Σισλί: Στο μεγαλύτερο ελληνορθόδοξο κοιμητήριο της Ευρώπης

Αληθινό μουσείο αρχιτεκτονικής και γλυπτικής τέχνης, το ελληνορθόδοξο κοιμητήριο του Σισλί στην Κωνσταντινούπολη, δημιουργείται από μέλη της ακμάζουσας ρωμαίικης παροικίας στα μισά περίπου του 19ου αιώνα, για να αποτελέσει ένα από τα πιο ενδεικτικά παραδείγματα πολιτισμού των Ελλήνων της Πόλης, με πρωτοστατούντες τους αδελφούς Σκυλίτση και τους επίσης αδελφούς Ζαρίφη. «Schilizzi Stephanovik», αναφέρεται στην κτητορική επιγραφή του εκλεκτικιστικού ρυθμού σταυροειδή με τρούλο ιερού ναού του κοιμητηρίου και εννοεί τους αδελφούς-τέκνα του Στεφάνοβικ Σκυλίτση, που χρηματοδότησαν την οικοδόμησή του, στη μνήμη των γονέων τους Ζαννή και Ελένης και αφιερωμένου στη Μεταμόρφωση του Σωτήρος.

Περίλαμπρος κοιμητηριακός Ναός

Ο Ναός κτίζεται κατόπιν αδείας του Πατριαρχείου και με αυτοκρατορικό φιρμάνι του Σουλτάνου Αμπντούλ Χαμίτ του Β´. Εγκαινιάζεται την 21η Μαΐου του 1889 από τον Μητροπολίτη Νικαίας Σωφρόνιο. Η ανέγερσή του Ναού ανετέθη στον γαλλικής καταγωγής διαπρεπή αρχιτέκτονα της Κωνσταντινούπολης Alexandre Vallaury. Ανάμεσα στα έργα του συγκαταλέγονται το Αρχαιολογικό Μουσείο της Κωνσταντινούπολης, το ξενοδοχείο Πέραν Παλλάς, η Οθωμανική Τράπεζα στο Καράκιοϊ, το Ορφανοτροφείο της Πριγκήπου, το Πανεπιστήμιο Μαρμαρά στο Χαιντάρ Πασά, η Ακαδημία Καλών Τεχνών και τόσα άλλα κιόσκια και «Γυαλιά» στη Βασιλεύουσα. Περιμετρικά οι εξωτερικοί τοίχοι του ναού διακοσμούνται από οκτώ αγιογραφίες-ψηφιδωτά, με τα ονόματα των τιμωμένων Αγίων να συναντώνται σε μέλη της οικογένειας των Σκυλίτση, του Παύλου, του Πέτρου, της Ελένης, του Δημητρίου, του Ιωάννη, του Γεωργίου, του Στεφάνου και του Κωνσταντίνου. Το τέμπλο του ναού εικονογραφεί ο ζωγράφος και αγιογράφος Γεώργιος Γραμμανδάνης από το Φαλατάδο της Τήνου, καθηγητής ζωγραφικής στο Ζάππειο Λύκειο. Έργα του ιδίου υπάρχουν στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, στον Άγιο Γεώργιο στο Κουσκουντζούκι, στον Άγιο Ιωάννη Χρυσόστομο Καλαμησίων και στη Μεγάλη του Γένους Σχολή.

