1922. Το Όραμα της Ιωνίας και το τέλος της Μεγάλης Ιδέας

Η ιστορία γράφεται με μεγάλες επιτυχίες, αλλά και με μεγάλες αποτυχίες. Τι ήταν, λοιπόν, το 1922 για την Ελλάδα; Μια μεγάλη ιστορική στιγμή. Το τέλος της Μεγάλης Ιδέας. Το σοκ που προκάλεσε άλλαξε άρδην την πολιτική της χώρας και τα αποτελέσματα της καταστροφής καθόρισαν την χώρα για τα επόμενα 30 χρόνια. Είναι αλήθεια ότι η χώρα ξεπέρασε την πολιτική, οικονομική και κοινωνική κρίση μετά από 30 χρόνια. Η καταστροφή του 1922 ξεπεράστηκε από τον 2 Παγκόσμιο πόλεμο και τον εμφύλιο που ακολούθησε. Το αντίκτυπο της καταστροφής ήταν τόσο μεγάλο που άλλαξε συθέμελα το ελληνικό κράτος καθώς περισσότεροι από  1.5 εκατ. πρόσφυγες εκδιώχθηκαν βιαίως από τις πατρογονικές τους εστίες και εγκαταστάθηκαν στην χώρα. Η ένταξη τους άλλαξε την πολιτική, οικονομική και κοινωνική δομή του ελληνικού κράτους, συμβάλλοντας στην ανάπτυξη και τον εκσυγχρονισμό του.

Η πολιτική του Ελ. Βενιζέλου για τον έλεγχο της παράλιας ζώνης της Μ.Ασίας ήταν ομολογουμένως ένα σπουδαίο όραμα. Κανείς δεν αμφισβητεί ότι ο έλεγχος της παράλιας ζώνης θα έκανε το Αιγαίο ένα ελληνικό πέλαγος και ουσιαστικά θα άλλαζε τις ισορροπίες στην ανατολική Μεσόγειο. Η υλοποίηση του, όμως, ήταν μια δύσκολη υπόθεση. Η επιτυχία της Συνθήκης των Σεβρών δεν αμφισβητείται αλλά με βίαιο τρόπο το ελληνικό κράτος έμαθε ότι μια διπλωματική επιτυχία δεν σημαίνει απολύτως και στρατιωτική. Ας πάμε, όμως, λίγο πίσω. Στις αρχές του 1915 ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος πιέζει τον Βασιλιά Κωνσταντίνο για ένταξη της Ελλάδος στον πόλεμο στο πλευρό της Αντάντ. Ήταν η περίοδος όπου η Οθωμανική Αυτοκρατορία είχε επιλέξει να συνασπιστεί με τις Κεντρικές Δυνάμεις και η Βουλγαρία και η Ελλάδα έμεναν ουδέτερες. Η Αντάντ ζήτησε από την Ελλάδα να παραδώσει εδάφη στην Θράκη στη Βουλγαρία καθότι είχε βγει η μεγάλη ηττημένη μετά τον Β’ Βαλκανικό πόλεμο (1913) και ο πρωθυπουργός στο υπόμνημα του προς τον Βασιλέα πρότεινε να δοθεί η Δράμα και η Καβάλα στη Βουλγαρία άμεσα με αντάλλαγμα την Σμύρνη και την κοιλάδα του Μαιάνδρου αν κέρδιζε τον πόλεμο η Αντάντ. Ο Βασιλιάς διαφώνησε και προκλήθηκε ο Εμφύλιος Διχασμός. Όσοι διαφωνούσαν με την πολιτική του Βενιζέλου προέβαλαν ότι ο έλεγχος της παράλιας ζώνης της Μ. Ασίας πρέπει να συνοδεύεται και από τον έλεγχο της ενδοχώρας (αλλιώς είναι θέμα χρόνου η ήττα) και όσοι συμφωνούσαν έλεγαν ότι είναι μια μοναδική ευκαιρία για την υλοποίηση της Μεγάλης Ιδέας.    

Πέρασαν 100 χρόνια από την καταστροφή και ακόμα, όμως, αναρωτιόμαστε τι προκάλεσε αυτή την καταστροφή. Ακόμα ζούμε με ιδεολογικές παρωπίδες που μας εμποδίζουν να δούμε την πραγματικότητα. Η ελπίδα ότι οι Άγγλοι θα μας βοηθούσαν, η πεποίθηση ότι οι Τούρκοι ήταν στρατιωτικά αδύναμοι και η υπέρβαση των δυνατοτήτων της χώρας από οικονομικής, στρατιωτικής και διπλωματικής απόψεως, ήταν οι κύριοι λόγοι της ήττας το 1922. Η πολιτική αλλαγή, τον Νοέμβριο του 1920, δεν έπαιξε κανένα ρόλο στην στάση των Μ. Δυνάμεων καθώς και στην διαχείριση της κρίσεως. Πλέον γνωρίζουμε ότι κανένας από τους συμμάχους δεν είχε διάθεση να βοηθήσει. Ήδη από το 1920 κάποιοι εκ των συμμάχων είχαν αρχίσει να «φλερτάρουν» με τον Κεμάλ και μόνο οι Άγγλοι έμεναν πιστοί στην υποστήριξη Ελλάδος, αλλά χωρίς υλικοτεχνική και οικονομική βοήθεια. Από την στιγμή που η Ελλάδα υπέγραφε την Συνθήκη των Σεβρών (η σωστότερα από την στιγμή που έκανε απόβαση στη Σμύρνη) έμπαινε σε έναν εφιάλτη που κράτησε σχεδόν 3 χρόνια με πόνο, δάκρυα και αίμα. Η χώρα βρισκόταν σε ένα πραγματικό αδιέξοδο και δεν μπορούσε να κάνει πίσω. Από την στιγμή που υπέγραψε την συνθήκη, έπρεπε να παλέψει για την εφαρμογή της. Όσο και αν φαινόταν αδύνατη. Πραγματικά θύματα του Ιωνικού οράματος ήταν τα εκατομμύρια των προσφύγων που βιαίως εκριζώθηκαν από τις πατρογονικές τους εστίες και οι χιλιάδες νεκροί.

Ειδήσεις σήμερα

Μπείτε στην ομάδα μας στο Viber και δείτε όλες τις ειδήσεις από τη Χίο και το Βόρειο Αιγαίο. Ακολουθήστε μας στο Google News. Σχολιάστε στην σελίδα μας στο Facebook.

Ο Πολίτης είσαι εσύ. Γίνε συνδρομητής της εβδομαδιαίας έντυπης έκδοσης.