"Δριμεία επίθεση εξαπολύει ο Μίκης Θεοδωράκης στον Αλέξη Τσίπρα" γράφει η πάντα ψύχραιμη εφημερίδα "Καθημερινή". Οι σελίδες του διαδικτύου και οι θαμώνες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης υιοθετούν πολύ υψηλότερους τόνους: "Έλιωσε τον Αλέξη ο Μίκης!" "Τον έκανε με τα κρεμμυδάκια!" "Δεν τον άφησε σε χλωρό κλαρί!".
Παρά τα ενενήντα χρόνια του, παρά το γεγονός ότι η μουσική του έχει αποκτήσει πλέον καθαρά νοσταλγικό χαρακτήρα -ακούγεται σε ηρωικές επετείους και σε βεγγέρες μεσηλίκων, χωρίς βεβαίως να αποκλείεται κάποτε να επανεκτιμηθεί, να γοητεύσει τις νεότερες γενιές μέσα από διασκευές και επανεκτελέσεις- ο λόγος του Μίκη Θεοδωράκη διατηρεί την ευρύτατη απήχησή του. Για την ακρίβεια ο Μίκης παραμένει ό,τι κοντινότερο σε πατέρα του Έθνους. Απόδειξη; Όλοι οι πρωθυπουργοί, από τον δεξιό Σαμαρά μέχρι τον καταληψία Τσίπρα, ζητούν και λαμβάνουν την ευλογία του. Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης είχε προχωρήσει ακόμα περισσότερο. Τον είχε ορκίσει υπουργό άνευ χαρτοφυλακίου, ώστε να έχει ένα ζωντανό λάβαρο στην κυβέρνησή του. Αλλά και πάρα πολλοί καλλιτέχνες -εμού μη εξαιρουμένου- τον επισκέπτονται και του δωρίζουν τα έργα τους.
Μιά ώρα με τον Μίκη αποτελεί πράγματι εμπειρία η οποία δύσκολα ξεχνιέται. Νοιώθεις σαν να βρίσκεσαι ενώπιος ενωπίω με τον τελευταίο ήρωα της επανάστασης του 1821, με ένα πρόσωπο που έρχεται από τα βάθη του χρόνου φορτωμένο με εμπειρίες. Συγχρόνως δε απολαμβάνεις έναν χειμαρρώδη αφηγητή, που αναδεικνύει τις πιό αθέατες και ευτράπελες πτυχές των ιστοριών του. Από κοντά ο Μίκης Θεοδωράκης δεν είναι ούτε πομπώδης ούτε διδακτικός. Ξεχειλίζει αντιθέτως από γλαφυρότητα και χιούμορ που θα τον έκαναν εξαιρετικό συγγραφέα.
Τι ενσαρκώνει ωστόσο ο Μίκης Θεοδωράκης; Ποιά είναι η βασική του μελωδία, το κυρίαρχο θέμα του, όπως θα έλεγε και ο ίδιος ως μουσικός;
Είναι -φρονώ- το πνεύμα της αντίστασης. Η βαθιά ριζωμένη πεποίθηση ότι το έθνος, το γένος, το ρωμέικο βάλλεται διαρκώς από παντού, από δυνάμεις υπέρτερες, που επιδιώκουν τον αφανισμό του. Πως διατελούμε σε μιά μόνιμη πολιορκία. Ότι ισορροπούμε στο μεταίχμιο μεταξύ ηρωικής εξόδου και πένθιμης άλωσης. Διαπλάθουμε Διγενήδες και Σουλιώτισσες έτοιμες να σύρουν τον μακάβριο χορό τους. Βγάζουμε ασφαλώς και Εφιάλτες, αφού ο εχθρός μόνο με προδοσία θα παραβιάσει τα τείχη μας. Κυρίως δε οικοδομούμε τύμβους, συνθέτουμε ρέκβιεμ για τους νεκρούς μας.
