Η δεύτερη θητεία του ήταν αναμφίβολα η πιο περιπετειώδης προεδρική θητεία στην τεσσαρακονταετή ιστορία του θεσμού του Προέδρου της Δημοκρατίας. Οι συνεργάτες του παραδέχονται πως από το 2010 και μετά έχασαν τον ύπνο τους στην προσπάθειά του να δώσουν θεσμικές λύσεις που θα ικανοποιούσαν τόσο το πνεύμα του Συντάγματος, όσο και όλες τις πολιτικές πλευρές. Με το προσωπικό στιλ που συνδυάζει τον κοσμοπολιτισμό διπλωμάτη με τον γιαννιώτικο διαφωτισμό, πόσο επηρέασε ο Πρόεδρος Κάρολος Παπούλιας τις πολιτικές εξελίξεις κατά τη θητεία του; Αν ήταν άλλος στη θέση του η πρόσφατη ελληνική ιστορία θα γραφόταν διαφορετικά;
Σήμερα αφήνει το Προεδρικό Μέγαρο υποδεχόμενος το απόγευμα τον επόμενο Πρόεδρο, Προκόπη Παυλόπουλο. Ο νέος Πρόεδρος μπαίνει στην Ηρώδου Αττικού προετοιμασμένος. Γνωρίζει τη λειτουργία της Προεδρίας, καθώς έχει διατελέσει προϊστάμενος της νομικής υπηρεσίας επί Κωνσταντίνου Καραμανλή. Έκτοτε εξελέγη πολλές φορές βουλευτής και διατέλεσε υπουργός Εσωτερικών επί πέντε χρόνια. Θα πρέπει να μπαίνει στο Προεδρικό Μέγαρο οπλισμένος για τα δύσκολα, γιατί αν και θα έχει περιορισμένες αρμοδιότητες, η πραγματική δραστηριότητα ενός Προέδρου συνήθως δεν φαίνεται.
Οι προτεραιότητες του νέου Προέδρου
Για σήμερα το απόγευμα στις έξι είναι προγραμματισμένη η ορκωμοσία του νέου Προέδρου της Δημοκρατίας, Προκόπη Παυλόπουλου. Ο κ. Παυλόπουλος αμέσως μετά την ορκωμοσία του στη Βουλή θα πάει στο Σύνταγμα, όπου θα καταθέσει στεφάνι στο μνημείο του Άγνωστο Στρατιώτη. Ύστερα θα μεταβεί στο Προεδρικό Μέγαρο, όπου θα τον περιμένει στην είσοδο ο απερχόμενος Πρόεδρος. Θα προχωρήσουν μέχρι το Προεδρικό γραφείο, εκεί θα έχουν μια συνομιλία και έπειτα ο νέος Πρόεδρος θα ξεπροβοδίσει τον Κάρολο Παπούλια ως την πόρτα, όπου θα τον περιμένει ένα αυτοκίνητο, με το οποίο θα βγει από τον κήπο του Προεδρικού Μεγάρου. Οι δύο άνδρες έχουν ήδη μιλήσει κατ’ ιδίαν, περίπου 45 λεπτά πριν το γεύμα της προηγούμενης Τετάρτης. Σύμφωνα με πληροφορίες ο κ. Παυλόπουλος στη θητεία του θα δώσει έμφαση στις εξωτερικές σχέσεις της χώρας. Φυσικά το πρώτο ταξίδι του θα είναι στη Λευκωσία. Οι επόμενοι προορισμοί του θα είναι σε Βερολίνο και Παρίσι, όπου θα έχει σίγουρα συναντήσεις με τους ομολόγους του Γιοαχιμ Γκάουκ και Φρανσουά Ολάντ. Στις προθέσεις του είναι, επίσης, να ταξιδέψει άμεσα και στις Βρυξέλλες και να συναντήσει τον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ.
