Παναγία η Κρήνα: Μοναδικό Βυζαντινό μνημείο περιβεβλημένο με δοξασίες και θρύλους

Η Παναγία η Κρήνα, το δεύτερο κορυφαίο βυζαντινό μνημείο της Χίου, μετά τη Νέα Μονή, πέρα από τη μεγαλοπρεπή δόμησή του, περιβάλλεται από θρύλους, δοξασίες και μύθους που επιβεβαιώνουν την συνάφειά του με την αυτοκρατορική Κωνσταντινούπολη και τη σχέση με το κέντρο της λήψης των αποφάσεων του Βυζαντίου, που δεν ήταν άλλο από το αυτοκρατορικό ανάκτορο.

Μοναδικής τεχνικής  

Το  βυζαντινής αρχιτεκτονικής ξωκλήσι  χρονολογείται από τον 12ο αιώνα και είναι στολισμένο με περίτεχνα αψιδώματα, τοξωτά παραθυράκια και μαρμάρινα ανάγλυφα. Σύμφωνα με τοπικούς θρύλους, ο μάστορας λίγο πριν ολοκληρωθεί η κατασκευή του ναού, προσπάθησε να δολοφονήσει τον μαθητή του για να μη διαδώσει την ιδιαίτερη τεχνική του. Τον έσπρωξε από τη σκαλωσιά για να φανεί σαν ατύχημα! Για κακή του τύχη όμως, ο μαθητής καθώς έπεφτε, παρέσυρε και τον μάστορα.  Οι δύο άνδρες πέθαναν και η μυστική τεχνική της Κρήνας  δεν αποκαλύφθηκε ποτέ. Έτσι, δεν ξαναχτίστηκε ποτέ παρόμοιος ναός.  Στο συγκεκριμένο σημείο που υψώνεται υπήρχε μια πηγή με άφθονο νερό, εξ’ ου και το όνομα «Κρήνα», από την κρήνη. Η εκκλησία χτίστηκε με δωρεά του Ευστάθιου Κοδράτου και της συζύγου του Ειρήνης Δούκαινας Παγωμένης, οι οποίοι ανήκαν στην αριστοκρατία της περιοχής και είχαν σχέσεις με την αυλή του αυτοκρατορικού ανακτόρου της Κωνσταντινούπολης.

Αγιογραφίες έξι διαφορετικών εποχών   

Ο Ναός είναι διακοσμημένος με αγιογραφίες έξι διαφορετικών εποχών σε δυο τουλάχιστον στρώματα, που αποδεικνύουν την εξέλιξη της τοιχογραφίας στη Χίο. Τον 12ο αιώνα φιλοτεχνήθηκαν αγιογραφίες στο μεγαλύτερο μέρος του ναού, οι οποίες αργότερα σκεπάστηκαν από άλλες μεταγενέστερες. Εικόνες αγίων και θρησκευτικές παραστάσεις δημιουργήθηκαν και κατά τα τέλη του 14ου αιώνα, από τις οποίες έχουν διασωθεί οι εικόνες των δώδεκα Προφητών που πλέον εκτίθενται στο «παλάτι Ιουστινιάνι» στο κάστρο της Χίου. Μια άλλη ενδιαφέρουσα τοιχογραφία που σώζεται από εκείνη την εποχή, απεικονίζει τον δεύτερο δωρητή που χρηματοδότησε την ανακαίνιση του ναού, να προσφέρει το ομοίωμα της εκκλησία στον Χριστό. 

Η τελευταία αγιογράφηση

Το 1734 σχεδόν όλος ο Ναός καλύφθηκε από αγιογραφίες του ντόπιου ζωγράφου Μιχαήλ Αναγνώστη Χωματζά. Κατά τη διάρκεια του 1980, μέρος αυτού του στρώματος αποτοιχίσθηκε και μεταφέρθηκε στο Βυζαντινό Μουσείο της Χίου. Κάτω, όμως, από τα έργα του Χωματζά αποκαλύφθηκαν αγιογραφίες που σώζονταν από τον 12ο αιώνα. Μετά τον καταστροφικό σεισμό του 1881, φιλοτεχνήθηκαν και οι εικόνες του Παντοκράτορα και των Αγγέλων στον τρούλο από λαϊκούς ζωγράφους. 

Υπόγειοι ιδιωτικοί τάφοι  

Στη βόρεια και στη νότια πλευρά του εσωνάρθηκα υπάρχουν δυο αρκοσόλια, που ήταν υπόγειοι ιδιωτικοί τάφοι σε σχήμα λάρνακας. Εκτιμάται ότι οι δυο τάφοι χτίστηκαν στη θέση της πόρτας και παραθύρων του ναού με σκοπό να ενταφιαστούν σημαντικά πρόσωπα του χωριού Σκλαβιά. Οι τοίχοι του ναού είναι ιδιόμορφα και ακανόνιστα χτισμένοι, κάτι που επιτρέπει το φως της ημέρας να μπαίνει στο εσωτερικό. Στο μεγάλο σεισμό του 1881 ένα τμήμα του τρούλου, ένας τρουλίσκος και ο δυτικός τοίχος του εσωνάρθηκα έπεσαν, αλλά ανακατασκευάστηκαν το 1884.  Ο ναός χτίστηκε με την εναλλαγή λίθων και πλίνθων. Υπάρχουν ψηλά τυφλά αψιδώματα, καμπύλα αετώματα και πλούσιος κεραμοπλαστικός διάκοσμος. Σε πολλά σημεία υπάρχουν και μαρμάρινα αρχιτεκτονικά έργα που είτε λαξεύτηκαν για το ίδιο το μνημείο είτε προέρχονται από παλιότερα κτήρια και εντοιχίσθηκαν στον ναό. 

Ειδήσεις σήμερα

Μπείτε στην ομάδα μας στο Viber και δείτε όλες τις ειδήσεις από τη Χίο και το Βόρειο Αιγαίο. Ακολουθήστε μας στο Google News. Σχολιάστε στην σελίδα μας στο Facebook.

Ο Πολίτης είσαι εσύ. Γίνε συνδρομητής της εβδομαδιαίας έντυπης έκδοσης.