2.6.2018 16:07

«Ας ρωτήσουμε τον εαυτό μας πόσες προτάσεις μας απορρίφθηκαν για να βρούμε τους ενόχους της ανισοκατανομής πόρων σε βάρος της Χίου»

Ο Χιώτης προϊστάμενος της Διαχειριστικής Αρχής, Γιώργος Πλακωτάρης, τοποθετεί τον δάκτυλο επί των τύπων των ήλων και επιμένει ότι … πόροι υπάρχουν.

Δυο δεκαετίες ήταν εύκολη η ερμηνεία της αποτυχίας. Με υπηρεσίες στελεχωμένες από Μυτηλινιούς ποια χιώτικη πρόταση θα επιβληθεί στο εσωτερικό ανταγωνιστικό περιβάλλον σε επίπεδο Περιφέρειας;

Η ανάδειξη ενός βέρου Χιώτη στην μπαγκέτα ενορχήστρωσης της Διαχειριστικής Αρχής, ποιος μπορεί να ισχυριστεί ότι οι προτάσεις μας δεν εγκρίνονται γιατί μας βλέπουν με … μισό μάτι;

Ο Γιώργος Πλακωτάρης πέτυχε να μην αναπτύσσεται η γνώριμη γκρίνια από τα υπόλοιπα νησιά. Κανείς από τη Λέσβο ή τη Σάμο δεν αμφισβητεί ότι τηρεί στη Διαχειριστική Αρχή ευλαβικά τακτική ίσων αποστάσεων από όλους, παρέχοντας ερεθίσματα σε όλους τους φορείς του Βορείου Αιγαίου τεκμηριωμένα και με σωστή προετοιμασία να διεκδικήσουν μερίδιο στην ανάπτυξη με ευρωπαϊκούς πόρους.

Σε συνέντευξη του στον «π» ερμηνεύει γιατί, παρότι οι κρουνοί των πόρων ήταν πάντα ανοιχτοί, το Βόρειο Αιγαίο δεν κάλυψε την απόσταση του ευρωπαϊκού μέσου όρου ανάπτυξης, παρέμεινε φτωχός συγγενής στην περιφερειακή ευρωπαϊκή οικογένεια. Μια οπτική με αυστηρή κριτική αλλά και ενέσεις αισιοδοξίας ότι οι στόχοι είναι δικοί μας και μπορούμε ακόμα να τους διεκδικήσουμε.

Πριν τη διάθεση του πακτωλού των πόρων από τα ευρωπαϊκά διαρθρωτικά ταμεία το Βόρειο Αιγαίο υστερούσε σημαντικά συγκριτικά με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές περιφέρειες. Οι διαθέσιμοι πόροι κάλυψαν την απόσταση;

Γ.Π.: Οι διαθέσιμοι πόροι των διαρθρωτικών ταμείων προφανώς βελτίωσαν κάποιους δείκτες ανάπτυξης και συνεισέφεραν στην αύξηση του ΑΕΠ της Περιφέρειας. Όμως η Περιφέρεια δεν προσέγγισε τον ευρωπαϊκό μέσο όρο και αυτό για δύο λόγους:

  • γιατί οι περισσότερες από τις επενδύσεις ήταν σε δημόσια έργα που όμως παρήγαγαν οικονομική ανάπτυξη μόνο κατά την κατασκευή του έργου και όχι και μετά ενώ δεν ήταν προσανατολισμένες στην κινητοποίηση σε δεύτερο επίπεδο του παραγωγικού κεφαλαίου.
  • οι ευρωπαϊκές περιφέρειες συνέχιζαν να αναπτύσσονται και η Ελλάδα δεν τις έφτανε ποτέ λόγω ρυθμού και σύστασης του αναπτυξιακού μοντέλου τους.

Για να μην μηδενίζουμε την προσπάθεια, πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι η χώρα και η ΠΒΑ ξεκίνησαν από χαμηλά, ότι επίσης ανάπτυξη για τις χώρες του νότου δεν είναι η μεγιστοποίηση του ΑΕΠ μόνο, αλλά και η βελτίωση των δεικτών ποιότητας ζωής, που εδώ έχει γίνει μεγάλη δουλειά.

