Το βασικό εργαλείο αποθεραπείας του νησιού από τις ανυπολόγιστες περιβαλλοντικές συνέπειες της μεγαπυρκαγιάς του περασμένου Αυγούστου, αν και παραδόθηκε εδώ και καιρό στους αρμοδίους ουδέποτε είδε το φως της δημοσιότητας.
Η επιτροπή των εμπειρογνομώνων που σύνεστησε λίγο μετά τη φωτιά το Υπ. Ναυτιλίας και Αιγαίου, παρέδωσε τα συμπεράσματα και τις εκτιμήσεις της, για λόγους όμως που είναι απαραίτητο να εξηγηθούν έμειναν κλεισμένα σε πολιτικά συρτάρια.
ΜΙα τυχαία δημοσιογραφική ερώτηση τα φέρνει σήμερα στο φως.
Αν και σημεία τους έχουν εφαρμοστεί, μια ευρεία δημοσιοποίηση τους, θα υποχρέωνε τις αρχές να ακολουθήσουν πιστά, χωρίς παρεκκλίσεις, τις οδηγίες τους και θα δημιουργούσε το κατάλληλο κλίμα στην κοινωνία να τις εφαρμόσεις ευκολότερα κυρίως στη μεταφορά των κτηνοτροφικών κοπαδιών. Η έρευνα, υπό την επίβλεψη του ακαδημαϊκού κ. Χρ. Ζερεφού, έγινε από το ακόλουθο επιστημονικό δυναμικό:
Χρήστο Ζερεφό, Ακαδημαϊκό, Πρόεδρο της Διεθνούς Επιτροπής Όζοντος, Επόπτη του Κέντρου Έρευνας Φυσικής της Ατμοσφαίρας και Κλιματολογίας της Ακαδημίας Αθηνών
Μαργαρίτα Αριανούτσου, Καθηγήτρια, Τμήμα Βιολογίας, Τομέας Οικολογίας και Ταξινομικής, Πανεπιστήμιο Αθηνών
Κωνσταντίνο Καλαμποκίδη, Αναπληρωτή Καθηγητή Φυσικών Καταστροφών, Τμήμα Γεωγραφίας, Πανεπιστήμιο Αιγαίου
Ανδρέα Καραμάνο, τ. Πρύτανη του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, Καθηγητή, Εργαστήριο Γεωργίας, Τμήμα Επιστήμης Φυτικής Παραγωγής, Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Αναστάσιο Ξεπαπαδέα, Καθηγητή, Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών, Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Νικόλαο Μάργαρη, τ. Καθηγητή Διαχείρισης Οικοσυστημάτων, Τμήμα Περιβάλλοντος, Πανεπιστήμιο Αιγαίου
Αρετή Κοντογιάννη, Επίκουρη Καθηγήτρια Οικονομικών του Περιβάλλοντος, Πανεπιστήμιο Αιγαίου
Αναστάσιο Νάστη, Ομότιμο Καθηγητή, Τμήμα Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
Πέτρο Γαγάνη, Επίκουρο Καθηγητή Υδρογεωλογίας, Πανεπιστήμιο Αιγαίου Αθανάσιο Κίζο, Επίκουρο Καθηγητή Αγροτικής Ανάπτυξης, Πανεπιστήμιο Αιγαίου
Ο πολίτης σήμερα δημοσιοποιεί τα βασικότερα σημεία της επιμένοντας ότι είναι αναγκαία μια αναλυτικότερη παρουσίαση της.
ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ Ι
Ο ποσοστιαίος «λογαριασμός»
Διαπιστώθηκε ότι από τον συνολικό αριθμό πεύκων που καταμετρήθηκαν σε όλες τις δειγματοληπτικές θέσεις, το 20% κάηκε ολοσχερώς, το 30% διατήρησε πράσινο φύλλωμα και το 50% καψαλίστηκε (πευκοβελόνες σε καφετί χρώμα). Εκτιμάται ότι επλήγη περίπου το 60% των δασών κωνοφόρων του νησιού.
