«Δεν έχουμε λεφτά σαν τους Μπαλτατζήδες»

«Baltacının kasası bende yok» αναφωνούσαν οι Οθωμανοί της ευρύτερης περιοχής της Σμύρνης και όχι μόνο, δηλαδή «δεν έχουμε λεφτά σαν τους Μπαλτατζήδες», σε κάθε περίπτωση που έπρεπε να επικαλεστούν την οικονομική τους επιφάνεια ή καλύτερα να την καθορίσουν! Η οικογένεια Μπαλτατζή εμφανίζεται στη Σμύρνη στα μέσα του 18ου αιώνα ως Βενετσιάνικη με πρώτο μέλος τον Μαρίνο Μπαλτατζή (Marino Baltazzi), που προέρχεται από τη Χίο. Πολλά μέλη της παραμένουν στο νησί, όμως επίσης πολλά δραστηριοποιούνται σε Σμύρνη, Κωνσταντινούπολη, Εύξεινο Πόντο ή Δυτική Ευρώπη, αποτελώντας ισχυρούς και σημαντικούς στυλοβάτες του περίφημου Χιώτικου Δικτύου. Ασχολούνται με εμπορικές, κτηματικές και τραπεζικές επιχειρήσεις, κάποιοι κατέχουν διπλωματικές ή διοικητικές θέσεις, ενώ επιτυχείς επιγαμίες με αριστοκρατικές και πλούσιες οικογένειες από την Ελλάδα και ειδικότερα από τη Χίο, την Κωνσταντινούπολη και την Ευρώπη, έδωσαν πλούτο και κύρος στην οικογένεια.

Κτηματική περιουσία απέραντη

Μπορεί το εμπόριο, η ναυτιλία, τα χρηματοοικονομικά να αποτελούν τους βασικούς πυλώνες της δράσης των Χίων της χρονικής περιόδου από το 17ο έως το ξημέρωμα του 20ου αιώνα, η οικογένεια Μπαλτατζή πάντως, ιδίως αυτοί που εγκαταστάθηκαν στα δυτικά παράλια της Μικράς Ασίας με επίκεντρο τη Σμύρνη, διέθεταν και κτηματικές επιχειρήσεις. Στην κατοχή τους εκείνη την περίοδο υπάρχουν γαίες στη Μακαρονία, τη Μενεμένη, τη Φώκαια, στον Κατσαμπά, στο Νυμφαίο (Kemalpaşa), στα Θείρα, στο Αδραμύτι ή στη στη Γιάλοβα. Η Μακαρονία, μια μικρή κωμόπολη, παρά το Αϊβαλί αποτελούσε κτήμα του Σπυρίδωνα Μπαλτατζή (1826-1867), δισέγγονος του οποίου υπήρξε και ο υπερεαλιστής ποιητής Νικόλας Κάλας, από τους κύριους εκφραστές του είδους μαζί με τον Ανδρέα Εμπειρίκο.

Εξουσία και επιγαμίες

Ο Αριστείδης Μπαλτατζής (1830-1887) είχε ένα μεγάλο αγρόκτημα στο Aliağa, περιοχή βόρεια της Σμύρνης. Το τσιφλίκι αναφέρεται ως «κάστρο» το ιδιωτικό παρεκκλήσι και το νεκροταφείο του.