Δύσκολα θα αμφισβητήσει κανείς τη σημαντική συμβολή στη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των κατοίκων του Β. Αιγαίου. Η πληθυσμιακή του κάμψη, ωστόσο, δεν αποτράπηκε. Υπάρχουν κι άλλοι παράγοντες που συντελούν στην τάση εγκατάλειψης;

Γ.Π.: Οι στόχοι για ανατροπή της πληθυσμιακής συρρίκνωσης ήταν πολύ λογικοί και ορθά τέθηκαν ως κυρίαρχη αναπτυξιακή επιδίωξη. Όμως η εγκατάλειψη της επαρχίας (είτε συνολικά σε επίπεδο χώρας, είτε και σε επίπεδο μικροπεριφέρειας / νησιού κλπ), οφείλεται σε μεγαλύτερα ζητήματα, που με τη σειρά τους οφείλονται σε μια τάση της κοινωνίας για εγκατάλειψη της γεωργίας, αλλά και συνολικότερα εύρεση της τύχης του αγροτικού πληθυσμού σε δραστηριότητες του τομέα των υπηρεσιών και του εμπορίου, αλλά και σε μια αλλαγή του παραγωγικού προτύπου της χώρας μας.

Οι διαφορετικές πηγές εξάρτησης των οικονομιών των τριών νησιών δυσκόλεψαν το στόχο ομογενοποιημένης αντιμετώπισης;

Γ.Π.: Προφανώς τα μοντέλα ανάπτυξης κάθε νησιού έχουν διαμορφωθεί από τις ιστορικές διαδρομές τους και η προσπάθεια αναγκαστικής ομογενοποίησης υπό την ομπρέλα διοικητικών συστημάτων, όπως η Περιφέρεια, δεν μπόρεσαν να καθοδηγήσουν σε ενιαίο μοντέλο ανάπτυξης. Άλλωστε τα αναπτυξιακά μοντέλα δεν επιβάλλονται, αλλά αναδεικνύονται από τις ανάγκες και τις κοινωνίες. Σήμερα γίνεται μια προσπάθεια ανάδειξης των διαφορετικών ταυτοτήτων κάθε νησιού, όμως με εξαιρετικές δυσκολίες, γιατί η περιφερειακή πολιτική σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο βάζουν αρχές και περιορισμούς που οδηγούν σε ομογενοποιήσεις.

Η θεοποίηση της απορροφητικότητας διαδραμάτισε ρόλο στην περιορισμένη αποτελεσματικότητα των έργων;

Γ.Π.: Η ανάγκη απορρόφησης ξεκίνησε από ένα αυτονόητο δεδομένο ότι οι πόροι πρέπει να αξιοποιούνται. Όμως τελικά οδήγησε στη διεκδίκηση της απορρόφησης για αντιμετώπιση είτε ζητημάτων βραχυπρόθεσμης ανάπτυξης είτε για καθαρά πολιτικούς λόγους. Φυσικά και πρέπει να αξιοποιούνται οι πόροι σε αναπτυξιακές επιλογές και να μην απορροφούνται απλά, γιατί η δεύτερη επιλογή οδηγεί σε ασταθή μοντέλα ανάπτυξης, που δεν έχουν ικανοποιητικές αντοχές και απαντήσεις σε περιόδους κρίσης.

Η διαχείριση των πόρων αρχικά από διορισμένα πολιτικά πρόσωπα και εν συνεχεία με την καθοριστική παρεμβολή των αιρετών καθόρισε την τελική κατεύθυνση και απόδοση των πόρων;

Γ.Π.: Η μετεξέλιξη της αυτοδιοίκησης και του τοπικού πολιτικού συστήματος σε περισσότερο δημοκρατικές κατευθύνσεις επηρέασε θετικά την απόδοση των πόρων και σταδιακά η λογική διαφοροποιήθηκε. Από μια κεντρικά κατευθυνόμενη ανάπτυξη με όρους συγκεντρωτισμού και από τα πάνω ανάπτυξης, σε μια περισσότερο από την βάση ανάπτυξη, πιο προσαρμοσμένη στις τοπικές ανάγκες. Παρόλα αυτά έχουν ακόμα πολλά να γίνουν, που ξεκινούν από τη σοβαρή ενδοσκόπηση της κεντρικής διοίκησης και ακόμη περισσότερη εκχώρηση αρμοδιοτήτων, πόρων και εργαλείων στην Αυτοδιοίκηση, αλλά και σοβαρή αλλαγή νοοτροπίας από την τελευταία, καθώς πρέπει να οργανώσει την διοικητική της μηχανή και τις εσωτερικές δημοκρατικές της διαδικασίες.

