ΑΝΔΡΕΑΣ ΓΑΝΙΑΡΗΣ: Μια ζωή στην τέχνη της βιβλιοδεσίας

Ο Ανδρέας Γανιάρης υπηρετεί με πάθος την τέχνη βιβλιοδεσία, όταν φεύγει από τη ζωή το 2006, μετά από οξύ εγκεφαλικό, σε ηλικία 80 ετών. Είναι γιος του εκδότη και ποιητή Χρυσόστομου Γανιάρη, έμαθε από πολύ μικρός την τέχνη της βιβλιοδεσίας κοντά στη μητέρα του, πρωτοπόρο στην Ελλάδα, την Ευφημία Γανιάρη. Μαζί με την αδερφή του, Ανθούλα Γανιάρη, ήταν για πολλά χρόνια οι εκφραστές της βιβλιοδεσίας τέχνης στην Ελλάδα. «Στη βιβλιοδεσία τέχνης κάθε βιβλίο είναι μια ξεχωριστή περίπτωση, έχει τη δική του προσωπικότητα. Έτσι, τα μοτίβα που επιλέγονται να το στολίσουν πρέπει να δένουν αρμονικά με το θέμα του βιβλίου, μας έλεγε την ώρα που μας ξεναγούσε στα εργαλεία του και μας έδειχνε καμαρώνοντας τα βραβεία που είχε δεχτεί για την τέχνη του», δήλωνε η κόρη του Φρόσω η οποία αποτελεί την τρίτη γενιά της οικογένειας Γανιάρη, που αφοσιώνεται στην τέχνη της βιβλιοδεσίας. Τα τελευταία χρόνια είχε εγκατασταθεί στη Ραφήνα, με τη δεύτερη σύζυγο του, τη Βεατρίκη. Διατηρούσε εκεί ένα μικρό εργαστήρι, με τα στοιχειώδη εργαλεία για λίγους φίλους όπως είπε στη «K» μόλις πριν από 10 μέρες. Μέχρι το τέλος του ήταν θαλερός, δημιουργικός, ευπροσήγορος και ευγενής. Στην ελληνική βιβλιοδεσία τέχνης έχει γράψει τη δική του μεγάλη ιστορία και έχει αφήσει πολλούς άξιους μαθητές.

Διεθνείς Διακρίσεις

Η μητέρα του, η Ευφημία Γανιάρη, πριν από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ασχολήθηκε επαγγελματικά με τη βιβλιοδεσία, συμμετέχοντας στις πρωτοποριακές πνευματικές αναζητήσεις της εποχής. Τα παιδιά της οικογένειας, ο Ανδρέας και η αδελφή του Ανθούλα, ακολουθούν τα βήματα της μητέρας τους και ασχολούνται με τη βιβλιοδεσία. Συνεχίζουν και αναπτύσσουν την τέχνη της, όταν εκείνη, προς το τέλος της Κατοχής, αφήνει την τελευταία της πνοή στο εκτελεστικό απόσπασμα για την αντιστασιακή της δράση.
Ο Ανδρέας σπουδάζει αρχικά Πολιτικές και Οικονομικές Επιστήμες και από το 1954 αφοσιώνεται στη βιβλιοδεσία, ιδρύοντας με την αδελφή του τη «Βιβλιοφιλική Γωνιά», επί της οδού Βουκουρεστίου 16 στην Αθήνα. Από πολύ νωρίς οργανώνουν εκθέσεις και συμμετέχουν σε διεθνείς διαγωνισμούς. Το 1971 απονέμεται στον Ανδρέα αργυρό μετάλλιο στον Παγκόσμιο Διαγωνισμό Βιβλιοδεσίας Τέχνης στην Ασκόνα της Ελβετίας. Ήδη από τη δεκαετία του 1960 δημοσιεύει μαχητικά άρθρα σε περιοδικά, για την βιβλιοδεσία ως τέχνη, και έκφραση ενός προσωπικού δημιουργού. Το 1983 κυκλοφορεί από τον ΕΟΜΜΕΧ το πρώτο του βιβλίο, σε συνεργασία με την κόρη του Φρόσω, «Βιβλιοδεσία. Τέχνη και Τεχνική». Το 1997, ενώ έχει εκδοθεί ένα βιβλίο με αφηγήματα για την προσωπική του σχέση με την τέχνη της βιβλιοδεσίας, κυκλοφορούν συγκεντρωτικά, σε έναν τόμο με τίτλο «Βιβλιοδεσία Γανιάρη», οι σημαντικότερες βιβλιοδεσίες της οικογένειας Γανιάρη, της Ευφημίας, της Ανθούλας, του Ανδρέα και της Φρόσως. 

