Άγιος Επίσκοπος Χίου Πλάτων Φραγκιάδης - Η Οδύσσεια των Ιερών του Λειψάνων από τον απαγχονισμό του έως σήμερα

Είναι Κυριακή 23 Απριλίου1822, 5 Μαΐου με το σημερινό νέο ημερολόγιο και στην περιβόητη φρικτή Σκοτεινή Φυλακή του Φρουρίου της Χίου, εισέρχεται ο αιμοσταγής Οθωμανός διοικητής του νησιού Βαχίτ Πασάς, συνοδευόμενος από ιεροδικαστές και δημίους, ανακοινώνοντας την καταδικαστική απόφαση για τους έγκλειστους Ιεράρχη, ιερωμένους και προκρίτους: «Ο Αρχιερεύς Πλάτων και οι λοιποί κατηγορηθέντες ότι έλαβον μέρος εις την ενεργηθείσαν στάσιν της νήσου απεδείχθησαν ένοχοι της αποδιδομένης εις αυτούς πράξεως, όθεν και καταδικάζονται εις την ποινήν του θανάτου». Ο απαγχονισμός λαμβάνει χώρα, ως γνωστόν, στη σημερνή πλατεία Βουνακίου, με την εντολή οι σοροί των θυμάτων να παραμείνουν στα ικριώματα επί τριήμερο, ενώ στη συνέχεια επιτρέπεται στον οθωμανικό και εβραϊκό χιακό όχλο να τις παραλάβουν και να τις ρίξουν στη θάλασσα.

Πρώτος σταθμός οι Οινούσσες

Το ταλαιπωρημένο και κατακρεουργημένο σώμα του Μητροπολίτη Πλάτωνα βρίσκεται λόγω των κυμάτων στις Οινούσσες, όπου αναγνωρίζεται από τον ιερέα του νησιού π. Γεώργιο Λαιμό. Ο ιερέας, μοναδικός μάλλον του νησιού, παραλαμβάνει το σκήνωμα του μαρτυρικού Ιεράρχη, το οποίο ενταφιάζει με κάθε τιμή σε παρακείμενο αγρό. Αν και δεν διευκρινίζεται τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή το σημείο ταφής των λειψάνων, σε Έλληνες και Αγαρηνούς της ευρύτερης περιοχής, αυτά παραμένουν στην Αιγνούσα για μια τετραετία. Το 1826, ο διάκονος Δημήτριος Λαιμός διενεργεί ανακομιδή των μαρτυρικών λειψάνων, τα οποία μεταφέρει στο νησί της Σύρου, όπου ήδη από το 1821 είχαν αρχίσει να συρρέουν οικογένειες Χίων. Η καταστροφή της Χίου το 1822, οι δυσμενείς συνθήκες που εν γένει επικρατούν στην περιοχή εις βάρος των Ελλήνων, καθώς και οι βάρβαρες συμπεριφορές των Οθωμανών προς τους Χριστιανούς δημιουργούν ένα έντονο προσφυγικό ρεύμα από το Βόρειο και Ανατολικό Αιγαίο προς τις Κυκλάδες και κυρίως προς την Ερμούπολη, την οποία θεωρούν -σύμφωνα με την εφημερίδα «ΕΡΜΗΣ» ως το «ασφαλέστερον και καταλληλότερον µέρος δια το εµπόριόν των […] είναι όµως γνωστόν ότι κατέφυγαν εις Κέαν πρώτον, όπου οι κάτοικοι ηρνήθησαν έδαφος προς εγκατάστασιν εκ φόβου του τουρκικού στόλου».

Με την άφιξη του διακόνου Δημητρίου Λαιμού, πιθανώς το 1859, στην πρωτεύουσα των Κυκλάδων, αναζητήθηκε αμέσως ένα ασφαλές μέρος για την τοποθέτηση των λειψάνων του Αγίου Πλάτωνος, ώστε να μην τεθεί ζήτημα ασφαλείας αλλά να μπορούν να αποδοθούν και οι πρέπουσες στην ηρωική μορφή του Επισκόπου της Χίου τιμές. Για χρόνια, όμως, το ζήτημα παρέμενε αδρανές και τα λείψανα φυλάσσονται πιθανότατα στον Μητροπολιτικό Ναό Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Ερμούπολης. Την ίδια περίπου περίοδο, ξεκινά συζήτηση σχετικά με την πρόταση ανέγερσης ενός μνημείου προς τιμήν του Αγνώστου Στρατιώτη και με αφορμή τη συμπλήρωση 25 ετών από την έλευση του Βασιλιά Όθωνα στην Ελλάδα. Σχέδια – προτάσεις από σπουδαίους γλύπτες της εποχής, σαν τον Λ. Φυτάλη και Ξ. Βίσελ, αλλά λόγω οικονομικής δυσπραγίας το ζήτημα παγώνει για περίπου 12 χρόνια πριν επανέλθει στο προσκήνιο το 1870. Τα σχέδια για τη δημιουργία του μνημείου και παρακείμενου Ναού στην περιοχή Δήλι ανατίθενται τώρα στον πασίγνωστο αρχιτέκτονα Ερνέστο Τσίλλερ και μετά την αποχώρησή του από τα έργα του νησιού στον Δ. Ελευθεριάδη, χωρίς εντέλει να ευδοκιμήσει το έργο μέχρι το 1880.

