Με καθ’ έδρας δεδομένα επιχείρησε να προσεγγίσει το ερώτημα πως θέλουμε τη Χίο σε 20 χρόνια ο πολεοδόμος – συγκοινωνιολόγος του Πολυτεχνείου, Θαν. Βλαστός, εξετάζοντας αρχικά το σενάριο του do nothing.
«Πως θα ήταν η Χίος αν επικρατήσουν οι συμβατικοί ρυθμοί, αν εκείνοι που νοιάζονταν παραιτούντο ή απλά ήταν παθητικοί παρατηρητές των εξελίξεων;», αναρωτήθηκε. «Τότε την τύχη του νησιού θα καθορίσουν οι εξωτερικοί παράγοντες, η Ελλάδα, η Ευρώπη και φυσικά η Τουρκία. Στο βαθμό που η Χίος θα συνεχίσει να στηρίζει μέρος της οικονομίας της στη ναυτιλία, εξωτερικός παράγοντας ισχυρός θα είναι και ο πλανήτης στο σύνολο του.
Για τους εξωτερικούς παράγοντες είναι δύσκολο να κάνουμε προβλέψεις, είναι όλα πολύ ρευστά και απρόοπτα. Από την παραδοσιακά ισχυρότερη χώρα του πλανήτη, τις Η.Π.Α., λείπει η ηγεσία. Η Ευρώπη δεν έχει καταφέρει ακόμα να ενσωματώσει στη λογική της και στον πολιτισμό της τα νέα της μέλη, έχει βάλει στην άκρη της ατζέντας τα μεγάλα της θέματα, όπως είναι η ομοσπονδιοποίηση της, ξεχάστηκε ο στόχος για ένα ευρωπαϊκό Σύνταγμα και οι φυγόκεντρες τάσεις εκδηλώνονται όλο και πιο ισχυρές.
Η Ελλάδα παραλίγο να βγει έξω από την Ευρώπη χωρίς να έχει βρει εναλλακτικούς συμμάχους και οι σχέσεις μας με τον έξω κόσμο παραμένουν τουλάχιστον προβληματικές. Στην Τουρκία χαρίζουμε φίλους που κανονικά θα ήταν δικοί μας, στα βόρεια σύνορα μας. Ας σκεφτούμε επομένως πως θα ήταν η Χίος μόνο κάτω από αυτές τις εξωτερικές επιρροές».
Απ’ τις ατομικές πρωτοβουλίες στα μεγάλα κεφάλαια
Η Ελλάδα, επεσήμανε ο κ. Βλαστός, ήταν μέχρι πριν λίγα χρόνια ένα προϊόν μικρών ατομικών πρωτοβουλιών, στηριγμένων σε μικρά κεφάλαια. Το αποτύπωμα τους στο χώρο ήταν ανάλογο. Ενδεικτικό το παράδειγμα της πολυκατοικίας, που αντικατέστησε την μονοκατοικία, που φτιάχτηκε με το τίποτα. Ο μικροεργολάβος πούλαγε διαμερισματάκια πριν ακόμα τα χτίσει και κάποια στιγμή παρέδιδε το έργο. «Σήμερα, με ανοιχτά σύνορα, ψάχνουν να επενδυθούν οπουδήποτε στον πλανήτη μεγάλα κεφάλαια. Το αποτύπωμα τους δεν θα είναι αμελητέο, ανατρέπονται κλίμακες. Αυτό θα είναι τραγικό, ιδίως εκεί που οι κλίμακες είναι μικρές, σαν σε ετούτο το νησί», τόνισε.
Κλίμακα και ταυτότητα
Η Χίος μέχρι σήμερα απέφυγε να επενδύσει στον τουρισμό με τον τρόπο τουλάχιστον που το επέλεξαν οι γείτονες της στην Τουρκία. «Υποθέτω για να κρατήσει την ταυτότητα της, που είναι η Ιστορία, η κλίμακα και το ανθρώπινο δυναμικό, του οποίου τα προσόντα είναι πολύ μεγάλα. Η πρόκληση να υποδεχτούμε τα μεγάλα κεφάλαια είναι πολύ ισχυρή, ιδίως σε εποχές χρεοκοπίας. Θα συνεχίσει η Χίος να αντιστέκεται όταν η υπόλοιπη Ελλάδα σηκώνει λευκή σημαία;»
Προβληματίζουν τα δείγματα γραφής
«Άραγε η Χίος μας δείχνει δείγματα ότι προσπαθεί να αναδείξει μια ταυτότητα στηριγμένη στην ποιότητα και την Ιστορία; Τείνει να διαφοροποιείται από αυτό που γίνεται στα υπόλοιπα νησιά; Τα δείγματα γραφής προβληματίζουν.
