Ο Έρωτας ή Θάνατος της Κοραλίας Θεοτοκά-Ανδρειάδη

Κοραλία Ανδρειάδη, μετέπειτα Θεοτοκά, θα μπορούσε να είναι μούσα του, δεν γίνεται όμως ποτέ, δεν προφταίνει, ο Γιώργος Θεοτοκάς φεύγει απρόσμενα από τη ζωή, λίγους μόλις μήνες από το γάμο τους! Εκείνος 61 χρόνων, εκείνη μόλις 31 και παρά την αβυσσαλέα ηλικιακή τους διαφορά, χαίρονται τον απόλυτο έρωτα, που όμως έμελλε να διακοπεί απρόσμενα και βίαια. Και να σκεφτεί κανείς ότι ο συγγραφέας της ΑΡΓΩΣ και του ΛΕΩΝΗ, προβληματισμένος γι’ αυτή τη διαφορά, υποβάλλει τον εαυτό του σε ενδελεχή γενικό ιατρικό έλεγχο στη γαλλική πρωτεύουσα, ώστε να αποφασίσει να προχωρήσει στην τέλεση αυτού του γάμου. Τι ειρωνεία όμως, «μέσα σε μια μέρα χάθηκε από την αρρώστια που οι γιατροί στο Παρίσι είχαν κατηγορηματικά αποκλείσει», όπως επακριβώς αναφέρει ο κ. Φώντας Τρούσας στη σχετική έρευνά του για τη LIFO, κείμενο το οποίο και αποτελεί βασική πηγή πληροφοριών αυτού του αφιερώματος.

Το μεγάλο άλμα

Είναι Σάββατο18 Δεκεμβρίου του 1976, όταν από τον 6^ο όροφο της πολυκατοικίας της, επί της λεωφόρου Βασιλίσσης Σοφίας στο ύψος της Αμερικανικής Πρεσβείας και της πλατείας Μαβίλη, η ποιήτρια Κοραλία Θεοτοκά δίνει τέλος στη ζωή της και μαζί μ’ αυτήν στο μεγάλο της έρωτα προς το συγγραφέα και διανοητή Γιώργο Θεοτοκά, πηδώντας στο κενό. Έχουν προηγηθεί δέκα συναπτά έτη μοναξιάς και θλίψης, κυρίως όμως ουσιαστικού πένθους, ένας δυσβάστακτος θρήνος για το μεγάλο έρωτα, όπως αποτυπώνεται στο τραγικό σημείωμα που καταλείπει: «Τελειώνω τη ζωή μου με την δική μου θέληση, και κανένας εκτός από εμένα την ίδια δεν ευθύνεται για τον θάνατό μου. Είμαι απροσάρμοστη στην πραγματικότητα, αισθάνομαι άχρηστη σε έναν κόσμο που εργάζεται κι’ αγωνίζεται. Η καταθλιπτική κατάσταση που με βασανίζει δεν με αφήνει να εργαστώ αποδοτικά πουθενά. Η φαρμακοθεραπεία δεν μπόρεσε να κατανικήση τη μελαγχολία μου. Κουράζω τους δικούς μου, τη μάνα μου, την αδελφή μου, τους φίλους. Με τρέλανε ο θόρυβος, τα καυσαέρια, η σκληρή καταπιεστική κοινωνία, και φταίω εγώ που ζω περισσότερο στον κόσμο της φαντασίας, και δεν ωρίμασα παρά τα χρόνια μου. Θαυμάζω τους νέους για την κατάφασή τους στη ζωή, ήθελα να ’μαι σαν κι αυτούς, αλλ’ αλλοίμονο δεν μπορώ ν’ αγωνιστώ όπως θα ’θελα. Είμαι υπερβολικά συναισθηματική. Η αρχή ήταν ο θάνατος του άντρα μου πριν δέκα χρόνια. Έκανα ό,τι μπορούσα για το έργο του Γ. Θεοτοκά, του άντρα μου. Ελπίζω να μη βρωμίσετε το όνομα που φέρνω με μάταια ερωτήματα για αιτίες κι’ αφορμές. Μη κουράσετε δικούς μου φίλους. Δεν είμαι η μόνη, αλλά είμαι μόνη. Γεια. Ο κόσμος ελπίζω να καλλιτερέψη. Για όλους. Για τους άλλους. Γεια, Κ. Θεοτοκά Δεκ 76»* Είναι μόλις 41 χρόνων αφήνοντας πίσω ένα αξιόλογο ποιητικό έργο, όχι ιδιαίτερα γνωστό στο ευρύ κοινό, όμως αξιοπρόσεκτο στους λογοτεχνικούς κύκλους, εμπνευσμένο και αφιερωμένο στο μεγάλο απόντα της ζωής της Θεοτοκά. Η σχέση μαζί του απόλυτη, η αναχώρησή του το 1966 απρόσμενη και το δικό της «φτερούγισμα στο κενό» είναι το requiem του μεγάλου αμφίδρομου έρωτα δύο πνευματικών ανθρώπων. Η αυτοκτονία της Κοραλίας σημαδεύει τη μεταπολιτευτική Αθήνα του 1976.

