«Άγαλμα Βύρωνος» ανήγγελλε ο παραδοσιακός εισπράκτορας των πάλαι ποτέ κιτρίνων τρόλεϊ στη γραμμή 2 του Παγκρατίου, μερικές δεκαετίες πίσω, και ήταν η πρώτη κεντρική στάση της γραμμής προ της πλατείας Συντάγματος. Γνωστά όλα αυτά στους μεγαλύτερους, όσους, χρήστες της αστικής διαδρομής στην πρωτεύουσα, όμως αυτό που δεν είναι ευρέως γνωστό, το συγκεκριμένο γλυπτό έγινε με χορηγία του Δημητρίου Στεφάνοβιτς Σκυλίτση, πρωτότοκου γιού του Ζαννή, ιδρυτή του γνωστού χιακού εμπορικού οίκου και παράλληλα γενάρχη γνωστών και μεγάλων εθνικών ευεργετών. Ομοίως γνωστό ότι το άγαλμα είναι τοποθετημένο στη συμβολή των λεωφόρων Αμαλίας και Όλγας.
Η απόδοση στο Λόρδο Βύρωνα και η Ολυμπιακή Ιδέα
Ο Δημ. Στ. Σκυλίτσης, στη δύση του βίου του, αποφασίζει να εγκατασταθεί στην Αθήνα. Με αφορμή την επιθυμία του αυτή παραγγέλλει τη γλυπτική σύνθεση που παριστάνει την Ελλάδα να στέφει το Λόρδο Βύρωνα, έργο που ήδη είχε οριστεί ως σύμβολο της πρώιμης ολυμπιακής κίνησης. Πλήθος προσώπων και γεγονότων αποδίδουν τη μεγαλειώδη συνέχεια και σύνδεση των Ζαππείων Ολυμπιάδων (προαγγέλλων) με τους Διεθνείς Ολυμπιακούς Αγώνες του 1896. Στο πλαίσιο των διαγωνισμών της τέταρτης διοργάνωσης (1888) -η πρώτη έλαβε χώρα το 1859, στο αδιαμόρφωτο ακόμη Καλλιμάρμαρο Παναθηναϊκό Στάδιο-, εκτίθεται σε πρόπλασμα από τον τελευταίο καλλιτέχνη που συνέβαλε στην ολοκλήρωση της σύνθεσης, τον Τήνιο Λάζαρο Σώχο (1859-1911). Η δημιουργία τελικά του έργου καθίσταται περιπετειώδης.
Τελικά το γλυπτό ολοκληρώνεται αφού είχε αποβιώσει ο χρηματοδότης του, ο ευεργέτης και πρόεδρος του Συλλόγου «Βύρων», Σκυλίτσης, ο αδελφός του οποίου Παύλος και εκτελεστής της διαθήκης του, επέλεξε τον πρώτο γλύπτη του, τον Γάλλο Henri Michel Antoine Chapu (1833-1891). Τη σκυτάλη, για την ακρίβεια τη σμίλη, παίρνει ο κλασικός εικαστικός, Γάλλος επίσης, Jean Alexandre Joseph Falquiere (1831-1900), για να το ολοκληρώσει ο Λ. Σώχος. Η γλυπτή σύνθεση βρίσκεται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος στις παραμονές των Ολυμπιακών Αγώνων του 1896, οπότε και τοποθετείται στη θέση όπου βρίσκεται έως και σήμερα συμβολή των προαναφερθεισών λεωφόρων, στον κήπο του Ζαππείου Μεγάρου.
