- Γιατρέ, τι είναι αυτό που προκαλεί τον καρκίνο;
Σ.Γ.: Το σώμα μας είναι φτιαγμένο από κύτταρα που διαφοροποιούνται μεταξύ τους όσον αφορά την αρχιτεκτονική και τις λειτουργίες τους. Οι ίδιες ομάδες κυττάρων σχηματίζουν τα όργανα του σώματος όπως το ήπαρ, το πάγκρεας, το παχύ έντερο, τον πνεύμονα, τον προστάτη, τις ωοθήκες, κ.τ.λ. Καθένα από αυτά τα κύτταρα θα ολοκληρώσει τον κύκλο της ζωής τους και θα πεθάνουν αφήνοντας πίσω κύτταρα ίδια με τα μητρικά. Η διαδικασία αυτή του πολλαπλασιασμού/διαίρεσης αστυνομεύεται από γονιδιακούς ελεγκτικούς μηχανισμούς.
Διαταραχές με τελικό αποδέκτη τον ελεγκτικό μηχανισμό της αναπαραγωγής των κυττάρων με γονιδιακές μεταλλάξεις είναι τα αίτια ανώμαλης και ανεξέλεγκτης ανάπτυξης κυττάρων, των καρκινικών κυττάρων.
Τα καρκινικά κύτταρα μπορούν δυστυχώς α) να πολλαπλασιάζονται στο άπειρο σε πολύ γρήγορους ρυθμούς, β) να εξαντλούν όλα τα θρεπτικά αποθέματα του οργανισμού προς όφελός τους προκαλώντας τη γνωστή νεοπλασματική καχεξία στους ασθενείς και γ) να μεταναστεύουν σε άλλα όργανα δημιουργώντας όγκους διαφόρων διαστάσεων διαταράσσοντας τις ζωτικές λειτουργίες του οργανισμού μας.
- Πώς εμφανίζεται ο καρκίνος του μαστού;
Σ.Γ.: Μπορεί να εμφανιστεί στα λόβια (εκεί που γίνεται η παραγωγή του γάλακτος) ή τους πόρους (που μεταφέρουν το γάλα στη θηλή) του μαστικούαδένα. Ο καρκίνος αυτός ονομάζεται αντίστοιχα λοβιακός ή πορογενής και εάν βγει εκτός των λοβίων και των πόρων, διηθητικός λοβιακός ή διηθητικός πορογενής καρκίνος.
- Ποια είναι η επίπτωση/συχνότητα του καρκίνου του μαστού;
Σ.Γ.: Ο καρκίνος του μαστού είναι η συχνότερη κακοήθεια στις γυναίκες. Η επίπτωση του καρκίνου του μαστού στο γενικό πληθυσμό που θα ζήσει μέχρι την ηλικία των 90 ετών είναι μία στις 8 γυναίκες. Το 15% περίπου αυτών των γυναικών οφείλεται σε κληρονομικό καρκίνο του μαστού.
- Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου ανάπτυξης καρκίνου του μαστού;
Σ.Γ.: Γενετικοί, ορμονικοί, περιβαλλοντολογικοί ή διατροφικοί.
Ειδικότερα: ηλικία, εθνότητα, οικογενειακό ιστορικό, ηλικία εμμηναρχής, άτεκνες γυναίκες, ηλικία πρώτου τοκετού, ηλικία εμμηνόπαυσης, βιοψίες μαστού στο παρελθόν, άτυπη υπερπλασία ή LCIS, ακτινοβολία θώρακος στο παρελθόν, οστική πυκνότητα, πυκνοί μαστοί, φορέας γονιδιακών μεταλλάξεων όπως των BRCA1/2, P53, PTEN και άλλων υπεύθυνων για ανάπτυξη καρκίνου του μαστού, θεραπεία ορμονικής αποκατάστασης με οιστρογόνα και προγεστερόνη, παχυσαρκία, κατανάλωση αλκοόλης.
- Μπορούμε να παρέμβουμε στους παράγοντες κινδύνου και να επηρεάσουμε την έκβαση της νόσου;
Σ.Γ.: Υπάρχουν αναστρέψιμοι και μη αναστρέψιμοι παράγοντες κινδύνου.