Μνημείο δύο Μητροπολιτών

Πρόοδος σημειώνεται με την ανάθεση του έργου στον Τήνιο γλύπτη Γεώργιο Βιτάλη, ο οποίος, αφού ζήτησε τη γνώμη του Τσίλλερ, δημιουργεί μαρμάρινο μνημείο με τη μορφή λιονταριού «υπέρ των υπέρ Πίστεως και Πατρίδος απαγχονισθέντων, σφαγιασθέντων και κατά των ιερόν Αγώνα πεσόντων Ελλήνων και Φιλελλήνων, ων τα οστά κείνται άταφα εν γη Ελληνική μεν αλλά δούλη». Στη βάση του εν λόγω μνημείου, μπροστά από τον εμβληματικό ναό της Αναστάσεως λόφου Βροντάδου της νήσου Σύρου, τοποθετούνται, όπως αναφέρει ο Ερμουπολίτης ιστοριοδίφης Ανδρέας Δρακάκης, τα ιερά λείψανα του Ιερομάρτυρος Πλάτωνος, καθώς και τα οστά του Μητροπολίτη Σύρου & Τήνου Δανιήλ Κοντούδη, Χίου επίσης την καταγωγή, ο οποίος πριν τη μετοίκησή του στην Ερμούπολη είχε διαδεχθεί τον Πλάτωνα στον αρχιερατικό θώκο της Χίου. Τα οστά των δύο Ιεραρχών παραμένουν ασφαλισμένα εντός του μνημείου μέχρι τη μεταφορά του έργου στο κηπάριο έμπροσθεν του Ιερού Ναού Αγίου Νικολάου (περίπου το 1888). Το μνημείο παραμένει έως και σήμερα ως το Ηρώον της πόλης της Ερμούπολης. Από τη στιγμή της προαναφερθείσας μεταφοράς του μνημείου έως και το 1930, τα λείψανα του μάρτυρος Πλάτωνος παραμένουν προς φύλαξη στον Ιερό Ναό της Αναστάσεως, ενώ στις 15 Ιουνίου 1930 το μεγαλύτερο μέρος τους μεταφέρεται και πάλι στις Οινούσσες. Εκεί τοποθετούνται σε μαρμάρινο μνημείο εντός του Ιερού Ναού Αγίου Νικολάου Οινουσσών. Στον ναό της Αναστάσεως Σύρου παραμένουν μέχρι και σήμερα τα οστά του Μητροπολίτη Δανιήλ.

Επιστροφή στη Χίο

Τα οστά του Εθνομάρτυρα μεταφέρονται τελικά στη γενέτειρά του το 1973, επί Μητροπολίτου Χίου Χρυσοστόμου (Γιαλούρη) και τοποθετούνται στον μαρμάρινο αδριάντα που καλλιτεχνήθηκε προς τιμήν του μπροστά από το Δημαρχείο της πόλης της Χίου. Στο βάθρο του είναι χαραγμένα το όνομα και η ημέρα του απαγχονισμού του: «ΕΘΝΟΜΑΡΤΥΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΠΛΑΤΩΝ ΦΡΑΓΚΙΑΔΗΣ. ΑΠΗΓΧΟΝΙΣΘΗ ΥΠΟ ΤΩΝ ΤΟΥΡΚΩΝ ΤΗΝ 28Η ΑΠΡΙΛΙΟΥ 1822». Και λίγο πιο κάτω η ευαγγελική ρήση: «Ο ΠΟΙΜΗΝ Ο ΚΑΛΟΣ ΤΗΝ ΨΥΧΗΝ ΑΥΤΟΥ ΤΙΘΗΣΙΝ ΥΠΕΡ ΤΩΝ ΠΡΟΒΑΤΩΝ». Ο εν λόγω αδριάντας συνεχίζει να στέκει στην Κεντρική Πλατεία Βουνακίου χωρίς όμως τα λείψανα να βρίσκονται πλέον στο εσωτερικό του. Στις 19 Ιουνίου 2013, τα οστά μεταφέρονται με κάθε αρμόζουσα βυζαντινή μεγαλοπρέπεια και κατάνυξη στον Μητροπολιτικό Ναό των Αγίων Μηνά, Βίκτωρος και Βικεντίου Χίου. Η υποδοχή συντελείται από τον Μητροπολίτη Χίου, Ψαρών και Οινουσσών κ.κ. Μάρκο.

Πηγές:

1. Εργασία του φοιτητή της Νομικής Σχολής του Α.Π.Θ. κ. Γεωργίου Μακαγιού.
2. Ιστοσελίδα www.exapsalmow.gr
3. Ιστοσελίδα www.pentapostagma.gr

Ειδήσεις σήμερα

Μπείτε στην ομάδα μας στο Viber και δείτε όλες τις ειδήσεις από τη Χίο και το Βόρειο Αιγαίο. Ακολουθήστε μας στο Google News. Σχολιάστε στην σελίδα μας στο Facebook.

Ο Πολίτης είσαι εσύ. Γίνε συνδρομητής της εβδομαδιαίας έντυπης έκδοσης.