Δεν είναι ο Μίκης Θεοδωράκης ο μοναδικός φορέας της παραπάνω αντίληψης. Ο Νίκος Σβορώνος, που απήλαυσε μεταπολιτευτικά την αίγλη του κορυφαίου ιστορικού, είχε εκπονήσει ολόκληρη θεωρία σχετικά με την "αντιστασιακή φύση" των Ελλήνων. "...Η τύχη μάς έχει τους Έλληνες πάντοτε ολίγους" γράφει ο Μακρυγιάννης, σημείο αναφοράς - τοτέμ της γενιάς του 1930, απ'τον Σεφέρη μέχρι τον Θεοτοκά. "... όλα τα θεριά πολεμούν να μας φάνε και δεν μπορούνε. Τρώνε από μας και μένει και μαγιά. Και οι ολίγοι αποφασίζουν να πεθάνουν. Και όταν κάνουν αυτήνη την απόφασιν, λίγες φορές χάνουν και πολλές κερδαίνουν...".
Με τέτοια παρακαταθήκη, πώς να μην τραγουδήσει ακόμα και ο ιδιοφυής, ο υπεράνω κάθε ιδεολογικής αγκύλωσης, Διονύσης Σαββόπουλος για την Ελλάδα που αντιστέκεται και επιμένει; Πώς να μην ξεφυτρώνουν συχνά-πυκνά και νούμερα σαν τον πυρίκαυστο Κώστα Ζουράρι για να ξιφουλκούν εναντίον του "αρχέκακου όφι του Αλεμανού", δηλαδή των Γερμανών εταίρων μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ψηφίζοντας παράλληλα μνημόνια επί μνημονίων;
Αμφιβάλλω εάν υπάρχει άλλος λαός που να διακατέχεται από τέτοιο σύνδρομο καταδίωξης κι αυτολύπησης. Οι Εβραίοι, που θρήνησαν έξι εκατομμύρια θύματα στο Ολοκαύτωμα, ανασκουμπώθηκαν και προχώρησαν μπροστά, χτίζοντας το κράτος τους εν μέσω εχθρών, ξεδιπλώνοντας έστω έναν τυφλό μιλιταρισμό. Προχώρησαν πάντως μπροστά. Εμείς δεν αφήνουμε τις πληγές μας να επουλωθούν. Αντλούμε ίσα-ίσα ηδονή με το να τις καμαρώνουμε και να τις επιδεικνύουμε αενάως.
Τι βρίσκεται στον ψυχικό πυρήνα μας; Ποιό είναι το αρχέγονο τραύμα που παράγει αιώνιο πένθος;
Ένας ιστορικός της νεότερης Ελλάδας θα σήκωνε τα χέρια. Η πορεία της χώρας μας, από την ίδρυσή της το 1830, συνιστά -το έχω ξαναγράψει- ένα εντυπωσιακό "success story". Με όλα τα σκαμπανεβάσματα και τα πισωγυρίσματα, πολλαπλασιάσαμε τον πληθυσμό και διευρύναμε τα σύνορά μας κερδίζοντας και ομογενοποιώντας εθνικά Ήπειρο, Μακεδονία, Θράκη και Κρήτη, κάνοντας το Αιγαίο ελληνική θάλασσα. Και στους δύο παγκόσμιους πολέμους σταθήκαμε στο πλευρό των νικητών. Και από το 1980 ανήκουμε και επισήμως στην αφρόκρεμα του πλανήτη, στην Ευρωπαϊκή Ένωση, την τότε ΕΟΚ.
Η όποια κακοδαιμονία μας, οι θλιβερές στιγμές μας, οφείλονται μάλλον στη ροπή μας προς το αλληλοφάγωμα παρά στις ξένες επιβουλές. Η Μικρασιατική καταστροφή στάθηκε απότοκο του πρώτου Εθνικού Διχασμού. Και ο δεύτερος Εθνικός Διχασμός ήταν που σχεδόν κατέκαυσε την Ελλάδα με τον Εμφύλιο Πόλεμο και που της στέρησε ό,τι τής άξιζε μετά από την αποφασιστική συμβολή της στον αντιναζιστικό αγώνα.