Τι είπαν στο τελευταίο γεύμα Κάρολος και Προκόπης
Όσοι έβλεπαν τακτικά τον Κάρολο Παπούλια όλα αυτά τα χρόνια διαπίστωναν ότι ήταν τέρας ψυχραιμίας και ποτέ δεν εκδήλωνε την ανησυχία του. Άνθρωπος προσηνής, μετριοπαθής, συναινετικός. Ακόμα και την τελευταία στιγμή, μία εβδομάδα πριν από την αποχώρησή του από το Προεδρικό Μέγαρο, προσπάθησε να βάλει στο ίδιο τραπέζι, το μεσημέρι της Τετάρτης, με αφορμή γεύμα προς τιμή του διαδόχου του Προκόπη Παυλόπουλου, τον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα και τον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης Αντώνη Σαμαρά, οι οποίοι μετά τις εκλογές δεν είχαν επικοινωνήσει καθόλου.
Στο γεύμα, που για πρώτη φορά γίνεται, παρευρέθησαν δέκα άτομα: εκτός των κκ Παπούλια, Παυλόπουλου, Τσίπρα και Σαμαρά, στο τραπέζι παρακάθισαν, επίσης, από την πλευρά του νυν Προέδρου οι Κωνσταντίνος Γεωργίου, Κωνσταντίνος Μπίτσιος, Κώστας Μηχιώτης και από την πλευρά του επερχόμενου οι Κωνσταντίνος Γεννηματά, Σωτήρης Ρίζος και Πέτρος Μολυβιάτης.
Οι δύο ώρες κύλησαν σε φιλικό κλίμα, ενώ οι Αλέξης Τσίπρας και Αντώνης Σαμαράς χαιρετήθηκαν μιλώντας στον ενικό (- Γεια σου Αλέξη, - Γεια σου Αντώνη). Το μενού περιελάμβανε ψάρια. Στην αρχή σερβιρίστηκαν σαλάτα και γαρίδες, ύστερα σφυρίδα και στο τέλος γλυκό. Όταν τελείωσαν ο Κάρολος Παπούλιας τους πρόσφερε τσίπουρο από την Ήπειρο.
Προκειμένου να σπάσει ο πάγος , ο Κάρολος Παπούλιας και ο Πέτρος Μολυβιάτης θυμήθηκαν τα δύσκολα χρόνια που ήταν συμφοιτητές στη νομική σχολή. Ο κ. Μολυβιάτης παρατήρησε: «από τους 300 φοιτητές της σχολής τότε, οι 280 ήμασταν πειναλέοντες, δεν είχαμε να φάμε» και πρόσθεσε ότι εκείνη η γενιά έβγαλε έναν Πρόεδρο της Δημοκρατίας, δύο υπουργούς Εξωτερικών και μέλη στο Νομικό Συμβούλιο. Ο κ. Παπούλιας με τη σειρά του θυμήθηκε: «Τα παπούτσια μου είχαν τρύπες και έβαζα χαρτόνι».
Λίγο αργότερα ο κ. Μολυβιάτης προχώρησε στο… παρασύνθημα και στάθηκε στο υψηλό επίπεδο σύμπνοιας και συνεργασίας που θα πρέπει να διέπει τις πολιτικές δυνάμεις της χώρας. Σε αυτό συμφώνησε και ο νέος Πρόεδρος της Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος, ο οποίος άδραξε την ευκαιρία να υπογραμμίσει τη σημασία της εθνικής συνεννόησης. Ο Πέτρος Μολυβιάτης αναφέρθηκε στο παράδειγμα του Κωνσταντίνου Καραμανλή και του Ανδρέα Παπανδρέου, οι οποίοι, όπως είπε, αν και τελείως διαφορετικές προσωπικότητες έβρισκαν πάντοτε τρόπους επικοινωνίας μεταξύ τους. Ο κ. Μολυβιάτης, μάλιστα, θυμήθηκε το τελευταίο διάλογο των δύο ηγετών, λίγο πριν την αποχώρηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή από το Προεδρικό Μέγαρο το 1995, προκαλώντας γέλια στους ομοτράπεζούς του, τότε που ο Παπανδρέου υπενθύμισε στον Καραμανλή ότι επέστρεψε στην Ελλάδα μετά από πρόσκλησή του, για να του απαντήσει ο τότε Πρόεδρος της Δημοκρατίας ότι γι’ αυτό οι μισοί των ευγνωμονούν και οι άλλοι μισοί τον καταριούνται. Η πολιτική συζήτηση το μεσημέρι της Τετάρτης κράτησε λίγο και οι συνδαιτυμόνες αναφέρθηκαν κυρίως στον συσχετισμό δυνάμεων στην Ευρώπη, συμφωνώντας στον ηγεμονικό ρόλο που διαδραματίζει η Γερμανία και στο γεγονός ότι η Γαλλία υπολείπεται σε δυναμική. Οι γηραιότεροι του τραπεζιού επέμειναν στην ανάγκη να υπάρχει συνοχή απέναντι στις δύσκολες καταστάσεις, αλλά και ρεαλισμός, στέλνοντας έτσι μηνύματα και στους δύο πολιτικούς αρχηγούς. Ενώ η συζήτηση έρρεε σε γενικά θέματα σχετικά με την Ευρώπη, ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας ενημερώθηκε με ένα σημείωμα από συνεργάτη του, ότι θα πρέπει να συνομιλήσει στο τηλέφωνο με τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Μάρτιν Σουλτς. Μετά από πέντε λεπτά απευθύνθηκε στους συνομιλητές του λέγοντας ότι θα πρέπει να αποχωρήσει. Οι υπόλοιποι έμειναν για λίγο και αποχώρησαν και αυτοί.