Η ευγνωμονούσα Ελλάς
Στο άγαλμα, η Ελλάδα έχει τη μορφή ημίγυμνης καθήμενης γυναίκας, στεφανώνει το Βύρωνα με κλαδί φοίνικα ως ένδειξη ευγνωμοσύνης για τις υπηρεσίες του προς αυτήν. Η μόνη σύνδεση του Βύρωνα με τη μορφή της Ελλάδος γίνεται μέσω του βλέμματος και της στροφής του κεφαλιού. Τόσο η παλάμη όσο και το υπόλοιπο σώμα του κορυφαίου Φιλέλληνα δεν βρίσκονται σε διαλεκτική μορφή με τη συμβολική μορφή της Ελλάδος. Πιο αναλυτικά η Ελλάδα, αποδιδόμενη σε μεγαλύτερη κλίμακα, έχει σχεδόν αγκαλιάσει τον Ήρωα. Αποδίδεται ανυπόδητη, με ωοειδές πρόσωπο και ένα είδος κεφαλόδεσμου με πτυχές, που φτάνουν έως χαμηλά στην πλάτη, να καλύπτει τα μαλλιά της. Ο Βύρων με τη σειρά του, εμφανίζεται ως αγένειος νεαρός, με στρογγυλό πρόσωπο και περιποιημένη κόμμωση. Φορά κομψά ευρωπαϊκά ενδύματα και μπότες. Η μισοξαπλωμένη γυμνή ανδρική μορφή συμβολίζει τον υπόδουλο Ελληνισμό. Στο μνημειακών διαστάσεων κυκλικό βάθρο με ανάγλυφες διακοσμήσεις στο επάνω μέρος του υπάρχει η επιγραφή:
INVENIT CHAPU/ SCULPSIT A. FALGUIERE
και κάτω από αυτήν η επιγραφή
Η ΕΛΛΑΣ ΤΟΝ ΒΥΡΩΝΑ
Και η αφιέρωση στο βάθρο
ΥΠΕΡ ΤΗΣ ΠΑΤΡΙΔΟΣ ΕΚ ΤΩΝ ΙΔΙΩΝ/
ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΣΤΕΦΑΝΟΒΙΚ ΣΚΥΛΙΤΣΗ
Προστριβή με τον Χαρίλαο Τρικούπη
Έχει προηγηθεί διαφωνία του δωρητή με την ελληνική Κυβέρνηση και συγκεκριμένα με τον πρωθυπουργό Χαρίλαο Τρικούπη.
Ο δωρητής Δημήτριος ζητά από τον τελευταίο μία θέση στην πλατεία Συντάγματος για να τοποθετηθεί το άγαλμα. Προσκρούει στην άρνηση του Τρικούπη που του αντιπροτείνει το Ζάππειο. Ο Ευεργέτης επανέρχεται με νέα πρόταση. Θα δωρίσει ένα νοσοκομείο με την προϋπόθεση να στηθεί το μνημείο στην πλατεία Συντάγματος. Ο Πρωθυπουργός ενοχλημένος θεωρεί τη νέα πρόταση «ηθικό εκβιασμό» και δεν ενδίδει.
Ο Σκυλίτσης δεν κτύπησε την πόρτα της Ελλάδας τρίτη φορά. Η προσφορά του στράφηκε στη Γαλλία. Πεθαίνει το 1893, όμως με τη διαθήκη του άφηνε 5 εκατομμύρια φράγκα για να γίνει μία εκκλησία και ένα έργο φιλανθρωπίας. Ο αδελφός του Παύλος ανέλαβε την εκτέλεση των επιθυμιών του. Χάρισε ένα οικόπεδο 10 στρεμμάτων στην αδελφότητα Petites Soeurs des Pauvres (Μικρές Αδελφές των Φτωχών) στο Παρίσι, όπου ανέγειρε ένα γηροκομείο τριακοσίων θέσεων. Το Ίδρυμα λειτουργεί με 35 μοναχές της αδελφότητας, μια δωρεά την οποία ο Πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας Félix Faure αποδέχεται με το διάταγμα της 22ας Μαρτίου 1897, ενώ το επισκέπτεται επίσημα το επόμενο έτος. Όμως και το γλυπτό με το Λόρδο Βύρωνα ολοκληρώνεται και τοποθετείται τελικά στο Ζάππειο τον Ιανουάριο του 1895.
Και αντιδράσεις
Η σύμπνοια δεν ανήκει στα χαρίσματα της φυλής, έτσι ώστε σε οποιοδήποτε θέμα, μεγάλο ή μικρό, πολιτικό, δογματικό, ακόμη και καλλιτεχνικό, να υπάρχουν αντιδράσεις πολλές φορές βίαιες σε λόγους και πράξεις. Έτσι το έργο, που θεωρήθηκε σκανδαλώδες την εποχή του, προκαλεί την οργή του άλλου μεγάλου Τηνίου γλύπτη, Δημήτριου Φιλιππότη, ο οποίος δηλώνει στην «Παλιγγενεσία»: «Ντρέπομαι ως Έλληνας γιατί το έργο δεν έχει ούτε σύμβολον ούτε εθνικότητα. Την δε Ελλάδα παρέστησεν ο ξένος γλύπτης ως κοινήν γυναίκα με κρεμασμένους τους μαστούς».
( Πηγές: http://fa-elia-miet-errata.blogspot.com/ , https://www.wikipedia.org/ , https://mikros-romios.gr/ και www.lifo.gr)
Ειδήσεις σήμερα
Μπείτε στην ομάδα μας στο Viber και δείτε όλες τις ειδήσεις από τη Χίο και το Βόρειο Αιγαίο.
Ακολουθήστε μας στο Google News. Σχολιάστε στην σελίδα μας στο Facebook.
Ο Πολίτης είσαι εσύ. Γίνε συνδρομητής της εβδομαδιαίας έντυπης έκδοσης.
facebook
youtube
instagram
X