Από τη χωρική κατανομή των πόρων την περίοδο 2007 – 2013 αδικείται υπέρμετρα η Χίος. Υπάρχει ανάλογη εικόνα και για τα προγενέστερα και μεταγενέστερα δεδομένα και, αν ναι, που οφείλεται αυτό;

Γ.Π.: Η Χίος φαίνεται να αδικήθηκε αν διαβάσει κανείς τις ποσοστιαίες κατανομές, όμως αυτή η ανάγνωση είναι λάθος Το λάθος έγκειται στο γεγονός ότι η Περιφέρεια αποτελείται από πολλά νησιά, που έχουν επίσης αναπτυξιακές ανάγκες και κάποια είχαν και ετοιμότητα σημαντική. Από την άλλη σημειώνεται ότι δεν υπάρχει ποσοστιαία κατανομή ανά νησί, οι προκηρύξεις είναι ανταγωνιστικές και οι τελικές εγκρίσεις εξάγονται από την αξιολόγηση βάση κριτηρίων. Τέλος, ας ρωτήσουμε τον εαυτό μας πόσες προτάσεις απερρίφθησαν από τις υποβληθείσες, ώστε να βρούμε τους πραγματικούς ένοχους αυτής της εικόνας, που εν τέλει βέβαια δεν είναι και κακή, μιας που η Χίος έλυσε σημαντικές ανάγκες της στους τομείς της παιδείας, της αστικής ανάπτυξης κ.α. 

Ανεξάρτητα από τις ικανότητες απορρόφησης από τη Χίο των αναλογούντων πόρων το τελικό ποσό που κατέληξε στο νησί θεωρείται μεγάλο για να μην διαθέτει λυμένο κανένα μεγάλο πρόβλημα υποδομής του… Χρειάζονταν περισσότεροι πόροι ή διαφορετική στρατηγική διάθεσης τους;

Γ.Π.: Θεωρητικά τα χρονίζοντα προβλήματα ενός τόπου δεν λύνονται σε μια ή δύο προγραμματικές περιόδους. Νομίζω το σύνηθες που συμβαίνει σε όλη τη χώρα είναι ότι οι φορείς αντιδρούν σε προκηρύξεις που βγαίνουν και τρέχουν να ωριμάσουν έργα και δεν κινούνται με βάση μια μακροχρόνια στρατηγική. Μια στρατηγική που ξεκινά από την χαρτογράφηση του προβλήματος και επικέντρωση σε αυτό. Σε μεγάλο βαθμό καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε τη φωτιά έξω από το σπίτι, πιστεύοντας ότι, αν το δάσος δεν καεί στα χέρια μας, είτε δεν θα καεί καθόλου, είτε θα καεί με την ευθύνη κάποιου άλλου. Τέλος οι ίδιες οι ομάδες πίεσης πολλές φορές αποπροσανατολίζουν από τα πραγματικά προβλήματα και αλλάζουν τους στόχους τους φορέων.

Διαχρονικά υπήρξε … δάκτυλος αιρετών και υπηρεσιακών παραγόντων για τη δολίευση της χωρικής κατανομής των πόρων ανά νομό;

Γ.Π.: Τα συστήματα αξιολόγησης προτάσεων διαχρονικά βάζουν σημαντικές δικλείδες ασφαλείας ώστε να αποφεύγονται φαινόμενα σαν αυτό που περιγράψατε. Φυσικά στο παρελθόν αυτές οι δικλείδες δεν ήταν και πολλή ασφαλείς, όμως - ξαναλέω - ότι θεωρώ ότι δεν υπήρξαν χαμένες ευκαιρίες ανάπτυξης λόγω έλλειψης πόρων. Σήμερα φτάσαμε στο άλλο άκρο, ώστε, αντί να ασχολούμαστε με την αναπτυξιακή διαδικασία, ασχολούμαστε με την ανάπτυξη συστημάτων διασφάλισης των πόρων, δηλαδή γραφειοκρατία. Είμαστε μια χώρα που πηγαίνουμε πάντα στα άκρα. Αλλάείναι και αλήθεια ότι είχαμε μεγάλες θεσμικές υστερήσεις στο κομμάτι αυτό. Πρέπει πάντως να αναγνωρίσουμε ότι το πρόβλημα αυτό, της ισχυρής γραφειοκρατίας, είναι τόσο εθνικό όσο και ευρωπαϊκό ζήτημα.