Οι εικόνες από το έργο του σήμερα δεν σου θυμίζουν αυτές που συναντάς σε όλη την Ελλάδα; Πολυκατοικίες, άναρχη στάθμευση ακόμα και στις πιο κεντρικές πλατείες των διατηρητέων χωριών. Αναρωτιέμαι γιατί δεν τολμά η Αρχαιολογία να βάλει χέρι για το τι γίνεται στο δρόμο. Δεν μπορεί να πρήζει τους μηχανικούς για το τι γίνεται στο κτίριο και για το τι γίνεται στο δημόσιο χώρο να μην λέει λέξη, χωρίς να παραδέχεται ότι δεν είναι της αρμοδιότητας της.
Αφήσαμε επίσης αυτή την απίστευτη ακτή, που κανονικά θα έπρεπε να είναι το νυφοπάζαρο, η βόλτα, και την πήγαμε πίσω στην Απλωταριά. Μια Απλωταριά που μετατράπηκε σε πεζόδρομο ίδιο με χιλιάδες πεζοδρόμους που συναντά κανείς οπουδήποτε στον πλανήτη. Δόθηκε τόση έμφαση στην Απλωταριά, αλλά άραγε δεν είναι ένα ξένο σώμα στην παλιά πόλη;»
Η απειλή της κλίμακας
Υπάρχουν παραδείγματα που δείχνουν ότι η Χίος προστάτεψε την ταυτότητα της και διαθέτει στοιχεία που δείχνουν ότι την κάνουν να ξεχωρίζει από την υπόλοιπη Ελλάδα. «Κρατάει σε διάφορους τόπους την ιστορία της και την κλίμακα της. Την κλίμακα των χωριών της, όχι όλων όμως. Υπάρχουν και βάρβαρες δομήσεις, όπως η περίπτωση της Κώμης, όπου ο καθένας χτίζει όπου να ‘ναι και επικρατεί μια βαρβαρότητα ως προς τη στάθμευση.
Αυτό που απειλείται επομένως περισσότερο είναι η ταυτότητα των χωριών και η κλίμακα τους. Η απειλή αφορά όλη την Ελλάδα, γιατί οι τουριστικές ροές αυξάνονται ανεξέλεγκτα. Εδώ, δυστυχώς ή ευτυχώς, δεν μιλάμε για νησί στη μέση του Αιγαίου. Εφάπτεται του όγκου της Ασίας. Την εκρηκτική αύξηση των ροών δεν την έχει βιώσει ακόμα η Χίος. Εμποδίστηκε να συμβεί και για αυτό, αν σήμερα το αποφάσιζε, θα μπορούσε ευκολότερα να αμυνθεί».
"Όμως πως θα καταφέρει να ελέγξει τον όγκο των τουριστικών ροών; Να τις εντάξει σε έναν ποιοτικό τουρισμό; Να μην προτείνει μόνο τον ήλιο και τη θάλασσα αλλά να παρουσιάζει και την ιστορία της; Να συζητήσουμε σοβαρά ποια είναι η χωρητικότητα της, τι χωράει από ανθρώπους, από αυτοκίνητα ώστε να μην αλλοιώνεται η ταυτότητα της.
Πρέπει η Χίος να θέσει ένα πλαίσιο πολύ αυστηρό χωροταξίας, πολεοδομίας, κυκλοφορίας, αν θέλει να φτάσει ως το 2038 και να παραμένει με τη σημερινή της ταυτότητα".
Η ΟΡΦΗ ΤΗΣ ΧΙΟΥ ΥΠΟ ΤΟ ΠΡΙΣΜΑ ΤΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ ΜΕ ΤΗΝ ΤΟΥΡΚΙΑ
«Είναι μια μεγάλη ευκαιρία η Τουρκία για τη Χίο και οικονομική και πολιτισμική. Δεν είναι ακριβώς ξένος τόπος.»
Ποια είναι η πραγματική απειλή για τη Χίο αρκεί κανείς να κοιτάξει την ασταθή γεωγραφία της, επεσήμανε ο Θαν. Βλαστός. «Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς σε ένα παγκοσμιοποιημένο τοπίο η Χίος να λειτουργεί σαν να μην υπήρχε η Τουρκία δίπλα της. Δεν τη συμφέρει άλλωστε.