Οι πιο δύσκολες στιγμές της Προεδρίας Παπούλια
Ο Κάρολος Παπούλιας, ο στενός συνεργάτης του Ανδρέα Παπανδρέου, που τον επέλεξε ο Κώστας Καραμανλής για Πρόεδρο, αφήνοντας στην αναμονή τον Απόστολο Κακλαμάνη και τον Νίκο Κωνσταντόπουλο και πετυχαίνοντας εκλογή με αριθμό ψήφων – ρεκόρ, 279 στους 300 βουλευτές, η αμφιλεγόμενη προσωπικότητα που μπήκε στο Προεδρικό Μέγαρο με αέρα ανανέωσης και λίγα χρόνια μετά άκουσε τους πιο σκληρούς χαρακτηρισμούς στις διαδηλώσεις των Αγανακτισμένων, ο άνθρωπος που παρά τις συστάσεις της προσωπικής του φρουράς επέμεινε να μένει στο παλιό διαμέρισμα της οδού Ασκληπιού στα Εξάρχεια, φεύγει από την Ηρώδου Αττικού κρατώντας καλά κρυμμένα μυστικά. Όσα είδε και όσα άκουσε από τους πολιτικούς αρχηγούς και τους ξένους ηγέτες κατά πάσα πιθανότητα δεν θα καταγραφούν. Ο Κάρολος Παπούλιας διαβεβαιώνει ότι δεν γράφει κανένα βιβλίο.
Η αλήθεια είναι ότι βρέθηκε αντιμέτωπος με ασύμμετρες καταστάσεις, για τις οποίες κανείς δεν ήταν προετοιμασμένος, εντός και εκτός Ελλάδας. Το ασφυκτικό συνταγματικό κουστούμι του Προέδρου της Δημοκρατίας δεν άφηνε περιθώρια πρωτοβουλιών, καθώς από τη συνταγματική αναθεώρηση του 1986 και μετά, μόνο να αναπέμψει κάποιον νόμο μπορούσε και αυτό στην πράξη, όπως λένε συνεργάτες του, δεν θα είχε πραγματικό αποτέλεσμα, αφού, αν η κυβέρνηση επέμενε, είχε την δυνατότητα να τον καταθέσει ξανά μέσα σε μία εβδομάδα. Όπως, επίσης, υπογραμμίζουν συνεργάτες του καθ’ όλη τη διάρκεια της Προεδρίας του προσπαθούσε να διατηρήσει μια θεσμική απόσταση από όλους τους πολιτικούς αρχηγούς, με στόχο να μη γίνει μέρος του προβλήματος. Κατά τις συναντήσεις του με ξένους ηγέτες, ιδίως, με την Άνγκελα Μέρκελ και τον Φρανσουά Ολάντ, ο κ. Παπούλιας υπογράμμιζε στις κατ’ ιδίαν συζητήσεις το θέμα της ανθρωπιστικής κρίσης και του περιορισμού των πολιτικών της λιτότητας. Επιπλέον οι άνθρωποι του Προεδρικού Μεγάρου στέκονται και στην… αφανή προώθηση θεμάτων εξωτερικής πολιτικής, κυρίως σε σχέση με χώρες της Μέσης Ανατολής και της Αφρικής.