Η θλιμμένη ποιήτρια

Το ποιητικό έργο της Κοραλίας Θεοτοκά αρχίζει να αναγνωρίζεται με αφορμή ένα σπάνιο τραγούδι του 1970 που συνθέτει ο νεαρός τότε Νίκος Κυπουργός. Πρόκειται για το ποίημά της «Η ρόδινη κυρά» που συμπεριλαμβάνεται στο άλμπουμ «Νίκος Κυπουργός 2», έναν δίσκο με μπαλάντες βασισμένες σε ποιήματα των Γιώργου Σεφέρη, Μίλτου Σαχτούρη, Ματθαίου Μουντέ, Νικηφόρου Βρεττάκου, Νίκου Καρύδη και Κοραλίας Θεοτοκά. Κατά τον ποιητή και συγγραφέα Θανάση Νιάρχο πρόκειται για ποιήτρια μάλλον ξεχασμένη, ανένταχτη σε κάποιο δημιουργικό ρεύμα, συγκεκριμένη σχολή καλύτερα. Δεν ανήκει ας πούμε στη «γενιά του ’70», ούτε σε κάποια άλλη προγενέστερη. Η ποίησή της, παρότι είχε αναφορές, ελληνικές ή όχι, φάνταζε «μόνη της», μέσα από ’κείνον τον αστείρευτο λυρισμό και την θαρραλέα εξομολογητική της διάθεση.

Ο μεγάλος έρωτας

«Η Κοραλία Θεοτοκά σε κάποια στιγμή έζησε κάτι μεγάλο –ονομάστε το Γιώργο Θεοτοκά ή όπως αλλιώς θέλετε– κι είχε την τιμιότητα να μην μειώσει μέσα της τη σημασία του για να επιζήσει, να μην δεχτεί τις μεταγενέστερες μέτριες μορφές που της προτείνονταν σε σχέση μ' αυτό που είχε βιώσει, ν’ απαντήσει θετικά στο ότι δεν χρειάζεται να ζήσουμε το σχετικό, όταν έχει προηγηθεί το ύψιστο. Κι όλα αυτά τα εγγυήθηκε με τη φυσική της οδύνη, με το σώμα της, με το θάνατό της», επισημαίνει πολύ χαρακτηριστικά ο Θανάσης Θ. Νιάρχος. Το 1961 συναντάται με τον Γιώργο Θεοτοκά, μεγάλη λογοτεχνική μορφή και από τους ταγούς της «γενιάς του ’30» στο δικηγορικό γραφείο του. Γράφει η ίδια για τη γνωριμία, αργότερα: «Σφίξαμε τα χέρια. Παραμέρισε να περάσω. Έφυγα μ’ έναν κραδασμό μέσα μου. Όχι ερωτικό, διόλου. Αλλά ένοιωσα την αποκαλυπτική αίσθηση και τη γοητεία που δίνει η συνάντηση μ’ έναν γνήσιο πνευματικό άντρα. Στα 23 μου χρόνια έκαμα τη γνωριμία με τον συγγραφέα της Αργώς. Πάντα διψούσα τον διάλογο μ’ ένα δημιουργικό Πνεύμα. Κι’ η ζωή μου ξοδεύονταν στο να μαζεύω χρήματα, διασκεδάζοντας πολύ βέβαια, τη δράση μου, τα γυρίσματα τ’ απρόοπτα, την ένταση, τους κινδύνους και τις ευθύνες μέσα στον κόσμο των συναλλαγών». Δύο χρόνια νωρίτερα, το 1959, ο Γιώργος Θεοτοκάς, στην ηλικία των 54 ετών, χάνει την πρώτη σύζυγό του βυζαντινολόγο Ναυσικά Στεργίου. Η σχέση του με την Κοραλία Ανδρειάδη αρχίζει με τον καιρό να αναπτύσσεται. Το καλοκαίρι του 1963 το ζευγάρι ταξιδεύει στην Πάτμο…: «Το καλοκαίρι του ’63, ο Γιώργος Θεοτοκάς, μού πρότεινε να περάσουμε τις διακοπές μας στην Πάτμο. Σ’ αυτό το νησί τ’ ολόφωτο, το μακρινό, το ασύλληφτο από την φαντασία, ζητούσαμε να ζήσουμε, να χαρούμε, να πάρουμε μιαν ανάσα. Το ταξίδι δεν ήταν εύκολο και οι όροι διαμονής μια μικρή περιπέτεια. Παρ’ όλα αυτά ξεκινούσαμε με τη διάθεση που έχει ένα ζευγάρι που το συνδέει ένας τρόπος ζωής και μια κοινή γλώσσα, να βιώσουμε πράματα και θάματα, κάτω από τον ήλιο και μέσα στη νύχτα.(…)».

