Η ιστορία θα είχε happy end αν δεν παρουσιάζονταν με μονομέρεια. Αν δεν επαναλαμβάνονταν ως φάρσα, ίδια κι απαράλλαχτη με διαφορά μισού αιώνα. Ήταν τότε, στη μεταπολεμική Ελλάδα, όταν το όνειρο της δραπέτευσης απ’ τα όρια της φτώχειας στα χιλιάδες χωριά της ελληνικής περιφέρειας, γίνονταν απόπειρα να στριμωχτεί στα περιορισμένα τετραγωνικά της αττικής γης. Έτσι απρογραμμάτιστα, χωρίς κανένα σχέδιο. Ο λογαριασμός αυτής της αλόγιστης εσωτερικής μετακίνησης πληθυσμού πληρώνεται μισό αιώνα μετά, με κοινή πια την παραδοχή ότι στέρεψε η παραγωγή, η γραβάτα και το lap top εξαφάνισαν τη φόρμα της δουλειάς και το γεωργικό μηχάνημα.
Σήμερα, η επείγουσα αναζήτηση λύσης στο οικονομικό αδιέξοδο μιας ολόκληρης γενιάς επιχειρείται να καλυφθεί με τη λογική της ανακατεύθυνσης. Της επιστροφής στην πατρώα γη, με μόχθο μεν, αλλά με τον επιούσιο στο τραπέζι τουλάχιστον. Αυτό το αριστοτεχνικά δομημένο παραμύθι της σωτηρίας απ’ την καλλιέργεια του ιπποφαές, της ροδιάς, του σαλιγκαριού, του μύρτιλου και των πάσης φύσεων αρωματικών βοτάνων, παραλείπει να εμφανίσει τους δράκους που παραμονεύουν στην επιστροφή.
Η ύπαιθρος χώρα τα πενήντα χρόνια που μεσολάβησαν εγκαταλείφθηκε, μαράζωσε, πέθανε, αν θέλουμε να πούμε τα πράγματα με το όνομα τους, κι η νεκρανάσταση είναι θαύμα που συνεπάγεται σχεδιασμό, μια και δεν διαθέτουμε τη δύναμη του Ιησού.
Οι κίνδυνοι
Όποιος από το 1,5 εκατομμύριο Ελλήνων της πρωτεύουσας – κατά τη δημοσκόπηση της Κάπα Research - θέλγεται από την προοπτική επανεγκατάστασης στο χωριό του, πρέπει, πέρα απ’ το δέλεαρ της απόδοσης ανά στρεμματική καλλιέργεια, να συνυπολογίσει και τους δράκους που θα τον … υποδεχτούν με ανοιχτές τις αγκάλες.
Η γη, μισό αιώνα μετά, χερσώθηκε και απαιτεί πολλαπλάσιο κόπο για να μετατραπεί ξανά σε καλλιεργήσιμη. Είναι τα παχύσαρκα κορμιά μας έτοιμα για μια τέτοια μεταβολή; Η προσέγγιση στα χωράφια δεν μπορεί να γίνεται απ’ τα παλιά μονοπάτια, δεν χωρούν σ’ αυτά τα τρακτέρ, κι οι γειτνιάζοντες ιδιοκτήτες δεν προτίθενται να αφήσουν σπιθαμή γης για να ανοίξουν αγροτικοί δρόμοι.
Τίτλοι ιδιοκτησίας δεν υφίστανται, τουλάχιστον εκεί που δεν πέρασε το κτηματολόγιο, και με … το μιλητό ένταξη σε προγράμματα ενίσχυσης νέων αγροτών δε γίνεται. Η δαπάνη για να κατοχυρωθούν ιδιοκτησιακά τα χωράφια υπερβαίνει πολλές φορές αυτή της οικοδομής ενός νέου σπιτιού.
Κάπου εδώ καιροφυλακτεί και ο δράκος του Δασαρχείου. Όποιο χωράφι φιλοξενεί μέσα του υπερβάλλοντα αριθμό δέντρων άγριας βλάστησης εντάσσεται πια στη δασική περιουσία, ας μη λογίζεται ως δική μας.
Ειδικά για τις νησιωτικές περιοχές ο κατακερματισμός του κλήρου είναι τόσο μεγάλος , που σε πολλές των περιπτώσεων υπάρχουν τρεις ή τέσσερις συνιδιοκτήτες ακόμα και για μια ελιά! Άντε να βρεις άκρη, όταν η λέξη αναδασμός γης είναι στις άγνωστες στο σύγχρονο ελληνικό λεξιλόγιο.
Έστω ότι σκοτώσαμε τους δράκους της ως τώρα διαδρομής. Με το δράκο της άρδευσης πώς ξεμπερδεύουμε; Το αρδευτικό δίκτυο είναι ανύπαρκτο, οι πηγές του παρελθόντος στέρεψαν ή εξαφανίστηκαν και οι καλλιέργειες απαιτούν νερό. Ποιος επωμίζεται το κόστος; Ο πρώτος που θα πάρει την πρωτοβουλία επιστροφής στο χωριό;
Αυτοί είναι μόνο μερικοί από τους δράκους, τους επονομαζόμενους και ως αγροτικούς. Γιατί στο βάθος παραμονεύουν κι άλλοι. Τα σχολειά έκλεισαν και το παιδί μιας νέας οικογένειας πρέπει να μεταφέρεται καθημερινά στο σχολείο του γειτονικού χωριού. Μα και τα ΚΤΕΛ βρίσκονται ένα βήμα πριν την κατάρρευση, αν δεν έχουν ήδη καταρρεύσει. Να πηγαίνεις το πρωί στο χωράφι ή να έχεις την έγνοια της μεταφοράς του παιδιού στο σχολείο;
Να επισκευάσεις το σπίτι του παππού, αλλά οι άδειες κοστίζουν ίσα με την ανέγερση οικοδομής στο κέντρο του Κολωνακιού. Κι αν πέσεις σε χωριό – παραδοσιακό οικισμό, θέλεις το λιγότερο μια ζωή για να ξεπαστρέψεις τις απαιτήσεις της αρχαιολογίας.