Αναστρέψιμοι παράγοντες κινδύνου:
– Παχυσαρκία
– Κατανάλωση αλκοόλ
– Πρόσληψη οιστρογόνων
Μη-αναστρέψιμοι παράγοντες κινδύνου:
– Γένος
– Ηλικία
– Πρώιμη εμμηναρχή/καθυστερημένη εμμηνόπαυση
– Μη τεκνοποίηση
– Αργοπορημένη πρώτη τεκνοποίηση
– Οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του μαστού
– Καλόηθες νόσημα μαστού
– Προηγούμενη έκθεση σε ακτινοβολία θωρακικού τοιχώματος
– Γονιδιακές μεταλλάξεις(BRCA ½)
- Ποια είναι τα συμπτώματα του καρκίνου του μαστού;
Σ.Γ.: Μπορεί να παρατηρούνται τα εξής:
1) Ψηλαφητή μάζα στο μαστό ή την μασχάλη.
2) Ασυνήθεις μεταβολές της θηλής (εισολκή θηλής) ή της
δομής του μαστού.
3) Ασυμμετρία.
4)Ερυθρός, ζεστός, οιδηματώδης μαστός με δέρμα που μοιάζει
φλούδα πορτοκαλιού.
5) Επώδυνος μαστός (συνήθως όχι κακοήθεια).
6) Χωρίς συμπτωματολογία.
- Υπάρχει ίαση στον καρκίνο του μαστού;
Σ.Γ.: Βεβαίως υπάρχει και σχετίζεται με την πρώιμη νόσο (έγκαιρη διάγνωση) και τα βιολογικά της χαρακτηριστικά. Θα έχετε ακούσει περιστατικά ασθενών που δεν υποτροπίασαν ποτέ, αλλά και άλλα που υποτροπίασαν ακόμα και ύστερα από 15-20 χρόνια.
- Πώς γίνεται η διάγνωση του καρκίνου του μαστού;
Με την κλινική εξέταση που περιλαμβάνει το πλήρες ιατρικό ιστορικό της ασθενούς, την εξέταση και ψηλάφηση μαστών και μασχαλιαίων λεμφαδένων.
Κλινικά συμπτώματα
Απεικονιστική διερεύνηση:
– Μαστογραφία/ψηφιακή μαστογραφία
– Υπέρηχος μαστού
– Μαγνητική τομογραφία μαστών
Ιστολογική επιβεβαίωση νόσου:
– Λήψη δείγματος ιστού διά λεπτής βελόνης(FNA)
– Λήψη βιοψίας με tru-cut
– Αφαίρεση βλάβης (οζιδίου)
Επιπρόσθετες εξετάσεις:
– Σπινθηρογράφημα οστών
– Ακτινογραφία ή αξονική τομογραφία θώρακος
– Αξονική τομογραφία άνω και κάτω κοιλίας
– Υπέρηχος άνω και κάτω κοιλίας
– Αιματολογικές εξετάσεις: καρκινικοί δείκτες
- Ποια είναι η αντιμετώπιση αφού διαγνωστεί ο καρκίνος του μαστού;
Σ.Γ.: Χειρουργείο: Στην αντιμετώπιση της πρώιμης εντοπισμένης νόσου, χειρουργικά εξαιρέσιμης, που θα φέρει την πλήρη απεικονιστική ογκομείωση. Επίσης, παρηγορητικά, εάν είναι αναγκαίο, στην τοπικά εκτεταμένη και μεταστατική νόσο.
Χημειοθεραπεία: Την χρησιμοποιούμε όταν υπάρχει ένδειξη στην πρώιμη νόσο και βέβαια στη μεταστατική όπου και αντιπροσωπεύει το βασικό θεραπευτικό πυλώνα. Επιτυγχάνει παράταση της επιβίωσης, ποιότητα ζωής και συνεισφέρει στην επίτευξη της ίασης σε συνδυασμό με τους άλλους θεραπευτικούς χειρισμούς.