Ο Α. Μπαλτατζής είναι παντρεμένος με την Amelie Reineck, κόρη του Eduard von Reineck, Γερμανού φιλέλληνα και της Ευφροσύνης Μαυροκορδάτου. Διετέλεσε Δήμαρχος του Büyükdere στην Κωνσταντινούπολη και πρόεδρος της «Societe General de l'Empire Ottoman».Τιμήθηκε με τον τίτλο του Μπέη, όπως και με το μετάλλιο Mecidiye. Οι γάμοι των τριών, από τις επτά (!) θυγατέρες τους, των δώδεκα συνολικά παιδιών τους, επιτρέπουν στην οικογένεια να εδραιωθεί στους διπλωματικούς κύκλους. Η Αμαλία παντρεύεται το Νικόλαο Δεληγιάννη, διπλωμάτη που υπηρέτησε πολλά χρόνια ως πρέσβης της Ελλάδας στο Παρίσι. Ο σύζυγος της άλλης θυγατέρας, της Ιουλίας, ο Γεώργιος Καρατζάς, προερχόμενος από σημαντική φαναριώτικη οικογένεια, έχει διατελέσει πρέσβης της Ελλάδας σε διάφορες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες στο τέλος του 19ου και στις αρχές του 20ού αιώνα, ενώ η τρίτη αδελφή, η Ελίζα, παντρεύτηκε τον Αλέξανδρο Τομπάζη, πρέσβη της Ελλάδας στο Βουκουρέστι και στην Πετρούπολη και προερχόμενο από αρχοντική οικογένεια της Ύδρας με σημαντικές επιδόσεις στη ναυτιλία και συμμετοχή στην Επανάσταση του 1821. Απόγονος των τελευταίων είναι ο γνωστός αρχιτέκτονας Αλέξανδρος Τομπάζης. Ο Δημοσθένης (1836-1896), αδελφός του Σπυρίδωνα και του Αριστείδη, μη επιλέγοντας τραπεζικές εργασίες, το κύριο επάγγελμα του πατέρα τους, ήταν υπεύθυνος για τη συνδιαχείριση του οικογενειακού αγροκτήματος (πιθανώς στην περιοχή του Αλίαγα της Σμύρνης). Σύμφωνα με το βιβλίο του Melih Gürsoy «Bizim Izmirimiz» [Η Σμύρνη μας], οι εκμεταλλεύσεις του D. Baltazzi ήταν 247.000 στρέμματα.!! Ο Δημοσθένης διέπρεψε ως αρχαιολόγος, διενεργώντας ανασκαφές στα κτήματά στο Αλίαγα, στη Φώκαια, στην Άσσο, στη Πυτάνη, στη Μαγνησία, στην Υπαιπα (Οδεμήσιο), στις Τράλλεις, στην Κύμη και τη Μύρινα της Μικράς Ασίας και στη Σιδώνα . Ήταν συνεργάτης του Hamdi Bey (διευθυντή του Αρχαιολογικού Μουσείου της Κων/πολης) και συνέγραψε πολλά αρχαιολογικά άρθρα.

Οικοδεσπότες του Σουλτάνου

Τα περισσότερα μέλη της οικογένειας Μπαλτατζή έμεναν σε υπέροχες βίλες στη Σμύρνη ή στην Κωνσταντινούπολη, σε προάστιά τους και στα τεράστια αγροκτήματα τους. Όταν επισκέφθηκε ο Σουλτάνος​ Αμπντούλαζιζ τη Σμύρνη το 1863, έμεινε στη βίλα τους στον Μπουτζά. Σύμφωνα με την παράδοση, η πόρτα από την οποία μπήκε στο σπίτι ο Σουλτάνος σφραγίστηκε και δεν χρησιμοποιήθηκε ποτέ ξανά. Οι δρόμοι απ’ όπου πέρασε ​​ήταν στρωμένοι με χαλιά, ενώ πηγές αναφέρουν ότι ο Δημοσθένης ξόδεψε 4 χιλιάδες χρυσές λίρες για αυτή τη φιλοξενία.

(Πηγή: Μελέτη του κ. Σάββα Κοφοπούλου, δημοσιευμένη στην ιστοσελίδα academia.edu, με τίτλο «Η οικογένεια Μπαλτατζή (Baltazzi) και η καμπάνα στο Μουσείο της Περγάμου, στην οποία και θα επανέλθουμε)

Ειδήσεις σήμερα

Μπείτε στην ομάδα μας στο Viber και δείτε όλες τις ειδήσεις από τη Χίο και το Βόρειο Αιγαίο. Ακολουθήστε μας στο Google News. Σχολιάστε στην σελίδα μας στο Facebook.

Ο Πολίτης είσαι εσύ. Γίνε συνδρομητής της εβδομαδιαίας έντυπης έκδοσης.