Διαπιστώθηκε ότι οι κοιλάδες και τα λαγκάδια γύρω από τα βασικότερα χωριά παραγωγής μαστίχας επλήγησαν με μέση σφοδρότητα, με εξαίρεση το χωριό Βέσσα όπου κάηκε συνολικά το 95% των καλλιεργούμενων και δασικών εκτάσεων. Σε αυτές τις περιοχές, καθώς και στους κάμπους των Μεστών και του Πυργίου φύονται τα μαστιχοπαραγωγά δέντρα. Οι εκτιμήσεις που έκαναν λόγο για προσβολή του 20 έως 30% του συνόλου των δέντρων επιβεβαιώνονται από τις πρώτες μετρήσεις στο πεδίο. Από αυτά διαπιστώθηκε ότι το 35% κάηκε ολοσχερώς, το 15% δεν κάηκε ή καψαλίστηκε μερικώς, ενώ το 50% καψαλίστηκε, κυρίως λόγω ακτινοβολίας.
ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ ΙΙ
Ο «λογαριασμός» σε στρέμματα
Από την ανάλυση του δορυφορικού χάρτη σφοδρότητας διαπιστώθηκε αρχικά ότι σε 4.660 στρέμματα παρουσιάστηκε έντονη αναγέννηση. Αυτές είναι συνήθως περιοχές χορτολιβαδικές οι οποίες κάηκαν με χαμηλή σφοδρότητα. Σχεδόν αμέσως μετά τη φωτιά παρουσίασαν αναγέννηση της βλάστησης.
Εντός της περιμέτρου βρέθηκε ότι 38.790 στρέμματα είναι άκαυτες περιοχές. Με χαμηλή σφοδρότητα κάηκαν 55.810 στρέμματα. Πρόκειται για περιοχές όπου η πυρκαγιά είτε δεν έκαψε καθόλου την κόμη των δέντρων και περιορίστηκε σε επιφανειακή δραστηριότητα, είτε καψάλισε μερικώς ή ελαφρώς τμήματα της κόμης, αφήνοντας όμως ένα μεγάλο τμήμα της πράσινο. Στις εκτάσεις αυτές αναμένονται τα μεγαλύτερα ποσοστά επιβίωσης των πεύκων. Με χαμηλή-μέση σφοδρότητα κάηκαν 35.270 στρέμματα που αποτελούν εκτάσεις όπου η βλάστηση καψαλίστηκε σε ποσοστό άνω του 70%.
Στο έδαφος έχει καεί το μεγαλύτερο μέρος της στρωμνής (litter), ενώ συχνά απουσίαζε η λευκή στάχτη. Από τις δειγματοληψίες του Οκτωβρίου διαπιστώθηκε ότι οπωροφόρα δέντρα αλλά και ελαιώνες μπορούν να επιβιώσουν της καύσης με την κατάλληλη φροντίδα, εάν δεν έχουν καεί με μεγάλη σφοδρότητα στον κορμό και τις ρίζες τους (με ποσοστό επιβίωσης 70% των δέντρων αυτών των ειδών που μετρήθηκαν). Στις εκτάσεις που κάηκαν με αυτόν τον τρόπο ήταν συχνό το φαινόμενο του λαμπαδιάσματος (παθητική πυρκαγιά κόμης), ενώ σπανιότερα παρουσιάζονταν ενεργή (εξαρτημένη) πυρκαγιά κόμης.
Τέλος, 12.600 στρέμματα βλάστησης κάηκαν με μέση-υψηλή και υψηλή σφοδρότητα, κάτι που έχει ως αποτέλεσμα τα κωνοφόρα δέντρα να χάσουν τελείως το φύλλωμα τους και ένα τμήμα των μικρών κλαδιών τους, επειδή καταναλώθηκαν πλήρως από ενεργή πυρκαγιά κόμης, ενώ σπανιότερα παρουσιάστηκε κατά θέσεις ανεξάρτητη πυρκαγιά κόμης.
Στις περιοχές αυτές παρουσιάζεται ολοκληρωτική καύση των δέντρων (κορμός μαυρισμένος, μικρά κλαδιά αποτεφρωμένα, ολοκληρωτική κατανάλωση του φυλλώματος) αλλά και πλήρης καύση της επιφανειακής βλάστησης. Επιπλέον, η πυρκαγιά συνήθως εισχωρούσε κάποια εκατοστά μέσα στο έδαφος μέχρι και το επίπεδο της ανόργανης ύλης, καίγοντας μικρές ρίζες αλλά και το κεντρικό ριζικό σύστημα μεγάλων δέντρων.
