Οι περιηγητές αποτυπώνουν το νησί της Μαστίχας (β' μέρος)

Ακολουθεί το δεύτερο και τελευταίο μέρος από την ιστοσελίδα el.travelogues.gr και την ενότητα «Με το βλέμμα των περιηγητών / Τόποι-Μνημεία-Άνθρωποι/Χίος» με την παρακάτω μελέτη της κυρίας Ιόλης Βιγγοπούλου. Πρόκειται για έρευνα στα στοιχεία που κατέλειπαν δυτικοευρωπαίοι περιηγητές, όπως χάρτες, χαρακτικά και κείμενα, που η επιστήμονας παρουσιάζει με ακρίβεια , αλλά και γλαφυρό λόγο.

Χαρακτικά με αληθοφανή απεικόνιση

Απόψεις του λιμανιού και αξιόλογων τοποθεσιών στο νησί έχουμε ήδη από τον 16ο αιώνα. Αρχικά, αξιοπρόσεχτα και μοναδικά παραμένουν τα χειρόγραφα σχέδια στο ημερολόγιο ταξιδιού του Γάλλου J. Maurand (1544), όπου βλέπουμε σχέδιο με άποψη του λιμένα της νήσου. Στα 1714, έχουμε την πρώτη αληθοφανή άποψη της Χίου στο χρονικό του C. Le Bruyn, ο οποίος το κοσμεί με πρωτότυπα θέματα και εξαιρετικά, σε ζωγραφικό πια ύφος, χαρακτικά ενώ στα 1745, στο έργο του Άγγλου R. Pococke συναντούμε άποψη της περιοχής γνωστής ως «Δασκαλόπετρα». Το ίδιο θέμα, αλλά και μερικά άλλα κοσμούν το μεγαλόπνοο έργο του Γάλλου M.G.F.A. Choiseul-Gouffier, το οποίο εξέφρασε με έναν νέο και πρωτότυπο τρόπο το αρχαιόφιλο και φιλελληνικό πνεύμα της εποχής του και εισήγαγε το τέλος του 18ου και αρχές 19ου αιώνα.Στο σπάνιο Λεύκωμα της Γενναδείου Βιβλιοθήκης με σχέδια σε σέπια (Album of 18 original drawings in sepia, περ. 1800), ο καλλιτέχνης αποδίδει έντονα το περιβάλλον τοπίο κυρίως παρά συγκεκριμένα μνημεία στον χώρο.

Οι σχετικές εκδόσεις

Τον 19ο αιώνα, όταν η ανατολική Μεσόγειος αποτελεί το πιο σημαντικό προορισμό στα ταξίδια των δυτικοευρωπαίων σαν μέρος του Μεγάλου Ταξιδιού ( Grand Tour), ταξίδι για την κοινωνική του προβολή αλλά και για τις γνώσεις και όταν τα μεταφορικά μέσα καλυτέρευσαν και διευκόλυναν τις μετακινήσεις, η Χίος συνεχίζει να απεικονίζεται είτε σαν προορισμός  είτε στο ευρύτερο τοπίο απόψεων  (Chr. Wordsworth στα 1882, J.H. Allan στα  1843). Ένα ιδιαίτερο και σπάνιο σχέδιο του W. Gell, που απεικονίζει πολυτελή οικία, πιθανότατα στην περιοχή Κάμπος της Χίου,  κοσμεί το έργο του J. Auldjo (1835).Στο Λεύκωμα(1984) μάς παραδίδονται αξιολογότατες και σπάνιες ξυλογραφίες από το πρωτοπόρο εβδομαδιαίο βρετανικό περιοδικό “The Illustrated London News” (1842-1885) και το συγγενές “The Graphic” (1869-1885). Απεικονίζονται τοποθεσίες, πρόσωπα και γεγονότα (πολιτικά, κοινωνικά, πολεμικά) και της Χίου από το 1842 έως το 1885. Ειδικότερα, συναντάμε πολλά άρθρα και εικόνες που αφορούν τον καταστροφικό σεισμό του 1881. Αποκαλυπτικές για το μέγεθος των καταστροφών που προκάλεσε στη Χώρα και στα νοτιόχωρα της Χίου ο ισχυρός σεισμός του 1881 παραμένουν οι φωτογραφίες των αδελφών Καστάνια από τη Σμύρνη (Album des ruines de Chio (1881).

