Οδοιπορικό σε μία από τις ομορφότερες και πιο διακριτές, χάρη στο μοναδικό αρχιτεκτονικό ιδίωμά της, γωνιές της Ελλάδας

«Η τραπεζαρία του αρχοντικού είχε ένα μεγάλο τραπέζι, ένα σκρίνιο με φωτογραφίες και έναν μεγάλο καθρέφτη. Υπήρχαν τοιχογραφίες ολόγυρα και μια εντυπωσιακή οροφογραφία, διακοσμημένη με γύψινες ροζέτες. Στο κεντρικό διάχωρο της οροφής εμφανιζόταν μια φυτική σύνθεση με ανθέμια και ανθοπλοκάμους σε λευκό και χρυσό. Η διακόσμηση στο σαλόνι ήταν εξεζητημένη, με έπιπλα του οθωμανικού μπαρόκ αλλά και πληθώρα φυτών εσωτερικού χώρου. Οι προσκεκλημένες κυρίες, συννυφάδες της γιαγιάς μου, ντυμένες στην τρίχα, στολισμένες με κοσμήματα, παρφουμαρισμένες, έχοντας ακριβώς την ίδια κόμμωση και φορώντας ακριβώς τα ίδια ρούχα, έφτασαν συντονισμένα στο κάλεσμα για τη βεγγέρα. Η γιαγιά μου, όπως είθισται στον Κάμπο, τους σέρβιρε το παραδοσιακό κέρασμα, γλυκό του κουταλιού νεραντζάκι, τον τούρκικο καφέ και τα νεράκια, πάνω σε έναν ασημένιο δίσκο που τον απίθωσε στο μεγάλο τραπέζιο της σάλας. Τα ρούχα που φορούσαν οι συμπεθέρες είχαν την ίδια απόχρωση με το τραπεζομάντιλο, το οποίο είχε το ίδιο χρώμα με το νεραντζάκι και τα πιατάκια…».

Η βεγγέρα που περιγράφει ο Στρατής Βογιατζής στο βιβλίο του «Κάμπος» (εκδόσεις Άγρα) φέρνει γνώριμες εικόνες στα μάτια των σημερινών πενηντάρηδων και πάνω – οι νεότεροι αμφιβάλλω καν αν γνωρίζουν τη λέξη. Φέρνει γνώριμες εικόνες και σε εκείνους που έχουν επισκεφθεί τον Κάμπο της Χίου. Εκεί στέκονται ακόμα τα εντυπωσιακά αρχοντικά με τις τοιχογραφίες, με τις οροφογραφίες, με τις πορτοκαλιές, τις μανταρινιές και τις νεραντζιές, από όπου και το γλυκό κουταλιού που κερνάει η γιαγιά, στους κήπους τους. Σε αυτή την αφοπλιστικά γοητευτική περιοχή μάς ταξιδεύει με τις μικρές ιστορίες του και με τις υπαινικτικές, τρυφερές και μελαγχολικές φωτογραφίες του ο γεννημένος στη Χίο σκηνοθέτης και συγγραφέας. Ανατρέχοντας νοσταλγικά στο παρελθόν του Κάμπου, αλλά και βλέποντας με καθαρή ματιά το παρόν του – και αυτό δεν είναι πάντα εύκολο για τους τόπους που έχουν σύνδεση με τα παιδικά μας χρόνια. Δίνοντας και σε εμάς μια αφορμή για να ταξιδέψουμε ξανά στη Χίο και να γευθούμε εκ νέου τη συγκίνηση που μας είχε χαρίσει το νησί στην πρώτη μας επίσκεψη, τότε που με έκπληξη το ανακαλύπταμε….

Ιστορικά στοιχεία

Ανατρέχοντας στην ιστορία, θα βρούμε την ονομασία Κάμπος στα κείμενα των περιηγητών που έφθασαν στο νησί στα τέλη του 17ου αιώνα. Προέρχεται από τη λατινικής προέλευσης λέξη που σημαίνει την εξοχή, την πεδιάδα. Αυτή η πεδιάδα προτού ακόμα πατήσουν πόδι στη Χίο οι Γενοβέζοι, είχε σημαντική παραγωγή φρούτων, δημητριακών, λαχανικών και κρασιού. Άφθονες ήταν και οι μουριές, γεγονός που επέτρεψε στους κατοίκους να ασχοληθούν και με την εκτροφή του μεταξοσκώληκα και την παραγωγή και επεξεργασία του μεταξιού. Οι Γενοβέζοι αξιοποίησαν ακόμα περισσότερο το εύφορο χώμα της περιοχής και τα άφθονα υπόγεια ύδατα καλλιεργώντας πορτοκαλιές. Ήταν η εποχή που τα περιβόλια με τα εσπεριδοειδή άρχισαν να χωρίζονται με το χτίσιμο των ψηλών τοίχων που έδιναν στα νοικοκυριά μεγαλύτερη ιδιωτικότητα και που έκοβαν την ορμή των αέρηδων. Οι αριστοκράτες της περιοχής, οι ντόπιοι και οι Γενοβέζοι, κατοίκησαν στα λαμπρά αρχοντικά που έχτισαν μέσα στα περιβόλια τους για να δημιουργήσουν στον Κάμπο μια νέα κοινωνία. Η οικονομική άνθηση συνεχίστηκε και κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας αλλά και μετά τη σφαγή του 1822, οπότε πολλές οικογένειες που ζούσαν στην περιοχή εκτοπίστηκαν βίαια, με τον Κάμπο να έχει πάντα εμπορική σύνδεση με τα μεγάλα λιμάνια της Ευρώπης. Το 1850 οι καλλιέργειες καταστράφηκαν από έναν φοβερό παγετό. Τότε, ο Ιωάννης Χωρέμης, ένας από τους διαπρεπέστερους Χιώτες της διασποράς, έφερε στο νησί την καλλιέργεια της μανταρινιάς, δέντρου που αντέχει σε χαμηλότερες θερμοκρασίες. Κατά μία άλλη εκδοχή, η καλλιέργεια της μανταρινιάς στη Χίο ξεκίνησε από τους γενοβέζους κατακτητές μεταξύ 1348 και 1566. Το χιώτικο μανταρίνι παραμένει και σήμερα διάσημο για το άρωμα και τη γεύση του και το 2012 χαρακτηρίστηκε προϊόν Προστατευόμενης Γεωγραφικής Ένδειξης. Για να γυρίσουμε όμως στην ιστορία, λίγες δεκαετίες μετά τον παγετό ήρθε μία ακόμα καταστροφή: Ο μεγάλος σεισμός της 3ης Απριλίου 1881 ρήμαξε τη Χίο. Ακολούθησαν χρόνια μαρασμού. Ο Κάμπος δεν ξαναβρήκε ποτέ την παλιά του αίγλη, όπως όμως και δεν έχασε ποτέ τη μοναδική του γοητεία….

Πηγή: Εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ, αποσπάσματα από την παρουσίαση του νέου βιβλίου του Στρατή Βογιατζή, από τον Κοσμά Βίδο, στις 26/6/2022.

Ειδήσεις σήμερα

Μπείτε στην ομάδα μας στο Viber και δείτε όλες τις ειδήσεις από τη Χίο και το Βόρειο Αιγαίο. Ακολουθήστε μας στο Google News. Σχολιάστε στην σελίδα μας στο Facebook.

Ο Πολίτης είσαι εσύ. Γίνε συνδρομητής της εβδομαδιαίας έντυπης έκδοσης.