Ειδικά στην περίπτωση της Χίου υπήρξαν ευθύνες και των περιφερειακών δομών διαχείρισης των πόρων στην αναντιστοιχία πόρων και αποτελέσματος;

Γ.Π.: Πιστεύω ότι στη Χίο έχουν γίνει πολλά πράγματα που άλλαξαν τον τόπο, βλέποντας μάλιστα και τη συγκριτική θέση της Χίου με τα άλλα νησιά και τους άλλους τόπους της Ελλάδας. Θεωρώ ότι στα πολλά που έγιναν, έχουν γίνει και κάποια όχι και τόσο αποτελεσματικά. Όμως τώρα θεωρώ ότι όλα σιγά σιγά διορθώνονται και κάποια μάλιστα με πολύ καλό τρόπο. Άρα από εμένα μην περιμένετε κριτική για αυτά που έγιναν πλημμελώς, αλλά μια αισιόδοξη διάθεση ότι μπορούμε και τα λάθος να διορθώσουμε και κυρίως να κάνουμε ακόμη περισσότερα. Και τους πόρους έχουμε και την τεχνογνωσία έχουμε και τις ιδέες επίσης. Χρειάζεται μόνο δουλειά και όπου βγαίνει ο κακός εαυτός μας και η άρνηση, ακόμη χειρότερα η εσωστρέφεια, να το πολεμάμε και να φεύγουμε μπρός. Είναι καλύτερα να κάνουμε πολλά καλά και κάποια λάθος παρά λίγα καλά και κανένα λάθος. 

Η «σκληρή γραμμή» των ευρωπαϊκών ταμείων στις κατευθυντήριες γραμμές διάθεσης των πόρων στην τελευταία προγραμματική περίοδο βοηθά την επίτευξη των ανά νησί στόχων;

Γ.Π.: Πιστεύω ότι είναι η πιο σωστή και η πιο δύσκολη Προγραμματική Περίοδος. Πρέπει να αξιοποιηθούν οι πόροι στις κατευθύνσεις που θέλει κάθε νησί και στο τέλος θα έχουμε αποτέλεσμα. Αυτό που πρέπει να καταλάβουμε είναι ότι το κουστούμι μπορούμε να το προσαρμόσουμε στις δικές μας διαστάσεις. Αυτό που είναι λάθος είναι να μην τολμάμε να το φορέσουμε, ή να ψάχνουμε λόγους που δεν μας κάνει. Οι στόχοι είναι δικοί μας, μπορούμε να τους θέσουμε, μπορούμε να τους διεκδικήσουμε και να πετύχουμε το θετικό αποτέλεσμα. Απλά ο δρόμος είναι μακρύς και πρέπει να αγωνιστούμε για αυτόν χωρίς να ακούμε τις εφήμερες δυσκολίες και όλα καλά θα πάνε.

Γιατί χάθηκε το στοίχημα της ενίσχυσης του τουρισμού, παρότι ήταν διαχρονικός στόχος των προγραμμάτων;

Γ.Π.: Ειδικά στη Χίο το θέμα του τουρισμού είναι πολύ ειδικό ζήτημα. Η υστέρηση του τομέα σε μερικές πτυχές του ήταν αποτέλεσμα και της νοοτροπίας της κοινωνίας, που αρνήθηκε τον μαζικό τουρισμό, ήταν αποτέλεσμα και της ύπαρξης πόρων από άλλες πηγές (ναυτιλία κατά βάση). Αυτό βέβαια οδήγησε σε ένα άλλο πρότυπο τουριστικής ανάπτυξης, που σήμερα θέλει ενδυνάμωση και ποιοτική βελτίωση. Για να έχουμε τουρισμό στο νησί θέλουμε δύο βασικά συστατικά: πρώτον υποδομές και δεύτερο ποιότητα στο προϊόν που διαθέτουμε. Οι στρατηγικές τουριστικής ανάπτυξης και οι επιμέρους ενέργειες αποτελούν εργαλεία και κυρίως απαιτούν να υπάρχουν προϋποθέσεις. 

