«Ο εχθρός ηναγκάσθη εις την άνευ όρων παράδοσιν του!»

Την άνοιξη του 334 π.Χ., που ξεκινούσε ο Μέγας Αλέξανδρος από την Πέλλα, με σκοπό την κατάκτηση της Περσικής Αυτοκρατορίας, στη Χίο την εξουσία κατείχε ολιγαρχία που είχε επιβάλει η Περσία. Γι’ αυτό, μετά τη νίκη των Μακεδόνων στο Γρανικό, ο Αλέξανδρος έστειλε τον στρατηγό Αλκίμαχο για να διώξει τις φιλοπερσικές ολιγαρχίες από τα νησιά και να τις αντικαταστήσει με δημοκρατικά πολιτεύματα. Από τότε η σπουδαιότητα του νησιού ήταν μεγάλη.

Αιώνες αργότερα, η Χίος καταλήφθηκε από τους Γενουάτες το 1346, οι οποίοι ήταν μια ανερχόμενη δύναμη και κράτησαν τους Τούρκους μακριά από το νησί μέχρι το 1566, οπότε οι τελευταίοι κατάκτησαν το νησί. Η καταπίεση του λαού συνεχίστηκε, αλλά οι νησιώτες κράτησαν τα προνόμιά τους χάρη στην παραγωγή μαστίχας.

Σχέδια για εξέγερση στη Χίο γίνονταν από τους πρώτους μήνες της Επανάστασης, το 1821, όπως προκύπτει από το ημερολόγιο του Τομπάζη. Από τις 18 Απριλίου 1821 οι Υδραίοι κάλεσαν με επιστολή τους Χιώτες να συνδράμουν οικονομικά την Επανάσταση. Μετά από τη σφαγή του 1822 έγινε δημογραφική καθίζηση του πληθυσμού του νησιού και κάμψη κάθε δραστηριότητας. Οι νεκροί υπολογίζονται σε 23.000, οι αιχμάλωτοι και δούλοι σε 47.000 γυναικόπαιδα (σύμφωνα με στοιχεία του τουρκικού τελωνείου). Από τους απομείναντες 50.000 το 1/5 υπέκυψε στην πείνα και τις αρρώστιες.

Οι λίγοι Χιώτες που επέζησαν της λεηλασίας και έκαναν προσπάθεια να ξαναχτίσουν το νησί το 1832. Το 1835 δεν είχε επανέλθει στους παλιότερους ρυθμούς ζωής και μόλις από την πέμπτη δεκαετία του 19ου αιώνα σημειώνεται μια πρώτη προσπάθεια ανάκαμψης, οικονομικής και πνευματικής.

Τελικά, η Χίος ελευθερώθηκε το 1912 και έγινε κομμάτι της ανεξάρτητης Ελλάδας.

Το 1912, την εποχή δηλαδή που τα βαλκανικά κράτη βρίσκονταν σε πόλεμο με την Οθωμανική Αυτοκρατορία, η Ελλάδα μέσα σε μικρό διάστημα, είχε απελευθερώσει σημαντικό μέρος της δυτικής Μακεδονίας και είχε καταλάβει τη Θεσσαλονίκη. Το επόμενο βήμα ήταν η απελευθέρωση των νησιών του ανατολικού Αιγαίου. Προηγήθηκε η Λέσβος και ακολούθησε η Χίος. Μοίρα ελληνικών πλοίων, ευδρόμων, αντιτορπιλικών και μεταγωγικών, έκανε απόβαση στην περιοχή Κονταρίου, στις παρυφές της πόλης της Χίου, μετά τη δήλωση του στρατιωτικού διοικητή Ζιχνή Μπέη, ότι θα υπερασπιστεί το νησί μέχρι εσχάτων.

Οι Έλληνες κατάφεραν να απομονώσουν τους Τούρκους στο εσωτερικό του νησιού και ο Ζιχνή Μπέης αναγκάστηκε να παραδοθεί το βράδυ της Πέμπτης 20 Δεκεμβρίου στις Καρυές. Σαν σήμερα… Την επόμενη μέρα υπογράφτηκε το πρωτόκολλο παράδοσης του τουρκικού στρατού. Ήδη είχαν απελευθερωθεί τα Ψαρά (21 Οκτωβρίου) και οι Οινούσσες (20 Νοεμβρίου). Για την εξασφάλιση της ελληνικής κυριαρχίας ακολούθησε ένας διπλωματικός μαραθώνιος που είχε αίσια κατάληξη την 1η Φεβρουαρίου 1914 όταν οι Ευρωπαϊκές Δυνάμεις με Διακοίνωσή τους παραχώρησαν οριστικά τα νησιά του Αιγαίου στην Ελλάδα.

"Κατελάβομεν την Χίον δια βιαίας αποβιβάσεως την 11η Νοεμβρίου και καταπολεμηθείς ο εις τα όρη αποσυρθείς εχθρός ηναγκάσθη εις την άνευ όρων παράδοσιν του την 20 Δεκεμβρίου 1912", γράφει ο Νίκος Δελαγραμμάτικας, συνταγματάρχης και τότε διοικητής του ελληνικού στρατού.

Ειδήσεις σήμερα

Μπείτε στην ομάδα μας στο Viber και δείτε όλες τις ειδήσεις από τη Χίο και το Βόρειο Αιγαίο. Ακολουθήστε μας στο Google News. Σχολιάστε στην σελίδα μας στο Facebook.

Ο Πολίτης είσαι εσύ. Γίνε συνδρομητής της εβδομαδιαίας έντυπης έκδοσης.