Εικαστική Βιβλιοδεσία

O Ανδρέας Γανιάρης «εισαγάγει» την εικαστική βιβλιοδεσία, δηλαδή τη βιβλιοδεσία ως μοναδικό εικαστικό έργο, στο οποίο αποτυπώνεται η ανάγνωση του περιεχομένου και η εικαστική του απόδοση από το βιβλιοδέτη, ώστε να γίνει αμέσως αποδεκτός, από τα μέσα της δεκαετίας του 1950, με ενθουσιασμό από τον πνευματικό κόσμο της χώρας. Ο ίδιος την αποκαλούσε «βιβλιοδεσία τέχνης», αποδίδοντας το «reliure d’ art», την τάση δηλαδή στη βιβλιοδεσία που εμφανίζεται στη Γαλλία στα τέλη του 19ου αιώνα κι έπαιξε ρόλο στο κίνημα του Μοντερνισμού, αφού πρωταγωνιστές του όπως ο Paul Klee και άλλοι πειραματίζονται με τη βιβλιοδεσία ως εκφραστικό μέσο.
Για την Ελλάδα ο Γανιάρης αποτελεί τον κυριότερο εκπρόσωπο του ρεύματος, συνδέοντάς το με τους προβληματισμούς της γενιάς του ’30 και χρησιμοποιώντας μοτίβα και μορφές που παραπέμπουν στη διαχρονικότητα του ελληνισμού.

Το 1997, στην έκθεση που διοργάνωσε στη Στοά του Βιβλίου το σωματείο Οι Φίλοι της Βιβλιοδετικής Τέχνης Ελλάδας, η πρόεδρός του Αγγελική Δούση δήλωνε στο ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗ : «σήμερα στην Ελλάδα υπάρχουν αξιόλογοι καλλιτέχνες που καλύπτουν όλη την γκάμα της βιβλιοδετικής τέχνης, παραδοσιακή, σύγχρονη και μοντέρνα, και είναι τόσο ικανοί, ώστε η Παγκόσμια Οργάνωση Φίλων της Βιβλιοδετικής Τέχνης(ARA), που δημιουργήθηκε στη Γαλλία το 1982 από τον Μαρσέλ Γκαριγκού, συμπεριέλαβε τη χώρα μας, τον Μάιο του 1996, ως το 5ο επίσημο μέλος της», για να συνεχίσει: «Στην ευρωπαϊκή ήπειρο η βιβλιοδεσία ξεκίνησε από την Ελλάδα, για να κυριολεκτούμε, από το Βυζάντιο. Υπήρχαν πάντα άξιοι βιβλιοδέτες που μάθαιναν την τέχνη από πατέρα σε γιο και από τεχνίτη σε τεχνίτη. Το 1985 η βιβλιοδεσία πήρε νέα πνοή στη χώρα μας με τη λειτουργία της σχολής βιβλιοδεσίας του ΕΟΜΜΕΧ. Ήταν εργαστήρι βιβλιοδεσίας τέχνης και δίδασκαν τρεις σημαντικοί άνθρωποι του βιβλίου: Ο Ανδρέας Γανιάρης την ιστορία του βιβλίου και της βιβλιοδεσίας, η Φρόσω Γανιάρη την τεχνική της βιβλιοδεσίας και ο Γιώργης Βαρλάμος το σχέδιο και την αισθητική του βιβλίου. … Από τη σχολή βγήκαν νέοι βιβλιοδέτες και αρκετοί απ' αυτούς συνέχισαν τις σπουδές στο εξωτερικό. Άρχισε πια να κινείται η βιβλιοδεσία από νέους ανθρώπους που είχαν σπουδάσει αυτή την τέχνη ".

Την ίδια αυτή προσέγγιση στη βιβλιοδεσία υιοθετούν και οι Γιώργος Αβαγιανός, ο οποίος άλλωστε υπήρξε μαθητής του Γανιάρη, που έφυγε το 1998 και Τάκης Κορκολής. Σήμερα, η ίδια τάση συνεχίζεται, με διεθνείς διακρίσεις από τους μαθητές της Σχολής Βιβλιοδεσίας που ίδρυσε ο Γανιάρης το 1986 στο πλαίσιο του ΕΟΜΜΕΧ, με τη συνεργασία του σπουδαίου ζωγράφου και χαράκτη Γιώργου Βαρλάμου και της κόρης του Φρόσως. Η προσφορά του αυτή μπορεί να θεωρηθεί εξίσου σημαντική με το έργο του. Η Σχολή λειτούργησε περίπου δέκα χρόνια. Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι τα εργαστήρια και των τριών συνεχίζουν να λειτουργούν έως σήμερα από τα παιδιά τους.

Πηγές:

1. http://vivlioamphiastisnet.blogspot.gr/.../09/blog-post.html
2. Εφημερίδα η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, της Όλγας Σέλλα (24.01.2006)
3. https://www.facebook.com/estudio.gallery
4. Εφημερίδα «Ριζοσπάστης», του Η. Μόρτογλου ( 7.12.1997)

Ειδήσεις σήμερα

Μπείτε στην ομάδα μας στο Viber και δείτε όλες τις ειδήσεις από τη Χίο και το Βόρειο Αιγαίο. Ακολουθήστε μας στο Google News. Σχολιάστε στην σελίδα μας στο Facebook.

Ο Πολίτης είσαι εσύ. Γίνε συνδρομητής της εβδομαδιαίας έντυπης έκδοσης.