Μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα και επίκαιρη εκδήλωση με θέμα τη διαδρομή της βασιλόπιτας στον χρόνο και τη μορφή με την οποία έφτασε στις μέρες μας, διοργάνωσε ο Φιλοτεχνικός Όμιλος Χίου την Παρασκευή 27 Δεκεμβρίου 2025, στις 18:30, στην πάνω αίθουσα του Ομηρείου Πνευματικού Κέντρου.
Η εκδήλωση έφερε τον τίτλο «Προσμένοντας το νέο έτος... Το ταξίδι της βασιλόπιτας στο πέρασμα του χρόνου», με ομιλητή τον Θωμά Σαββίδη, Βιολόγο-Χημικό και Καθηγητή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, ο οποίος τόνισε ότι «η βασιλόπιτα δεν είναι μόνο ένα αρτοσκεύασμα, αλλά η διατροφή συνολικά αποτελεί κοινωνική και πολιτιστική έκφραση, συνδεδεμένη με κομβικά γεγονότα της ανθρώπινης ζωής».
Ο Θωμάς Σαββίδης, ο οποίος έχει εκδώσει πλήθος επιστημονικών μελετών για τη μαστίχα και τα βότανα της πατρίδας μας, συγκαταλέγεται στους κορυφαίους επιστήμονες παγκοσμίως. Όπως υπενθύμισε ο Πρόεδρος του Φιλοτεχνικού Ομίλου Χίου Κώστας Αμπανούδης, «δεν είναι η πρώτη φορά που ο κ. Σαββίδης είναι κεντρικός ομιλητής σε εκδήλωση του Ομίλου».
Σύμφωνα με τον καθηγητή, η βασιλόπιτα αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα εθιμικού τροφίμου, με κύρια συστατικά τον σίτο, τον οίνο και το έλαιον – τα βασικά τρόφιμα της Μεσογειακής Διατροφής και, όπως τόνισε, «όπως τα περιγράφουν οι Γραφές».
«Το λάδι χρησιμοποιείται στη βάφτιση, το κρασί στις κοινωνικές και επιχειρηματικές συμφωνίες, ενώ ο άρτος είναι ο βασικός φορέας της Θείας Μετάληψης», σημείωσε. Η πιο χαρακτηριστική χρήση του σίτου, ωστόσο, είναι η βασιλόπιτα, «που υπάρχει από τα πανάρχαια χρόνια ως εορταστικός άρτος».
Όπως εξήγησε ο καθηγητής, η βασιλόπιτα καθιερώθηκε στις χριστιανικές κοινωνίες ως σύμβολο μοιράσματος, συνδεδεμένο με την πράξη του Μεγάλου Βασιλείου. «Ο Μέγας Βασίλειος, για να επιστρέψει στους κατοίκους της Καισάρειας τα τιμαλφή που συγκεντρώθηκαν ως λύτρα, αλλά τελικά δεν χρειάστηκαν, έκρυψε τα αντικείμενα σε μια πίτα και την μοίρασε ισότιμα στον λαό».
Στον σύντομο χαιρετισμό του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτη Χίου κ.κ. Μάρκου, ο οποίος αναγνώστηκε από εκπρόσωπό του, επισημάνθηκε πως «ο Μέγας Βασίλειος δεν έμεινε στη θεωρία της αγάπης, αλλά την εφάρμοσε με πράξεις, όχι μόνο με τη βασιλόπιτα αλλά και με τη 'Βασιλειάδα', το μεγάλο φιλανθρωπικό ίδρυμα για φτωχούς και ασθενείς».
«Τα έθιμα δεν είναι απλώς αναμνήσεις, είναι γέφυρες που ενώνουν γενιές και θεμέλια της κοινωνικής συνοχής», επεσήμανε χαρακτηριστικά ο κ. Σαββίδης.
Ο ομιλητής ανέλυσε την παρουσία εθιμικού άρτου από την Αρχαιότητα, τόσο στην Αρχαία Ελλάδα κατά τα Κρόνια, όσο και στη Ρώμη, στις γιορτές των Σατουρναλίων, ως προσφορά για υγεία και τύχη. Έκανε λόγο για μελίπηκτους άρτους με μέλι, που είχαν αποτρεπτικό χαρακτήρα απέναντι στα κακά πνεύματα.
Αναφέρθηκε επίσης στις διαφορετικές μορφές βασιλόπιτας στον ελληνικό χώρο, κάνοντας ειδική μνεία στην Πολίτικη, Σμυρνέικη, Μακεδονική και Ηπειρώτικη εκδοχή. «Σε κάποιες περιοχές είναι γλυκιά, σε άλλες είναι αλμυρή, πίτα με κρέας, χόρτα ή ρύζι – ανάλογα με τα διαθέσιμα αγαθά κάθε κοινότητας», σημείωσε.
Ιδιαίτερη ήταν η αναφορά του στη Χιώτικη βασιλόπιτα, την οποία χαρακτήρισε «άρωμα της Χίου με μανταρίνι, μαστίχα, μαχλέπι και μοσχοκάρυδο», τονίζοντας τη σύνδεσή της με τη βασιλόπιτα του Τσεσμέ, λόγω των Τσεσμελήδων αρτοποιών που κατέφυγαν στο νησί το 1922.
Η εκδήλωση ολοκληρώθηκε με διάλογο μεταξύ του κοινού και του ομιλητή, με ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες ερωτήσεις και τοποθετήσεις. Ο καθηγητής Σαββίδης, με λόγο μεστό και επιστημονικά τεκμηριωμένο, κατάφερε να αναδείξει τόσο τη βιολογική όσο και τη συμβολική διάσταση της βασιλόπιτας, συνδέοντάς την με την επιστήμη, την παράδοση και την κοινωνική λειτουργία του εθίμου.
Ακολουθήστε μας στο Google News. Μπείτε στην Viber ομάδα μας και δείτε όλες τις ειδήσεις από τη Χίο και το Βόρειο Αιγαίο.
facebook
youtube
instagram
X