Μπορούν τα νησιά του Βορείου Αιγαίου, ειδικά με τις επιπτώσεις της μεταναστευτικής κρίσης, να καλύψουν μελλοντικά την αναπτυξιακή τους υστέρηση, αν κοπεί στο προσεχές μέλλον η τροφοδότηση τους από τα ευρωπαϊκά ταμεία;

Γ.Π.: Η Πολιτική για την Συνοχή, δηλαδή η αναπτυξιακή πολιτική, είναι και πρέπει να είναι ανεξάρτητα από μια κρίση. Ο τόπος θα βρει το δρόμο του σε λίγο καιρό. Με κάθε κόστος ή τρόπο και θα αναδιαταχθεί. Άρα ένα κομμάτι της κοινωνίας και της διοίκησης πρέπει να συνεχίσει σταθερά προσηλωμένο στο αύριο και φυσικά ένα κομμάτι πρέπει να ασχολείται με την κρίση. Όμως δεν πρέπει να αποτελέσει η κρίση τον βασικότερο λόγο υστέρησης, αλλά ένα παράγοντα για τον οποίο κάνουμε ό,τι καλύτερο για να αναστείλουμε την καθυστέρηση. Το μέλλον δεν περιμένει και φυσικά δεν πρέπει να του δίνουμε επιχειρήματα για να μην έρθει.  

Ποιος ο ρόλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στη διαμόρφωση του αναπτυξιακού σκηνικού στα νησιά της Περιφέρειας;

Γ.Π.: Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παίζει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του αναπτυξιακού σκηνικού, αλλά και στην υλοποίηση των προγραμμάτων. Οι κανονισμοί είναι το πρώτο πλαίσιο που ορίζει τις γενικές κατευθύνσεις. Η διαπραγμάτευση το επόμενο που γίνεται με τις περιφέρειες και τις ελληνικές αρχές. Και τέλος η υλοποίηση το στάδιο της εφαρμογής, όπου κατά καιρούς έχουν γίνει σημαντικές διευκολύνσεις στη χώρα μας ώστε να εκτελεστούν πλήρως τα προγράμματα. Η αλήθεια είναι ότι η Ευρώπη είναι ένα πεδίο συνεχών αλλαγών και μια αρένα διαπραγμάτευσης, στην οποία οι υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δημιουργικά στηρίζουν τα κράτη μέλη και τη χώρα μας.  

Έχουν συνειδητοποιήσει οι Βορειοαιγαιοπελαγίτες επαρκώς τη συμβολή της Ε.Ε. στην περιοχή τους;

Γ.Π.: Με διαφορετικές εντάσεις κάθε νησί, αλλά όλα τα νησιά έχουν καταλάβει την αξία των επενδυτικών πόρων της Ευρώπης. Και γι αυτό και αναγνωρίζουν και δίνουν ευκαιρίες στην Ευρώπη, παρά τις οποίες συνέπειες που δέχονται στην καθημερινότητα τους. Αλλά προσοχή,  Ευρώπη δεν είναι μόνο οι διαρθρωτικοί και επενδυτικοί πόροι. Ευρώπη είναι και όλα τα άλλα που ζούμε τα τελευταία χρόνια και γι αυτό ορθώς είμαστε και σκεπτικιστές. Αυτό το κλίμα υπάρχει σε όλη την Ευρώπη και γι αυτό πιστεύω ότι και η επιστροφή της τελευταίας στις βασικές συστατικές της αρχές είναι ο μόνος τρόπος για να έχει προοπτική.  

Ειδήσεις σήμερα. Μπείτε στην ομάδα μας στο Viber και δείτε όλες τις ειδήσεις από τη Χίο και το Βόρειο Αιγαίο. Ακολουθήστε μας στο Google News. Σχολιάστε στην σελίδα μας στο Facebook.

Τα νέα της Χίου κάθε Παρασκευή στην πόρτα σας. Γίνετε συνδρομητής της εφημερίδας «πολίτης» συμπληρώνοντας την ηλεκτρονική φόρμα εδώ.

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