Σύντομος έγγαμος βίος

Στις 11 Ιουλίου του 1966 ο Γιώργος Θεοτοκάς και η Κοραλία Ανδρειάδη παντρεύονται, όμως εκείνος πεθαίνει ξαφνικά, τρεισήμισι μήνες αργότερα και συγκεκριμένα στις 30 Οκτωβρίου του ιδίου έτους. Από ένα «Παρασκήνιο» της ΕΤ1 αφιερωμένο στον Γιώργο Θεοτοκά ακούμε…: «Το καλοκαίρι του 1966 ο Γιώργος Θεοτοκάς θα εισέλθει σ’ ένα μονοπάτι πολύ φωτεινό, συνάμα όμως και τραγικά σύντομο. Η κατά πολύ νεότερή του ποιήτρια Κοραλία Ανδρειάδη μπαίνει στη ζωή του. Ερωτεύονται με πάθος ο ένας τον άλλον, παρότι εκείνος πίστευε μέχρι τότε πως, μετά την Ναυσικά, δεν θα ήταν ικανός να βιώσει και πάλι ένα τόσο έντονο αίσθημα. Ήταν 61 ετών και θέλησε με εξονυχιστικές ιατρικές εξετάσεις στο Παρίσι να σιγουρευτεί πως ήταν υγιής. Πως είχε μέλλον μπροστά του. Και τότε αποφάσισε να παντρευτεί την Κοραλία. Το γαμήλιο ταξίδι πραγματοποιήθηκε στην Κρήτη. Όλα έδειχναν τόσο χαρούμενα και αισιόδοξα, όμως ανατράπηκαν όταν ξαφνικά τον Οκτώβριο που ακολούθησε ο θάνατος χτύπησε την πόρτα του. Μέσα σε μια μέρα χάθηκε από την αρρώστια που οι γιατροί στο Παρίσι είχαν κατηγορηματικά αποκλείσει».

Η ποίηση της Κοραλίας

Οι συλλογές που έχει εκδώσει είναι τέσσερεις. Η πρώτη στο ξεκίνημα της σχέσης με το Θεοτοκά, συγκεκριμένα τιτλοφορείται «Απόπειρες» και κυκλοφορεί το 1966 από τις εκδόσεις «ΦΕΞΗ». Ένα χρόνο μετά τη φυγή της, το 1977, με τη συμβολή της αδελφής της Τζούλιας Ανδρειάδου-Σταμπουλοπούλου, παρουσιάζεται στο κοινό ο πολύτιμος τόμος «ΚΟΡΑΛΙΑ ΘΕΟΤΟΚΑ τα κείμενά της, τα κείμενα για το έργο της». Κυκλοφορεί από το «Βιβλιοπωλείο της Εστίας» με τη συνδρομή των ποιητών Νίκου Καρούζου και Θανάση Θ. Νιάρχου. Δυστυχώς έχει πάψει να κυκλοφορεί εδώ και πολλά χρόνια.

*(σ.σ. διατηρείται η ακριβής ορθογραφία του κειμένου)

Πηγές:

1. https://www.maxmag.gr/ Της Γεωργία Αλεξάνδρου 31/10/2022.
2. https://www.lifo.gr/ Φώντας Τρούσας 09/02/2016.
3. https://www.oanagnostis.gr/ Ανεπίδοτη επιστολή στην Κοραλία Θεοτοκά του Ανδρέα Λαμπέτη.
4. ΕΡΤ , Εκπομπή «Παρασκήνιο» της ΕΤ1. Επεισόδιο:009 ΚΟΡΑΛΙΑ ΘΕΟΤΟΚΑ. ¨Έτος 2007.

Ειδήσεις σήμερα

Μπείτε στην ομάδα μας στο Viber και δείτε όλες τις ειδήσεις από τη Χίο και το Βόρειο Αιγαίο. Ακολουθήστε μας στο Google News. Σχολιάστε στην σελίδα μας στο Facebook.

Ο Πολίτης είσαι εσύ. Γίνε συνδρομητής της εβδομαδιαίας έντυπης έκδοσης.