Τα ρίχνουμε άραγε στους ξένους, ανακηρύσσουμε την πατρίδα μας υπό ακατάπαυστη πολιορκία -κάποτε των προστάτιδων δυνάμεων, σήμερα των μνημονίων- προκειμένου να αποσείουμε τις δικές μας ευθύνες; Εν μέρει, ναι. Είναι πολύ πιό εύκολο να ενοχοποιήσεις τον ξένο παρά να κοιτάξεις τον εαυτό σου στον καθρέφτη. Και να τον κρίνεις όπως του αρμόζει.
Τον Καποδίστρια Έλληνες τον δολοφόνησαν. Και τον Ιώνα Δραγούμη. Και τον Γρηγόρη Λαμπράκη... Ο άνθρωπος που πυρπόλησε τον -με αφάνταστες θυσίες αγορασμένο- πρώτο ελληνικό στόλο Έλληνας ήταν. Και μάλιστα ήρωας του '21 από τους λαμπρότερους. Ονομαζόταν Ανδρέας Μιαούλης.
Υπάρχει εντούτοις και κάτι ακόμα, προγενέστερο και βαθύτερο. Το υπερεγώ μας. Το νεοελληνικό κράτος, η πατρίδα μας -πριν ακόμα από την ίδρυσή του- προικίστηκε και φορτώθηκε με μια δυσβάσταχτη κληρονομιά. Το απώτατο ακόμα παρελθόν παρουσιάστηκε ως κομμάτι της δικής μας Ιστορίας. "Οι από τριών χιλιάδων ετών Έλληνες..." έλεγε η επίσημη κατήχηση, κατασκευάζοντας μιαν αδιάληπτη συνέχεια από τον Τρωικό πόλεμο μέχρι τον 20ο αιώνα.
Πώς να μην γιορτάζει λοιπόν εν έτει 2016 ο Πάνος Καμμένος τον θρίαμβό μας στη ναυμαχία της Σαλαμίνας; Πώς να μην θρηνούμε ακόμα για την άλωση της Κωνσταντινούπολης; Πώς να μην νοιώθουμε στα φυλλοκάρδια μας πως οποιαδήποτε συρρίκνωση από την επικράτεια του Μεγάλου Αλεξάνδρου αποτέλεσε εθνική ήττα; Και ότι η σημερινή μας θέση -όσο καλά και να τα καταφέρουμε- θα υπολείπεται εκείνου που αληθινά μάς αξίζει;
"Ξύπνησα με το μαρμάρινο τούτο κεφάλι στα χέρια, που μού εξαντλεί τους αγώνες και δεν ξέρω πού να το ακουμπήσω..." μάς σκιαγραφεί αριστουργηματικά ο Γιώργος Σεφέρης.
Αυτό το μαρμάρινο κεφάλι πρέπει ακριβώς να τοποθετήσουμε στο βάθρο που του αξίζει, κτήμα εσαεί της ανθρωπότητας, και να προχωρήσουμε απαλλαγμένοι από το βάρος του. Αυτή την ιερή και αβάσταχτη παράδοση πρέπει επιτέλους να παραμερίσουμε. Και να επανεφεύρουμε τους εαυτούς μας χειραφετούμενοι από τους αρχαίους και βυζαντινούς ημών προγόνους. Να νοιώσουμε άμποτε γονείς των παιδιών μας. Όχι παιδιά των γονιών μας.
"Όχι άλλα δάκρυα, κλείσαν οι τάφοι!" τραγουδούσε κάποτε ο ίδιος ο Μίκης Θεοδωράκης...
* Ο κ. Χρήστος Χωμενίδης είναι συγγραφέας
πηγή: capital.gr
facebook
youtube
instagram
X