Σεπτεμβριανά και αποκατάσταση

Πέραν της φθοράς από το χρόνο, την ερήμωση από την αναγκαστική φυγή των Ρωμιών, το Κοιμητήριο υπέστη τη βαρβαρότητα του όχλου στα περιβόητα Σεπτεμβριανά του 1955, με καταστροφές σε ταφικά μνημεία και ναό που η αποκατάστασή τους απαίτησε δεκαετίες. Εκτός από το μίσος με στόχο την εθνοκάθαρση(;), οι σκοπιμότητες της κυβέρνησης Μεντερές περιείχαν και οικονομικά κίνητρα. Το νεκροταφείο βρίσκεται ουσιαστικά στην καρδιά της Πόλης, δίπλα στο μεγαλύτερο εμπορικό κέντρο του ισλαμικού κόσμου, το Cevahir, και θα ήταν το ιδεώδες «φιλέτο» για κάθε κατασκευαστή. Όμως, η συστηματική έγνοια και φροντίδα των μελών της Κοινότητας Σταυροδρομίου κατάφεραν να ξαναδώσουν στο Σισλί την αίγλη του και κυρίως να υπογραμμίσουν την τεράστια συμβολική και ιστορική του σημασία. Ως επιστέγασμα αυτής της προσπάθειας που έγινε τα τελευταία χρόνια ήρθε και η διεθνής αναγνώριση. Η Ένωση Σημαντικών Κοιμητηρίων της Ευρώπης (Association of Significant Cemeteries in Europe) τεκμηρίωσε σε γενική της συνέλευση στο Ίνσμπρουκ της Αυστρίας τη σπουδαιότητά του. Ο φορέας έχει ήδη ιδρυθεί στην Μπολόνια της Ιταλίας το 2001, με στόχο να προβάλει μερικά από τα γνωστότερα κοιμητήρια της Γηραιάς Ηπείρου ως τόπους με ιδιαίτερη πολιτιστική βαρύτητα. Το 2017 οι εργασίες αποκατάστασης ολοκληρώνονται και ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος στις 22 Οκτωβρίου, του αυτού έτους, τελεί τα θυρανοίξια του Κοιμητηριακού Ιερού Ναού. Ουσιαστικά πρόκειται για την ολοκλήρωση ενός μεγάλου αγώνα για τη συνολική διαφύλαξη του μεγαλύτερου και σημαντικότερου ορθόδοξου νεκροταφείου της Κωνσταντινούπολης. Το πρώτο βήμα είχε γίνει το 2009, όταν ο Πατριάρχης και η Κοινότητα Σταυροδρομίου του Πέραν, με επικεφαλής της Εφοροεπιτροπής τον δραστήριο Γιώργο Παπαλιάρη, ξεκινούν την αποκατάσταση 44 μνημείων εξαιρετικής ομορφιάς. Το κόστος καλύπτεται από χορηγίες που συγκεντρώθηκαν στην Ελλάδα από τον Ρωμιό (Αθηναίο από το 1964) Νίκο Μιχαηλίδη. Εξειδικευμένοι τεχνίτες ανέλαβαν αυτό το απαιτητικό έργο για να δώσουν πάλι πνοή σε ταφικά αγάλματα και μνημεία που είναι πραγματικά αριστουργήματα.

Τα ταφικά μνημεία

Εδώ είναι συγκεντρωμένα ταφικά μνημεία γνωστών και επιφανών ευπατριδών και λογίων του Γένους. Μνημεία πραγματικά καλλιτεχνήματα όπως των τραπεζιτών Ζαρίφη, των Σκυλίτση, των Νεγρεπόντη, των Ηλιάσκων, των Ζαφειρόπουλων και πολλών άλλων. Τα ταφικά αυτά καλλιτεχνήματα κατασκευάστηκαν από πολύ γνωστούς καλλιτέχνες όπως ο Γάλλος Antonin Mercié, έργα του οποίου κοσμούν το Λούβρο, ο Γιώργος Μπονάνος, ο Μιχάλης Τόμπρος, ο Luigi Giona και πολλοί Τήνιοι, όπως ο Λάζαρος Σώχος ή οι αδελφοί Λυρίτη, κατασκευαστές του αγάλματος του Ατατούρκ στη Ραιδεστό. Εν κατακλείδι το Σισλί είναι σιωπηλός μάρτυρας της έντονης ελληνικής παρουσίας στον Βόσπορο. Στέκει εκεί για να θυμίζει την άνθηση της ρωμαίικης κοινότητας που άφησε πίσω της σπουδαία έργα. Μιας κοινότητας της οποίας ένα σημαντικό δυναμικό της κομμάτι αποτελούσε πάντα η χιακή παροικία της Κωνσταντινούπολης. Το Κοιμητήριο του Σισλί δημιουργήθηκε την ίδια εποχή, από τα μέσα του 19ου αιώνα μέχρι και τις αρχές του 20ου, που έγιναν και τα σημαντικότερα σχολεία, νοσοκομεία, ορφανοτροφεία, φιλανθρωπικοί και αθλητικοί σύλλογοι ή εκκλησίες της φιλοπρόοδης Ομογένειας. Παράλληλα, είναι η τελευταία κατοικία σπουδαίων μελών της, από τους Ζαρίφη, τους Σκυλίτση και τους Νεγρεπόντη, μέχρι τους Ροδοκανάκη και τόσους άλλους που άφησαν τα χνάρια τους στην Κωνσταντινούπολη.

(Πηγές: www.kathimerini.g, http://www.stavrodromion.org/el, http://constantinoupoli.com/)

Ειδήσεις σήμερα

Μπείτε στην ομάδα μας στο Viber και δείτε όλες τις ειδήσεις από τη Χίο και το Βόρειο Αιγαίο. Ακολουθήστε μας στο Google News. Σχολιάστε στην σελίδα μας στο Facebook.

Ο Πολίτης είσαι εσύ. Γίνε συνδρομητής της εβδομαδιαίας έντυπης έκδοσης.