Οι Γυναίκες της Χίου και οι ενδυμασίες τους

Οι γυναίκες της Χίου αποτέλεσαν ένα πολύ αγαπητό και προσφιλές θέμα εικονογράφησης ήδη από τον 16ο αιώνα. Στο πρώτο περιηγητικό έργο με ανθρώπινους τύπους της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, αυτό του N. De Nicolay (1580), υπάρχουν δύο πίνακες με ενδυμασίες, νέας και ώριμης γυναίκας. Οι γυναικείες αυτές μορφές αντιγράφηκαν, και επαναχρησιμοποιήθηκαν με πολλές παραλλαγές για να εικονογραφήσουν παρεμφερείς εκδόσεις μέχρι τα τέλη του 18ου αιώνα (Ol. Dapper, «Archipel» στα 1688).  Αξιοπρόσεκτες θεωρούνται οι απεικονίσεις γυναικών της Ανατολής με φόντο τοποθεσίες της οθωμανικής πρωτεύουσας στο έργο του G. De La Chapelle (1648;) μεταξύ των οποίων και μία γυναικεία ενδυμασία της Χίου. Γυναίκες της Χίου, με την ενδυμασία τους, βλέπουμε και στο έργο του J. Pitton de Tournefort (1717), έργο που επαναπροσανατόλισε έκτοτε τα δρομολόγια των ταξιδιωτών και αποτέλεσε τομή στην εξέλιξη της ταξιδιωτικής γραμματείας, τόσο για το περιεχόμενο του όσο και για την εικονογράφησή του. Μία άλλη απεικόνιση γυναικείας ενδυμασίας από τη Χίο, δημοσιεύτηκε στο πολύ δημοφιλές Λεύκωμα του Van Mour (1714), πίνακας που επηρέασε τη θεματική και αντιγράφηκε  σε πολλά μεταγενέστερα  έργα. (Calvert στα 1769). Την ίδια περίοδο συναντάμε πίνακες με ενδυμασίες και αξιοπρόσεχτους κεφαλόδεσμους γυναικών της Χίου στα έργα των C. De Bruyn (1714),  A. De La Mottraye (1722) ενώ στις αρχές του 19ου αιώνα πίνακες με γυναικείες ενδυμασίες της νήσου έχουμε και στα έργα των G.A. Olivier (1801) J.L.S. Bartholdy (1807) και στο εξαιρετικό για την ποιότητα του σχεδίου και την εικαστική αντίληψη Λεύκωμα του O.M. von Stackelberg (1828). 

Καθημερινός βίος και ανδρικές φορεσιές

Iσότονα με το κείμενό του, τα σχέδια, με μια ιδιαίτερη ματιά και σπάνια θέματα, του Γάλλου ταξιδιώτη A.L. Castellan συμπληρώνουν τον ευγενικό αφηγηματικό του λόγο και την κομψή, πολύτομη, μικρού σχήματος έκδοση (1812). Αξιωματούχοι, πλανόδιοι πωλητές και στιγμιότυπα της καθημερινής ζωής απεικονίζονται, λίγο άτεχνα, στους πίνακες του Lechaise (1821). Ανδρική ενδυμασία έχουμε στο έργο του C. Deval (1827) ενώ το έργο του Ph. Argenti (1953) για την Ενδυμασία της Χίου αποτελεί την πιο εξαντλητική για το θέμα μελέτη με πλουσιότατο εικονογραφικό υλικό που προέρχεται κυρίως από τα περιηγητικά έργα.Τα πρωτοπόρα σκαριφήματα του Γάλλου σκιτσoγράφου H.L. Avelot (1899), με ανθρώπινους κυρίως τύπους, αλλά και λεπτομέρειες και στιγμιότυπα του καθημερινού βίου, αποτελούν εξαιρετικά πρωτότυπο υλικό, και έκτοτε συναντάμε και άλλους καλλιτέχνες που τολμούν παρόμοιες εικονογραφήσεις. Ολοκληρώνοντας, καταλήγει η μελέτη της κυρίας Βιγγοπούλου, η έκδοση του Fr. Perilla (1928)  αφιερωμένη εξ’ ολοκλήρου στη Χίο, περιέχει, σχέδια, χαρακτικά, υδατογραφίες, φωτογραφίες του ιδίου για όλα τα αξιοθέατα, μνημεία  και τοπία της νήσου.

Ειδήσεις σήμερα

Μπείτε στην ομάδα μας στο Viber και δείτε όλες τις ειδήσεις από τη Χίο και το Βόρειο Αιγαίο. Ακολουθήστε μας στο Google News. Σχολιάστε στην σελίδα μας στο Facebook.

Ο Πολίτης είσαι εσύ. Γίνε συνδρομητής της εβδομαδιαίας έντυπης έκδοσης.