Οικολογικές επιπτώσεις της φωτιάς και εκτίμηση των δυνατοτήτων φυσικής αναγέννησης
Η επιτόπια επίσκεψη έδειξε πως η φωτιά του 2012 έκαψε με μεγάλες διαφορές έντασης τα διάφορα σημεία. Καταγράφηκαν σημεία μεγάλης έντασης φωτιάς, θέσεις ηπιότερης έντασης και όλα τα ενδιάμεσα . Αν και η πρώτη αυτή επίσκεψη δεν ήταν διεξοδική, ήταν αρκετή για να διαπιστωθεί η ετερογένεια (όχι όμως να καταγραφεί χωρικά και σε σχέση με τα αβιοτικά χαρακτηριστικά της κάθε θέσης ή την ιστορία της – κάτι που είναι αναγκαίο να πραγματοποιηθεί). Ωστόσο, η εκτίμησή μας είναι πως πρόβλημα φυσικής αναγέννησης δεν αναμένεται να υπάρξει με εξαίρεση τις θέσεις που είναι διπλοκαμένες. Σημαντική ήταν η διαπίστωση επίσης της διατήρησης μεγάλου αριθμού άκαυτων συστάδων διάσπαρτα μέσα στην περίμετρο της καμένης έκτασης, κάτι που επιβεβαιώθηκε και κατά την πτήση με το ελικόπτερο του καπετάν Τσάκου.
Οι επιπτώσεις στα Μαστιχόδενρα
Από την επιτόπια επίσκεψη διακρίθηκαν τρεις τουλάχιστον καταστάσεις επιπτώσεων στα μαστιχόδενδρα:
Α. Αυτά που έχουν καεί ελαφρά. Αυτά τα άτομα θα αναβλαστήσουν. Το μαστιχόδενδρο είναι ποικιλία σχίνου (Pistacia lensticus var. chia) και αναβλαστάνουν αρκεί να έχουν ικανοποιητικά αποθέματα υδατανθράκων στις ρίζες τους, δηλαδή να μην είναι πολύ νεαρά άτομα και να μην έχουν ξανακαεί πολύ πρόσφατα. H αναβλάστηση έχει ήδη αρχίσει.
Β. Αυτά τα οποία έχουν καεί μέτρια θα αναβλαστήσουν ικανοποιητικά ακόμη και αν έχουν καεί μέχρι τη βάση.
Γ. Τα μεγάλης ηλικίας, πολύ έντονα καμένα άτομα, τα οποία είναι και τα μόνα στα οποία δεν καταγράψαμε αναβλάστηση.
Ωστόσο, πρέπει να αναφερθεί πως δεν είναι γνωστό με λεπτομέρεια σε πόσο χρόνο θα μπορέσει να αποκατασταθεί το φύλλωμα του σχίνου ώστε να αρχίσει το φυτό να φωτοσυνθέτει ικανοποιητικά, να σχηματίζει ξύλο και αποθέματα υδατανθράκων στις ρίζες του για να γίνει αφενός μεν παραγωγικό αφετέρου να αντέξει νέα ενδεχόμενη καταστροφή. Αναφέρεται ένα διάστημα 6 - 10 ετών, το οποίο θεωρείται πολύ πιθανόν. Τέλος, είναι σκόπιμο μέχρι τουλάχιστον την άνοιξη να μην απομακρυνθούν τα πεσμένα κλαδιά γιατί αφενός μεν προστατεύεται τα έδαφος από τη διάβρωση αφετέρου δε αποτρέπεται και η βόσκηση.
Συμβουλές μεταπυρικής διαχείρισης
Να αποφευχθεί μαζική ξύλευση και το πάτημα στα καμμενα
Η μεταπυρική διαχείριση είναι ένα κρίσιμο θέμα που απαιτεί βαθειά γνώση του προς διαχείριση αντικειμένου και σωστή στοχοθεσία. Στην προκειμένη περίπτωση η Χίος δεν θα μπορούσε να αποτελέσει εξαίρεση. Αρχικά, θεωρούμε σκόπιμο να αποφευχθεί μαζική συγκομιδή των καμένων κορμών. Αυτό γιατί τα καμένα εδάφη είναι πολύ ευαίσθητα και το πάτημα κατά τη διάρκεια της διαδικασίας κοπής προκαλεί συμπίεση.