Ορμονοθεραπεία: Χρησιμοποιείται στην πρώιμη ή στην μεταστατική ορμονοεξαρτόμενη νόσο. Χαρακτηριστικό της η καλή ανοχή.
Ακτινοθεραπεία: Χρησιμοποιείται επί ενδείξεων στην πρώιμη νόσο για την μετεγχειρητική τοπικο-περιοχική αποστείρωση αλλά και παρηγορητικά στη μεταστατική νόσο.
- Ποιοί παράγοντες παίζουν ρόλο στη θεραπευτική απόφαση;
Σ.Γ.: -Στάδιο νόσου και βαθμός κακοήθειας
-Κατάσταση ορμονικών υποδοχέων και HER2 status
-Γονιδιακή έκφραση του όγκου
-Παρουσία γνωστών γονιδιακών μεταλλάξεων που θα μπορούσαν να καθορίσουν την προέλευση της νόσου και προφύλαξη στην συνέχεια.
-Εμμηνοπαυσιακή κατάσταση, ηλικία και γενική κατάσταση ασθενούς.
- Ποια πρέπει να είναι η παρακολούθηση μετά την αντιμετώπιση της πρώιμης νόσου;
Σ.Γ.: -Λεπτομερές ιατρικό ιστορικό και πλήρης κλινική εξέταση
- ανά 3-6 μήνες για 3 έτη
- ανά 6-12 μήνες για τα επόμενα 2 έτη
- και στη συνέχεια ανά έτος, με προσοχή σε όψιμες παρενέργειες όπως η οστεοπόρωση και ο καρκίνος του ενδομητρίου
-Μαστογραφία ανά 1 έτος
- Όσον αφορά την παρακολούθηση της μεταστατικής νόσου;
Σ.Γ.: Εδώ τα πράγματα αλλάζουν πολύ αφού θεραπεία και παρακολούθηση πάνε μαζί.
- Τι πρέπει να κάνει ή τι πρέπει να γνωρίζει μια γυναίκα για να αποτρέψει την απειλή για τη ζωή της από τον καρκίνο του μαστού;
Σ.Γ.: Πρέπει να γνωρίζει και να εφαρμόζει τους τακτικούς προληπτικούς ελέγχους σύμφωνα με τις διεθνείς κατευθυντήριες γραμμές.
- Οι διεθνείς κατευθυντήριες γραμμές είναι ίδιες για όλες τις γυναίκες;
Σ.Γ.: Όχι. Διαφέρουν ανάλογα το κληρονομικό/οικογενειακό ιστορικό. Ανάλογα με την περίπτωση μπορεί να χαρακτηριστεί υψηλού κινδύνου εμφάνισης καρκίνου του μαστού ή όχι.
- Ποιες είναι οι γενικές οδηγίες ανίχνευσης του καρκίνου του μαστού που θα πρέπει να ξέρει κάθε γυναίκα;
Σ.Γ.: Οδηγίες ανίχνευσης
– Κλινικές εξετάσεις μαστού
Κάθε 1-3 χρόνια στις ηλικίες από 20-40 ετών
Κάθε χρόνο στις γυναίκες άνω των 40 ετών
– Αυτοψηλάφηση
Περιοδικά από όλες τις γυναίκες
– Μαστογραφία
Πρώτη μαστογραφία αναφοράς στα 35 έτη
Κάθε χρόνο στις γυναίκες άνω των 40 ετών.
- Πότε πρέπει να ξεκινάει η αυτοεξέταση και ποιος ο στόχος της;
Σ.Γ.: -Έναρξη μετά την ηλικία των 20 ετών
-Δυνατότητα πρώιμης ανάδειξης αλλοιώσεων του μαστού
-Δυνατότητα εξοικείωσης των γυναικών με το μαστό τους.
- Πώς γίνεται η αυτοεξέταση;
Σ.Γ.: Η αυτοεξέταση των γυναικών γίνεται με δυο τρόπους, τόσο με την επισκόπηση όσο και με την ψηλάφηση.