Για τους δράκους της αγοράς, αν υπερβείς όλους τους προηγούμενους, ας μην γίνει αναφορά. Τα δίκτυα μεσαζόντων έχουν τόση ισχύ, που απλά την κρίσιμη ώρα θα διαπιστώσεις ότι χύνεις το δικό σου ιδρώτα για να γεμίζουν οι δικές τους τσέπες.
Η ευθύνη της Αυτοδιοίκησης
Η Αυτοδιοίκηση ούτε που πήρε ποτέ μυρωδιά τις συντελούμενες αλλαγές. Ακόμα και σήμερα διαμορφώνει τεχνικά προγράμματα με προτεραιότητα στην πλακόστρωση της πλατείας, τον εξωραϊσμό του καμπαναριού, την ανάπλαση του περιβάλλοντος χώρου του ηρώου. Στον κόσμο της, ποτέ δε διαισθάνθηκε ότι προοπτική στην ύπαιθρο δεν δίνουν όλα αυτά παρά οι αναγκαίες αγροτικές υποδομές, η ανάδειξη των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της κάθε περιοχής.
Οι κάθε λογής Διευθύνσεις Αγροτικής Ανάπτυξης σε δήμους και περιφέρειες στοιβάζουν στα γραφεία τους εικοσάδες υπαλλήλων για να πιστοποιούν με το χτύπημα της σφραγίδας την ποσότητα των 87 κιλών λάδι της οικογενειακής παραγωγής. Σκέψη του παραμικρού σχεδιασμού ανύπαρκτη.
Σήμερα είναι αργά να πάρουν αλλιώς το τιμόνι; Σίγουρα, όσο δεν τους επιβάλλεται η θεία φώτιση. Κανένα Δημοτικό ή Περιφερειακό Συμβούλιο δεν θέτει θέμα στην ημερήσια διάταξη του τη χάραξη μιας οργανωμένης πολιτικής ανάπτυξης της υπαίθρου, περιοριζόμενα να υιοθετούν τα αιτήματα των τοπικών κοινωνιών, αλλέως πως τα ρουσφέτια των παρέδρων τους. Με τέτοια μυαλά, τα οποία πλεονάζουν στη Χίο, προοπτική δεν υφίσταται
Άκυρο το όνειρο;
Τι να γίνει επομένως; Να μπει φραγή στο όνειρο της επιστροφής;
Όχι, αναμφισβήτητα είναι η μόνη διέξοδος. Μόνο που για να αποκτήσει βάσιμη προοπτική πρέπει να έχει στο τραπέζι εκ των προτέρων ολοφάνερα και το καλάθι της Κοκκινοσκουφίτσας και τους δράκους που παραμονεύουν στο σύνολο του παραμυθιού.
Η δημιουργία ρεύματος επιστροφής χωρίς κανένα σχέδιο, χωρίς την έγκαιρη προειδοποίηση των κινδύνων, δεν έχει καμία απολύτως διαφορά. Τι άφραγκος στην πρωτεύουσα, τι άφραγκος στο χωριό.
Πριν τη δημιουργία φρούδων ελπίδων το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης πρέπει να σηκώσει τα δικά του μανίκια, να αναμετρηθεί με το δικό του κακό εαυτό. Πριν ανοίξει τις κάνουλες της ροής χρηματοδότησης έχει να σκοτώσει τους γεννημένους απ’ τα σπλάχνα του δράκους. Να μετατρέψει τις Δασικές Αρχές σε φορείς υποστήριξης της αγροτικής καλλιέργειας και όχι αποτροπής, όπως συμβαίνει ως τώρα. Να λύσει το πρόβλημα της κατοχύρωσης των τίτλων ιδιοκτησίας. Να δώσει κίνητρα για αναδασμό. Να ενισχύσει με πόρους την Αυτοδιοίκηση αποκλειστικά για τη διάνοιξη αγροτικών δρόμων και τη δημιουργία αρδευτικών δικτύων.
Τα πρωθύστερα σχήματα του παρελθόντος απλώς θα δώσουν τη χαριστική βολή στην ύπαιθρο. Θα την κάνουν, για δεύτερη φορά μέσα σε πενήντα χρόνια, να μοιάζει με σκλαβιά, στερώντας από όσους πρωτευουσιάνους τη γλυκοκοιτάζουν το δικαίωμα να τη δαμάσουν, να πάρουν και να δώσουν σ’ αυτή τη δύναμη της δημιουργίας τους. Θα στερήσουν κι από τη νέα γενιά την ελπίδα για ένα διαφορετικό αύριο, μακριά απ’ τα γκέτο, το νέφος και την απελπισία. Ας μη βιαστούμε και πάλι!
Ακολουθήστε μας στο Google News. Μπείτε στην Viber ομάδα μας και δείτε όλες τις ειδήσεις από τη Χίο και το Βόρειο Αιγαίο. Νέα συνδρομή στον έντυπο «π» - Κάθε Παρασκευή στην πόρτα σας.