Η συμπίεση του εδάφους μπορεί να προκαλέσει απώλεια των κενών τμημάτων που υπάρχουν ανάμεσα στους εδαφικούς κόκκους, δηλαδή να εμποδίσει τον αερισμό του, αλλά και τη διέλευση του νερού στο έδαφος. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε επιφανειακή απορροή με πολύ σοβαρές συνέπειες. Εκτός τούτου, τα ιστάμενα δέντρα λειτουργούν ως ομπρέλες, οι οποίες περιορίζουν την κινητική δύναμη της βροχής, η οποία, περνώντας μέσα από το φύλλωμα ή κυλώντας κατά μήκος του καμένου κορμού πέφτει με μικρότερη δύναμη στο έδαφος.
Επίσης, τα ιστάμενα δέντρα λειτουργούν προστατευτικά για τα νεαρά φυτάρια, ιδιαίτερα το καλοκαίρι όπου επικρατούν υψηλές θερμοκρασίες και οι ακτίνες του ηλίου πέφτουν κάθετα. Επί πλέον, το καμένο δάσος πολύ συχνά λειτουργεί ως πόλος έλξης πουλιών, πολλά από τα οποία φωλιάζουν στα καμένα κλαδιά. Αξίζει να αναφερθεί ακόμη πως συχνά ανοίγονται δρόμοι ειδικά για να μαζευτούν οι κομμένοι καμένοι κορμοί με όλες τις επακόλουθες συνέπειες Ένας τελευταίος λόγος που θα μπορούσε να εμποδίσει τη μαζική απόληψη των καμένων δέντρων είναι πως οι ιστάμενοι καμένοι κορμοί ενδεχομένως αποτρέπουν επίδοξους καταπατητές της καμένης γης.
Η κατασκευή και τοποθέτηση κορμοδεμάτων και κλαδοπλεγμάτων που χρησιμοποιούνται για την ανάσχεση των πλημμυρικών φαινομένων και τον έλεγχο της πιθανής διάβρωσης πρέπει να γίνεται επιλεκτικά και με μεγάλη προσοχή. Εδάφη που δεν έχουν σε μεγάλη κλίμακα κλίσεις μεγαλύτερες του 30% δεν εμφανίζουν διαβρώσεις, ενώ διαβρώσεις δεν εμφανίζουν και πετρώδη εδάφη. Όπως διαπιστώθηκε από την επιτόπια έρευνα τα εδάφη της Χίου εμπίπτουν σε αυτές τις κατηγορίες κυρίως (πετρώδη με πολλές εξάρσεις βράχων και χωρίς μεγάλες κλίσεις εκτός από πολύ συγκεκριμένες θέσεις).
Επιπλέον προστασία των εδαφών προσφέρουν και τα πεσμένα φύλλα. Στην περίπτωση της Χίου, τόσο οι πεσμένες βελόνες των πεύκων όσο και αυτές που πρόκειται ενδεχομένως να πέσουν από τα καμένα δέντρα προσφέρουν στο έδαφος ένα προστατευτικό μανδύα έναντι της διαβρωτικής δράσης του νερού (Vallejo et al. 2012). Εμμέσως δηλαδή η φύση δημιουργεί αυτό που οι διαχειριστές ονομάζουν «mulching» και εφαρμόζουν για την προστασία των εδαφών. Το «mulching» είναι η διαδικασία κατά την οποία το φυτικό υλικό «τρίβεται» και απλώνεται ως προστατευτικό κάλυμμα στο καμένο έδαφος για να εμποδίσει τη διάβρωσή του.
Τέλος, αυτά θα συμβούν υπό την προϋπόθεση ότι δεν έχουμε κάποια άλλη επέμβαση, δηλαδή δεν έχουμε βόσκηση – που συνιστά μια μεγάλη απειλή στην πορεία της αναγέννησης ή δεν έχουμε μιαν άλλη φωτιά. Τα ζώα που βόσκουν προκαλούν αφενός μεν απευθείας συμπίεση των εδαφών και καταστροφή της δομής τους, ενώ τρώγοντας τα νεαρά αναβλαστήματα ή αρτίβλαστα μπλοκάρουν τη διαδικασία της αποκατάστασης της πρωτογενούς παραγωγής οδηγώντας σταδιακά σε υποβάθμιση της περιοχής, κατάσταση που καταγράφεται εκτεταμένα στη Βόρεια Χίο.
