Οι… Παναγιές μας

 
Κάθε χωριό κάθε περιοχή σχεδόν του νησιού μας, έχουν από μία εκκλησία αφιερωμένη στην Παναγία που διαθέτει  εκατοντάδες επίθετα, ανάλογα με την περιοχή, και που συγκεντρώνει τον Δεκαπενταύγουστο πλήθος πιστών.
Η Παναγία, το ιερότερο από τα πρόσωπα της Ορθοδοξίας, δοξάζεται σε κάθε γωνιά της Χίου από το βορειότερο άκρο της, την Αγιογαλούσαινα μέχρι το νοτιότερο 
Η μεγάλη λατρεία που έχουν οι Έλληνες για τη «μάνα» του Θεού και των ανθρώπων αποδεικνύεται από τα πολλά ονόματα που της έχουν προσδώσει. Μεγαλόχαρη, Πλακιδιώτισσα, Ρουχουνιώτισσα, Παγούσαινα, Σικελιά, Μυρτιδιώτισσα και πολλά ακόμη. Παρακάτω παραθέτουμε μερικές από τις εκκλησίες- Παναγιές μας και τους θρύλους που συνοδεύουν τη δημιουργία τους.
 
Νέα Μονή
Το μεγαλύτερο ίσως ιστορικό και θρησκευτικό μνημείο του νησιού , προστατευμένο από την unesco, είναι γνωστό παγκοσμίως για τα ψηφιδωτά του.
Κατά το πρώτο μισό του 11ου αιώνα μ.Χ. ασκήτευαν σε μια σπηλιά στο Προβάτειο όρος τρεις μοναχοί, ο Νικήτας, ο Ιωάννης και ο Ιωσήφ, που ήρθε αργότερα κοντά στους δύο πρώτους. Μια νύχτα του 1034 είδαν, κατά την παράδοση, από το ασκηταριό τους ένα φως μέσα στο δάσος, που έμεινε ορατό, ακίνητο στην ίδια θέση, για αρκετές νύχτες. Σκέφθηκαν ότι ήταν θεϊκό σημάδι («σημείον») και προσπάθησαν να το προσεγγίσουν, αλλά η βλάστηση ήταν πολύ πυκνή. Μετά από σκέψη, άναψαν φωτιά για να καθαρίσουν την περιοχή, οπότε όταν αυτή έσβησε αντίκρυσαν μια μυρτιά (μερσινιά στο χιακό ιδίωμα) που είχε μείνει ανέπαφη από τη φωτιά και πάνω στα κλαδιά της μια εικόνα της Παναγιάς. Πιθανότατα την είχε κρύψει κάποιος πιστός στους δύσκολους καιρούς της Εικονομαχίας που είχαν προηγηθεί για να τη διασώσει. Οι μοναχοί την πήραν και τη μετέφεραν στην πνιγηρή και σκοτεινή σπηλιά τους. Η εικόνα όμως έφευγε μόνη της θαυματουργικά και επέστρεφε στην άφλεκτη μερσινιά. Αυτό ανάγκασε τους τρεις μοναχούς να χτίσουν μόνοι τους ένα μικρό ναό της Θεοτόκου στην ακριβή θέση που ανακαλύφθηκε η εικόνα της, και για να μην την αφήσουν μόνη έφτιαξαν κι αυτοί τα κελιά τους και μετακόμισαν εκεί. Αυτή λοιπόν ήταν η πρώτη, η ΠΑΛΑΙΑ μονή, που επέφερε κατόπιν τον χαρακτηρισμό της ΝΕΑΣ Μονής στο μεγαλόπρεπο μεταγενέστερο συγκρότημα.
 
 
Ιερά Μονή Πλακιδιώτισσας
Σε απόσταση αναπνοής από την Καλλιμασιά, είναι χτισμένη η Ιερά Μονή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου της Πλακιδιώτισσας. Ιδρύθηκε το 1625. Ονομάζεται έτσι από τις πλάκες που έβγαζε η περιοχή. Τιμάται στο όνομα της Δεκαπενταυγουστιανής Παναγίας. Στις τρομερές σφαγές του 1822, από τις 600 μοναχές της, άλλες σφαγιάσθηκαν κι άλλες εγκατέλειψαν το μοναστήρι. Μια από τις λιγοστές που επέστρεψαν, η Καταφυγή Μαστρογιαννάκη, με θαυματουργικό τρόπο βρήκε το εικόνισμα της Παναγίας.
 
Ιερά Μονή της Παναγίας της Μυρτιδιώτισσας ή Μερσινίδι
Τη Μονή ίδρυσε το 1887 στην τοποθεσία Παληόπυργος του Βροντάδου και κάτω από το Αίπος, ο ιερομόναχος Χριστοφόρος Σερέμελης, τοποθετώντας εκεί την Εικόνα της Παναγίας που βρήκε κοντά στη θάλασσα.  
Με την άδεια του Μητροπολίτη Χίου έκτισε τον Ιούλιο του 1887 επάνω στο βράχο έναν ευκτήριο οίκο.  Το έτος 1897 άρχισε την οικοδόμηση Ναού, η οποία διήρκεσε τρία χρόνια. Παρά τις παρεμβληθείσες από την τοπική τουρκική διοίκηση δυσκολίες ο Ναός κτίσθηκε σε ωραίο βυζαντινό ρυθμό με θόλο και αφιερώθηκε στην Παναγία την Μυρτιδιώτισσα, όπου η Μονή οφείλει την επωνυμία της.
 
