομική πολιτική, την οποία ανήγγειλε ο Λένιν και διήρκησε περίπου από το 1921 ως το 1928-9. Χάρη στην προστασία του Γεωργίου Σκαραμαγκά, ο παππούς μου ο Σκαναβής έχει μια σημαντική θέση στην Εθνική Τράπεζα. Εργαζόταν στο τμήμα της τράπεζας που διαχειρίζεται τη βαριά βιομηχανία. Εκείνη την εποχή η τράπεζα χρησιμοποιεί τα οικονομικά μέσα που είναι σύμφωνα με την οικονομία της ελεύθερης αγοράς.
Το 1929 είναι το οριστικό τέλος αυτής της ελεύθερης οικονομικής πολιτικής και στη θέση της έρχονται τα κολχόζ. Τότε σκοτώνουν όλους τους μεγάλους κτηματίες που ήταν παραγωγοί. Δεν υπάρχει πια καμία ιδιωτική εταιρεία στη Ρωσία. Η οικονομία δεν χρειάζεται πια τίποτα άλλο, όλα σχεδιάζονται από το κράτος, δεν χρειάζεται την αγορά. Αυτή την εποχή, το 1930, αρχίζουν οι πρώτες δίκες του Στάλιν ενάντια στους διανοούμενους. Μιλάμε συνήθως για τις συλλήψεις και τις δίκες μετά το '37,'38,'39 αλλά τέτοιου είδους διώξεις έχει ήδη αρχίσει από το 1930. Τότε πραγματοποιείται η δίκη των επιστημόνων, η δίκη αυτών τους οποίους αποκαλούν οι "ειδικοί των αστών", δηλαδή των μηχανικών, των επαγγελματιών που διοικούσαν εργοστάσια, με την κατηγορία ότι καταστρέφουν τη σοσιαλιστική οικονομία. Με αυτό τον τρόπο όλη η διοίκηση της Εθνικής Τράπεζας  συλλαμβάνεται, γιατί πρέπει να βρεθούν υπεύθυνοι για τα οικονομικά προβλήματα της χώρας.
 

«Ο παππούς μου καταδικάστηκε σε θάνατο. Στη συνέχεια αυτό μεταφράστηκε σε δέκα έτη καταναγκαστικών έργων στα γκουλάγκ»

ΠτΘ: Ποια είναι η ετυμηγορία για τον παππού σας στη συγκεκριμένη δίκη;

A.S.: Επειδή ο παππούς μου ο Νικόλαος Σκαναβής είναι Έλληνας, τότε γίνεται πασιφανές ότι δεν είναι απλά κάποιος που κάνει κακό στην οικονομία της Ρωσίας μέσα από την τράπεζα, αλλά επίσης είναι πράκτορας της Ελλάδας. Πήγα στην KGB και είδα τους τέσσερις τόμους των αρχείων που αφορούν αυτή την υπόθεση της σύλληψης των διοικητών της τράπεζας και εκεί βρήκα και τα στοιχεία της ανάκρισης του παππού μου. Εκεί βρήκα τη μοναδική φωτογραφία που έχει διασωθεί από τον παππού του, μία φωτογραφία του 1930, τραβηγμένη όταν συνελήφθη.
Ο παππούς μου λοιπόν όταν έγινε η δίκη γύρω στο '30 καταδικάστηκε σε θάνατο και στη συνέχεια αυτό μεταφράστηκε σε δέκα έτη καταναγκαστικών έργων. Ήταν πολύ τυχερός που τον έστειλαν τότε στα γκουλάγκ, διότι εκείνη την περίοδο έφτιαχναν τον Υπερσιβηρικό σιδηρόδρομο, οπότε εργάστηκε ως μηχανικός και ως υπεύθυνος των οικονομικών, αφού προερχόταν από την τράπεζα και μπορούσε αυτά να τα διαχειριστεί.
 Όλοι αυτοί που εργάζονταν χειρωνακτικά στον Υπερσιβηρικό, όλοι πέθαναν. Κάθε ένα μέτρο κι ένα πτώμα. Εκείνος μπόρεσε να επιβιώσει επειδή εργαζόταν, γράφοντας. Η εργασία του δεν ήταν χειρωνακτική, ήταν μηχανικός γραφείου και εργαζόταν με την πένα του. Όταν τελείωσε ένα μεγάλο κομμάτι του σιδηροδρόμου, το κράτος μέτρησε για όσους είχαν εργαστεί καλά  ένα χρόνο ως δύο χρόνια ποινής, δηλαδή του μείωσαν την ποινή. Έτσι τελείωσε με την ποινή του των δέκα ετών στα τέλη του ΄35 ή αρχές του '36. Ανάμεσα στο ΄35 και το ΄55 παρέμεινε στην εξορία, αλλά δεν ήταν στα καταναγκαστικά έργα. Επέστρεψε στη Μόσχα κρυφά, μετά το θάνατο του Στάλιν το 1955, χρονιά που γεννήθηκα και το 1957 αποκαταστάθηκε επίσημα από το κράτος, βγήκε δηλαδή ένα έγγραφο που έλεγε ότι δεν είχε κάνει τίποτα απολύτως.
Με έναν πολύ παράδοξο τρόπο ο παππούς μου ακόμη και μετά από το γκουλάγκ, ακόμη και μετά από τα καταναγκαστικά έργα συνέχισε να πιστεύει στο σοσιαλισμό, κράτησε τις ιδέες της εποχής του ‘20, το ιδανικό της εργασίας δηλαδή για το καλό του λαού.

ΠΗΓΗ: «ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΣ ΤΗΣ ΘΡΑΚΗΣ»

Ειδήσεις σήμερα

Μπείτε στην ομάδα μας στο Viber και δείτε όλες τις ειδήσεις από τη Χίο και το Βόρειο Αιγαίο. Ακολουθήστε μας στο Google News. Σχολιάστε στην σελίδα μας στο Facebook.

Ο Πολίτης είσαι εσύ. Γίνε συνδρομητής της εβδομαδιαίας έντυπης έκδοσης.