Σχετικά με τις ενδεχόμενες αναδασώσεις σε αυτή τη φάση η πρόταση είναι να μην προβεί κανένας φορέας σε καμιά ενέργεια μέχρι να δούμε με λεπτομέρεια τη δυνατότητα φυσικής αναγέννησης. Είναι απαραίτητο να αποφευχθούν αναδασώσεις ιδιαίτερα με ξενικά είδη, ενώ επιτακτική ανάγκη είναι η παρακολούθηση θέσεων όπου υπήρχαν φυτεμένα ήδη κάποια ξενικά φυτά, π.χ. ψευδακακία, τα οποία μπορεί πολύ εύκολα να ξεφύγουν.
Επίσης, σημαντικό ζήτημα παραμένει η παρακολούθηση της αναγέννησης των ενδημικών ειδών χλωρίδας αλλά και των σπανίων ειδών όπως π.χ. των ορχεοειδών.
ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΒΟΣΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΜΕΤΡΑ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ
Εάν δεν απαγορευθεί η βόσκηση η φυσική αναγέννηση των καμένων οικοσυστημάτων ανακόπτεται καθώς καταστρέφονται τόσο τα αρτίβλαστα των δέντρων, των φρυγάνων και της ποώδους βλάστησης, όσο και τα νεαρά αναβλαστήματα των θάμνων και των ποωδών φυτών. Γι’ αυτό το λόγο πολύ σωστά ο νόμος ορίζει ότι, οι καμένες δασικές εκτάσεις κηρύσσονται αναδασωτέες και προστατεύονται για ορισμένα χρόνια από τη βόσκηση, ανάλογα με το είδος του ζώου (βοοειδή 3 έτη, πρόβατα 5 έτη και αίγες 10 έτη).
Η περίοδος απαγόρευσης της βόσκησης μπορεί να μειωθεί εφόσον αποκατασταθεί η οικολογική ισορροπία και μετά από αιτιολογημένη έκθεση του Δασάρχη. Πρέπει να επισημανθεί όμως ότι, απαγόρευση βόσκησης σε καμένες χορτολιβαδικές εκτάσεις για μεγάλα χρονικά διαστήματα δεν ενδείκνυνται. Στα ποολίβαδα η ζημία από την πυρκαγιά τόσο στα φυτά όσο και στο έδαφος είναι συνήθως περιορισμένη καθώς δεν υπάρχει μεγάλη ποσότητα βιομάζας για να καεί ώστε να αναπτυχθούν υψηλές θερμοκρασίες, που ενδεχομένως να είναι καταστροφικές.
Σ’ αυτές τις εκτάσεις αρκεί και μόνο αναστολή της βόσκησης μέχρι να αποκατασταθεί η κάλυψη των ποωδών φυτών. Στις περιπτώσεις όμως που έχουν ζημιωθεί έντονα τα φυτά απαιτείται αναστολή της βόσκησης μέχρι την πλήρη αποκατάσταση της ευρωστίας των ποοσυστάδων.
Στα φρυγανολίβαδα απαιτείται αναστολή της βόσκησης μέχρι την ικανοποιητική εγκατάσταση των ποωδών φυτών καθώς τα φρύγανα είναι χαμηλής γευστικότητας και ανταγωνίζονται με επιτυχία τα επιθυμητά ποώδη είδη. Μολονότι μακροχρόνια είναι προς το συμφέρον των κτηνοτρόφων η πλήρης αποκατάσταση της βλάστησης, η ανάγκη επιβίωσης ορισμένες φορές, δεν αποτρέπει τη βόσκηση ακόμη και αμέσως μετά την πυρκαγιά, διευκολυνόμενη μάλιστα από την πλημμελή εφαρμογή των νόμων και τις κοινωνικοοικονομικές πιέσεις.
Κατά συνέπεια οι απαγορευτικές διατάξεις από μόνες τους δεν λύνουν το πρόβλημα της προστασίας των καμένων εκτάσεων γι’ αυτό κρίνεται σκόπιμο οι κρατικές υπηρεσίες αλλά και οι δημοτικές αρχές να επέμβουν το ταχύτερο για να υπάρξει και να εφαρμοστεί ένα ολοκληρωμένο σχέδιο αντιμετώπισης της βόσκησης ώστε να περιοριστούν οι δυσμενείς επιπτώσεις της.
Φυτοτεχνικές και τεχνικές επεμβάσεις
Πρώτο μέλημα μετά την πυρκαγιά πρεπει να είναι η σύνταξη μελέτης καθορισμού επεμβάσεων για προστασία και συγκράτηση του παραγωγικού εδάφους.