Θεωρούν ότι ήταν σημαντικά τα ταξίδια προς αυτές της χώρες και φέρνουν ως παράδειγμα εκείνα στην Αλγερία και στο Ισραήλ, αλλά και, πιο μακριά, στην Νότια Κορέα.
Πάντως οι πιο δύσκολες στιγμές για την Προεδρία του Κάρολου Παπούλια, ξεκίνησαν την 28η Οκτωβρίου στη Θεσσαλονίκη, όπου για πρώτη φορά δεν κατέστη δυνατόν να πραγματοποιηθεί η παρέλαση. Λέγεται ότι ο θυμός του ήταν τέτοιος που αποτέλεσε βασικό παράγοντα στην απόφαση του Γιώργου Παπανδρέου να ανακοινώσει δημοψήφισμα, προκειμένου να κατασβήσει την κοινωνική ανάφλεξη. Έτσι, μετά και την αντίδραση των εταίρων στην απόφαση του τότε πρωθυπουργού, ξεκίνησε ένα δεκαήμερο διαβουλεύσεων, μέχρι να βρεθεί ο νέος πρωθυπουργός στον οποίο θα συμφωνούσαν ο Αντώνης Σαμαράς και ο Γιώργος Καρατζαφέρης.
Αρχικά ο Παπανδρέου είχε προτείνει τον Φίλιππο Πετσάλνικο, τον οποίο απέσυρε, λίγο πριν τη συνάντηση των τριών αρχηγών, η οποία τελικά ματαιώθηκε όταν ο κ. Καρατζαφέρης θεώρησε ότι έχει αποκλειστεί από τις διαβουλεύσεις. Ήταν εκείνη την ημέρα που οι κ. Παπανδρέου και Σαμαράς βρίσκονταν στο γραφείο του κ. Παπούλια και ο πρόεδρος του ΛΑΟΣ περίμενε στην αίθουσα αναμονής. Τότε η Ρεγγίνα Βάρτζελη είχε τηλεφωνήσει στον πρώην πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ για να του εκφράσει τη βεβαιότητά της ότι το πρόσωπο του κ. Πετσάλνικου δεν περνάει από την κοινοβουλευτική ομάδα του κόμματός τους. Πριν αρχίσουν τις συζητήσεις ο κ. Καρατζαφέρης αποχώρησε εξαγριωμένος και ο κ. Παπούλια έσπευσε να τον ηρεμήσει τηλεφωνικά. Δύο ημέρες μετά συναντήθηκαν και πάλι ο Πρόεδρος και οι τρεις πολιτικοί αρχηγοί, οπότε κατέληξαν στο πρόσωπο του Λουκά Παπαδήμου. Εκείνες οι ημέρες ήταν εξοντωτικές και οι τηλεφωνικές διαπραγματεύσεις ξεκινούσαν από νωρίς το πρωί και ολοκληρώνονταν αργά το βράδυ. Αξίζει να σημειωθεί ότι έξι μήνες αργότερα, μετά τις εκλογές του Μαΐου, όταν προωθούταν η ιδέα της οικουμενικής κυβέρνησης, με τη συμμετοχή της ΝΔ, του ΣΥΡΙΖΑ, του ΠΑΣΟΚ και της ΔΗΜΑΡ, ο κ. Παπούλιας είχε εισηγήσεις να μην επιμείνει σε αυτή την κατεύθυνση, επειδή κάτι τέτοιο θα ήταν αφ’ ενός βραχύβιο και αφ’ ετέρου θα αφηνόταν το πεδίο της αντιπολίτευσης στην Χρυσή Αυγή.
Τώρα πλέον που έφτασε το τέλος της θητείας του, οι άνθρωποι που βρέθηκαν δίπλα του τα περισσότερα χρόνια καταλήγουν: «διαχειρίστηκε τα δύσκολα θέματα χωρίς να βλέπει το προσωπικό κόστος, δεν λαΐκισε για να απαντήσει στις κατηγορίες, δεν θεωρούσε κάτι τέτοιο θεσμικά σωστό».
facebook
youtube
instagram
X