Επισκόπηση (παρατήρηση)
Σ.Γ.: 1. Αλλαγή στο μέγεθος ή στο σχήμα των θηλών
2. Αλλαγή στη μορφή του δέρματος των μαστών
(ρυτίδωση ή φλοιός πορτοκαλιού)
- Διογκώσεις στη θέση των μασχαλιαίων κοιλοτήτων
Μπροστά στον καθρέφτη
Τοποθετήστε τα χέρια στα πλευρά σας και παρατηρήστε προσεκτικά οποιαδήποτε αλλαγή στο χρώμα, το σχήμα ή την επιδερμίδα του στήθους σας.
Στο ντους
Σηκώστε το ένα σας χέρι πίσω από το κεφάλι σας και με τα δάχτυλα του άλλου χεριού αρχίστε να εξετάζετε με κυκλική φορά το στήθος σας από την περιφέρεια μέχρι να φτάσετε στη θηλή. Ελέγξτε την περιοχή προς τον ώμο και τη μασχάλη. Επαναλάβετε το ίδιο και για το άλλο στήθος.
- Ξαπλώστε ανάσκελα σε ένα κρεβάτι και βάλτε ένα μαξιλάρι κάτω από την ωμοπλάτη σας.
- Σηκώστε το χέρι που είναι στην πλευρά του μαστού που θέλετε να ψηλαφήσετε και τοποθετήστε το πίσω από το κεφάλι σας.
- Με το άλλο χέρι ψηλαφίστε με κυκλικές κινήσεις το μαστό σας.
- Ψηλαφίστε επίσης και την θηλή και πιέστε να δείτε αν εκκρίνει κάποιο υγρό ή αίμα.
- Στο τέλος πρέπει να ψηλαφίσετε και την αντίστοιχη μασχάλη και να ψάξετε αν υπάρχουν τυχόν διογκώσεις.
- Επαναλάβετε τα ίδια βήματα και για τον άλλο μαστό.
-
- Πότε πρέπει να γίνεται η αυτοεξέταση;
Σ.Γ.: -5η έως 7η ημέρα της περιόδου
-Εμμηνοπαυσιακές και έγκυες την ίδια ημέρα του μήνα
-Χρειάζεται περίπου 20 λεπτά
-Τουλάχιστον μία φορά το μήνα
-Εξέταση όλου του μαστού
- Γιατί αρκετές γυναίκες δεν την εφαρμόζουν;
Σ.Γ.: Από φόβο, ντροπή ή απασχόληση.
- Ποιο θα λέγατε, εάν υπάρχει, ότι είναι το «κλειδί» αυτής της νόσου;
Ο τακτικός προληπτικός έλεγχος σύμφωνα με τις διεθνείς κατευθυντήριες γραμμές επιτρέπει την έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του μαστού σε αρχικό στάδιο, άρα και περισσότερες πιθανότητες ίασης.
Όσον αφορά την πρωτογενή πρόληψη ενδείκνυται διακοπή ή περιορισμένη χρήση αλκοόλ, άσκηση και αποφυγή παχυσαρκίας, μεσογειακή διατροφή πλούσια σε ωμέγα λιπαρά, τεκνοποίηση σε μικρότερες ηλικίες και βέβαια ο θηλασμός.
Μεγάλη βοήθεια για τις γυναίκες με μεταστατική νόσο είναι τα νέα φάρμακα που άλλαξαν σημαντικά την επιβίωση και την ποιότητα ζωής τους και να μπορούμε να μιλάμε σήμερα για χρόνια νόσο. Η ελπίδα βέβαια είναι στην έρευνα και ανακάλυψη νέων φαρμάκων και θεραπευτικών χειρισμών. Υπάρχει ενθουσιασμός στην επιστημονική κοινότητα για τα βήματα που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια όσον αφορά την πρόοδο σε νέες θεραπείες και ιδιαίτερα σε αυτές που είναι ακόμα σε ερευνητικό στάδιο, ώστε να μπορούμε κάποια στιγμή να παρέμβουμε πιο αποτελεσματικά στην πορεία της μεταστατικής νόσου.
...............................................................................................
Για πρόσθετες πληροφορίες ο κ. Στυλ. Γιασσάς είναι διαθέσιμος στα τηλ. 6977985600/6974442289.
facebook
youtube
instagram
X