Στα γαιώδη εδάφη με κλίσεις από 35-55% ενδείκνυνται η επιμελής κατασκευή κορμοδεμάτων. Τα κορμοδέματα δεν έχουν ουσιαστική επίδραση σε μικρότερες κλίσεις συνεπώς είναι άσκοπη δαπάνη, ενώ σε μεγαλύτερες κλίσεις, λόγω της διατάραξης του εδάφους από τις εργασίες αυξάνονται οι κίνδυνοι διάβρωσης και είναι σκόπιμο να αποφεύγονται. Τα κλαδοπλεγμάτα δεν έχουν σημαντική επίδραση ούτε στην προστασία του εδάφους ούτε και στην επιφανειακή απορροή, γι’ αυτό δεν ενδείκνυνται να κατασκευαστούν.
Πέραν των παραπάνω, είναι δυνατό να κατασκευαστούν λιθο- φράγματα και κορμο-φράγματα στα κύρια μικρο-ρέματα και ειδικά φράγματα μόνο σε επιλεγμένες θέσεις. Σε όλα τα τεχνικά έργα, προς τα ανάντι δημιουργείται ευνοϊκότερο περιβάλλον για την εγκατάσταση ποικιλίας λιβαδικών ειδών.
Έλεγχος της βόσκησης
Σήμερα η βοσκοφόρτωση σε όλη την έκταση της νήσου Χίου είναι κατά πολύ μεγαλύτερη από τη βοσκοϊκανότητα. Αυτό μεταφράζεται σε ανυπολόγιστη ζημία στο περιβάλλον (βιοποικιλότητα, αισθητική, κλπ.) στην παραγωγή υλογενών προϊόντων (κτηνοτροφικά, μέλι, βότανα, νερό κλπ.) στο κόστος παραγωγής όλων των παραπάνω προϊόντων, δηλαδή συνολικά στο εισόδημα των κατοίκων.
Συνεπώς είναι επιτακτικό το πρόβλημα άμεσης σύνταξης και εφαρμογής συνολικής μελέτης διαχείρισης της βόσκησης των λιβαδιών ολόκληρου του νησιού και ιδιαίτερα της καμένης έκτασης ώστε να περιοριστούν οι δυσμενείς επιπτώσεις στο περιβάλλον και στην κοινωνικοοικονομική δομή.
Είναι σκόπιμο η βοσκοφόρτωση να ανταποκρίνεται στη βοσκοϊκανότητα για να είναι δυνατή η παραγωγή της μέγιστης ποσότητας, άριστου συνδυασμού προϊόντων και υπηρεσιών. Λόγω της πρόσφατης μεγα-πυρκαγιάς υπάρχει το επιπλέον πρόβλημα στο που θα βοσκήσουν τα ζώα, όταν όλη η έκταση των βοσκοτόπων που χρησιμοποιούσαν έχει καεί. Τα κοπάδια οπωσδήποτε απαγορεύεται να ενδιαιτώνται στις καμένες εκτάσεις, άλλωστε δεν υπάρχει βοσκήσιμη ύλη.
Για το λόγο αυτό πρέπει να μεταφερθούν σε άλλες περιοχές του Δήμου όπου υπάρχουν μη καμένες εκτάσεις. Στην περίπτωση μεταφοράς κοπαδιών πρέπει να διασφαλιστεί η βοσκοφόρτωση (αριθμός ζώων που βόσκουν ανά μονάδα επιφάνειας) να μην υπερβεί την βοσκοϊκανότητα (ο αριθμός των ζώων που μπορούν να βοσκήσουν και να αποδώσουν το μέγιστο δυνατό σ’ ένα βοσκότοπο μακροπρόθεσμα, χωρίς αυτός να ζημιωθεί). Επίσης είναι πιθανό να υπάρξουν προστριβές μεταξύ των κατοίκων, τις οποίες πρέπει το δημοτικό συμβούλιο να επιλύσει δεόντως. Μέτρα τα οποία θα μπορούσαν να υιοθετηθούν για να μειωθεί η πίεση της βοσκής για όσα κοπάδια δεν μετακινηθούν είναι:
α. Άμεση πώληση των μη παραγωγικών ζώων. β. Αγορά και χορήγηση ζωοτροφών.
facebook
youtube
instagram
X