Ιερά Μονή του Αγ. Γάλακτος
Η Παναγία η Αγιογαλούσαινα, στην είσοδο φυσικού σπηλαίου, διασώζει από την άλλοτε πλούσια τοιχογράφηση της μόνο την παράσταση της Πλατυτέρας στην κόγχη του ιερού. Αξιόλογο επίσης είναι το ξυλόγλυπτο τέμπλο της. Ο αρχιτεκτονικός της διάκοσμος ίσως χρονολογικά την τοποθετεί στον 13ο ή 14ο αιώνα.
Ο ναός της Παναγίας ως θαυματουργός απολάμβανε ιδιαίτερου σεβασμού και απεριόριστης τιμής, και σε αυτό συνέτεινε και το αγίασμα του ναού, το θαυματουργό «άγιο γάλα της Παναγίας», για το οποίο λεγόταν…ότι κατά την ώρα της θείας λειτουργίας έσταζε ως γάλα από τους μαστοειδείς σταλακτίτες…...
Σύμφωνα με το θρύλο, στην παραθαλάσσια τοποθεσία Γλυκό Νερό ένα καράβι στέκεται κι εγκαταλείπει εξόριστη κατά συμβουλή των γιατρών τη λεπρή κόρη βυζαντινού αυτοκράτορα. Η άρρωστη ακολουθώντας την κοίτη του ξεροπόταμου και εξαντλημένη από το ταξίδι και την πεζοπορία αποκοιμάται πάνω στο έδαφος στο χωριό Άγιος Θαλελαίος και τότε παρουσιάζεται στο όνειρο μαυροφορεμένη γυναίκα που την προτρέπει να ακολουθήσει τη ρεματιά η οποία θα την οδηγήσει στο σπήλαιο, όπου αν πλυθεί με το νερό που στάζει θα γίνει καλά.
Η κόρη του αυτοκράτορα με τρις περιποιήσεις της μαυροφόρας και χάρη στο νερό γίνεται καλά και ο αυτοκράτορας σε ένδειξη ευγνωμοσύνης στην Παναγιά χτίζει το ναό κι από τότε και το χωριό μετονομάστηκε σε Άγιο Γάλας.
 
Παναγια Κρήνα
 Η Παναγιά η Κρήνα βρίσκεται κοντά στους Βαβύλους κι αρχιτεκτονικά μιμείται τη Νέα Μονή. Ως κτήτορες του αρχικού ναού αναφέρονται ο Ευστάθιος Κοδράτος και η σύζυγός του Ειρήνη Δούκαινα Παγωμένη, οι οποίοι ανήκαν στην αυτοκρατορική αυλή της Κωνσταντινούπολης. Η παράδοση λέει ότι έχτισαν το ναό στα 1197, αν και κάποια κομμάτια από το βυζαντινό μαρμάρινο τέμπλο του ναού τοποθετούν πιθανότατα το χτίσιμο του ναού στην περίοδο 1056-1091.
Το σχήμα του ναού είναι οκταγωνικό και μοιάζει πολύ με αυτόν της Νέας Μονής, διατηρώντας όμως τον ιδιαίτερο χαρακτήρα του, με την ιδιόμορφη και ακανόνιστη τοιχοποιία, που επιτρέπει στο φως του ήλιου να ζωντανεύει την εκκλησία διαφορετικά ανάλογα με το φως της ημέρας και βέβαια τις αγιογραφίες του. Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του ναού είναι ο μεγαλοπρεπής τρούλος ο οποίος στηρίζεται πάνω σε οκταγωνική βάση.
Σύμφωνα με τις παλαιότερες παραδόσεις του νησιού, όταν ο βυζαντινός μάστορας ολοκλήρωνε το χτίσιμο του αρχικού ναού, και καθώς βρισκόταν στο θόλο, έσπρωξε το μαθητή και βοηθό του από τη σκαλωσιά για να σκοτωθεί και να μην προδώσει την τέχνη του δασκάλου του. Ο δυστυχής μαθητής όμως πέφτοντας παρέσυρε και το μάστορα και έτσι νεκροί και οι δύο πήραν το μυστικό του ναό στον τάφο, γι' αυτό και δεν χτίστηκε ποτέ παρόμοιος ναός.
 
Πηγές: Τα μοναστήρια της Χίου και discoverchios.gr

Ειδήσεις σήμερα

Μπείτε στην ομάδα μας στο Viber και δείτε όλες τις ειδήσεις από τη Χίο και το Βόρειο Αιγαίο. Ακολουθήστε μας στο Google News. Σχολιάστε στην σελίδα μας στο Facebook.

Ο Πολίτης είσαι εσύ. Γίνε συνδρομητής της εβδομαδιαίας έντυπης έκδοσης.