Οι προσφυγικές ροές, όπως και οι τουριστικές, μας έκαναν να καταλάβουμε πόσο κοντά είναι η Τουρκία. Δεν πρέπει να υποτιμάμε αυτή την επαφή. Μια Τουρκία με τετραπλάσιο ΑΕΠ από την Ελλάδα, που σε αυτά τα 20 χρόνια θα έχει αποκτήσει έναν πρόσθετο πληθυσμό όσο δυο Ελλάδων. Ποια θα είναι η μορφή επικοινωνίας μεταξύ των δυο χωρών; Μήπως η Χίος, αντί υποδοχέας τουριστών, να γίνονταν η βάση μιας Ευρώπης που ενδιαφέρεται να μεταφέρει τεχνογνωσία γύρω από τη λειτουργία των διαφόρων ευρωπαϊκών θεσμών; Μια βάση επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται απέναντι αλλά προτιμούν να έχουν την έδρα τους εδώ; Είναι μια μεγάλη ευκαιρία η Τουρκία για τη Χίο και οικονομική και πολιτισμική. Δεν είναι ακριβώς ξένος τόπος. Η Ιστορία μας σε μεγάλο βαθμό είναι εκεί. Είτε ανήκει η Τουρκία στην Ευρώπη είτε όχι, οι ευκαιρίες θα είναι πολλές. Ευάλωτη σε μια τραυματισμένη σχέση Τουρκίας – Ευρώπης θα είναι η Χίος για αυτό είναι επείγον να θωρακιστεί. Θέλει μάχη για να θωρακιστεί.»
ΕΝΑΣ ΤΟΠΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΟΝ ΥΠΟΛΟΙΠΟ ΚΟΣΜΟ
«Να ξεκινήσουμε εκστρατείες ενημέρωσης, ευαισθητοποίησης που θα καταφέρουν να κάνουν τον κόσμο να συμμετάσχει στους σχεδιασμούς.»
Αναλύοντας δεδομένα της προσωπικής του επιστημονικής κατάρτισης ο κ. Βλαστός πρότεινε να ακολουθήσουμε τις στρατηγικές της βιώσιμης κινητικότητας. «Στρατηγικές για να κάνουν ένα τόπο να λειτουργεί με λιγότερα αυτοκίνητα, με μικρότερες ταχύτητες, με πιο πολύ περπάτημα, πιο πολύ ποδήλατο, πιο πολύ δημόσια συγκοινωνία, πιο πολύ ιστορία. Δηλαδή έναν τόπο υπεύθυνο απέναντι στον υπόλοιπο κόσμο και στους ρύπους που του στέλνει και οδηγούν πια στην κλιματική αλλαγή.
Ο κυκλοφοριακός σχεδιασμός έπεται, πάει να υπηρετήσει πολεοδομικούς στόχους. Στην περίπτωση της Χίου δεν είναι μόνο η Χώρα, είναι όλο το νησί. Πρέπει κάθε φορά που αποφασίζουμε κάτι να ελέγχουμε ποια είναι η επίπτωση του στον υπέρτατο στόχο να ζήσει η Χίος με λιγότερα αυτοκίνητα. Να γλιτώσουμε κάποιες ζωές».
Το παράδειγμα της Μάλτας
Η Μάλτα πριν ένα μήνα προκήρυξε στρατηγική για το εθνικό δίκτυο ποδηλάτων, το οποίο θα απλώνεται στο σύνολο του νησιού. Δεν θα γίνει με ποδηλατόδρομους που θα κατασκευαστούν, θα γίνει με επιλογή δρόμων τριτεύοντος χαρακτήρα ώστε το ποδήλατο να συνυπάρχει με το αυτοκίνητο. Δρόμοι δηλαδή με χαμηλές ταχύτητες.
«Στην επισήμανση ότι η Μάλτα είναι επίπεδη, ενώ η Χίος γεμάτη βουνά, θα θυμίσω ότι δεν μιλάμε για τα ποδήλατα που ξέρουμε, τώρα τα ποδήλατα έχουν μπαταρία. Στόχος είναι η συνύπαρξη αυτοκινήτου και ποδηλάτου. Σήμερα απομονώνουμε αυτούς που είναι πιο ευάλωτοι για να μην τους πατήσουμε. Στο μέλλον θα δίνουμε χώρο στον πολιτισμό».
«Να ξεκινήσουμε εκστρατείες ενημέρωσης, ευαισθητοποίησης που θα καταφέρουν να κάνουν τον κόσμο να συμμετάσχει στους σχεδιασμούς. Πρέπει να κινητοποιηθεί η Χίος, πρέπει να αμυνθεί. Οι απειλές είναι μεγάλες, διαφορετικά θα χάσει την ταυτότητα της», προειδοποίησε.
facebook
youtube
instagram
X
